Đoán tỷ số
Lịch
Phát hiện mới về thảm cảnh đội quân của Napoleon khi tấn công nước Nga
Phát hiện mới cho thấy đội quân của Napoleon trải qua tình cảnh tồi tệ hơn những gì các nhà khoa học từng biết, khi tấn công nước Nga vào năm 1812.
Đội quân của Napoleon từng đánh vào Moscow nhưng cuối cùng phải rút lui vì giá rét, bệnh dịch. Ảnh: Scientificamerican.com
Cách đây hơn 200 năm, hoàng đế Pháp Napoleon Bonaparte từng thống lĩnh hơn 500.000 quân tấn công nước Nga. Sáu tháng sau, đội quân tan rã hoàn toàn, chỉ còn vài chục nghìn người sống sót trở về nước Pháp.
Cuộc viễn chinh này được xem là một trong những thảm họa quân sự đắt giá nhất trong lịch sử. Hàng trăm nghìn binh sĩ thiệt mạng không chỉ vì chiến đấu mà còn do đói rét và dịch bệnh, đặc biệt là dịch sốt phát ban (typhus) hoành hành dữ dội.
Mới đây, các nhà khoa học phát hiện bằng chứng cho thấy binh sĩ của Napoleon có thể đã mắc cùng lúc nhiều bệnh truyền nhiễm khác nhau, trong đó có hai loại vi khuẩn chưa từng được phát hiện trước đây. Kết quả nghiên cứu được công bố trên tạp chí Current Biology hôm 24/10.
“Trước đây, chúng tôi chỉ nghĩ rằng đội quân của Napoleon bị tàn phá bởi bệnh sốt phát ban”, tiến sĩ Remi Barbieri, tác giả chính của nghiên cứu cho biết. “Nhưng kết quả phân tích mới lại mở ra khả năng còn có nhiều loại bệnh khác góp phần gây nên cái chết của binh lính”.
Hai loại vi khuẩn mới được phát hiện
Phác họa hình ảnh Napoleon vào năm 1812, thời điểm ông phát động chiến dịch tấn công nước Nga. Ảnh: CNN.
Các nhà khoa học đã tìm thấy dấu vết của hai loại vi khuẩn Salmonella enterica và Borrelia recurrentis – tác nhân gây bệnh thương hàn nhẹ (paratyphoid) và bệnh sốt tái phát – trong răng của các binh sĩ thiệt mạng được khai quật năm 2001 tại Vilnius, thủ đô của Lithuania.
Phát hiện này không chỉ giúp phác họa rõ hơn bức tranh lịch sử của chiến dịch năm 1812 mà còn cho thấy công nghệ ngày nay đã tiến xa đến mức có thể nhìn lại những thảm họa trong quá khứ bằng những bằng chứng sinh học.
Khi Napoleon cùng đoàn quân tiến vào Moscow, họ không gặp phải kháng cự nào vì Nga áp dụng chiến thuật “vườn không nhà trống”. Quân Pháp không cướp được lương thực, cũng không có quần áo để thay trong thời gian ở Moscow. Mùa đông khắc nghiệt khiến đoàn quân Pháp buộc phải rút lui trong cảnh đói rét, bệnh tật và hỗn loạn.
Công nghệ giải mã ADN hiện đại
Mẫu răng của binh sĩ từng tham gia chiến dịch năm 1812. Ảnh: CNN.
Năm 2006, các nhà khoa học lần đầu tìm thấy vi khuẩn Rickettsia prowazekii – nguyên nhân gây bệnh sốt phát ban – trong răng binh sĩ của Napoleon. Tuy nhiên, công nghệ khi đó còn hạn chế.
Trong nghiên cứu mới, nhóm của ông Barbieri đã dùng phương pháp giải trình tự ADN thế hệ mới (high-throughput sequencing), có thể nhận diện hàng triệu mảnh ADN cùng lúc, kể cả ADN đã phân hủy hơn 200 năm.
“Nhờ những máy móc hiện đại này, chúng tôi có thể phân tích lượng ADN cực nhỏ và thu được dữ liệu rõ ràng hơn về các bệnh truyền nhiễm trong quá khứ”, đồng tác giả Nicolas Rascovan, Trưởng nhóm Di truyền học vi sinh cổ đại tại Viện Pasteur, giải thích. “Những nghiên cứu như thế này giúp chúng ta hiểu rõ hơn bức tranh dịch bệnh trong lịch sử – và cách chúng định hình các mầm bệnh hiện nay”.
Thảm cảnh đội quân của Napoleon
Các nhà khảo cổ làm việc tại một điểm khai quật ở Lithuania vào năm 2002. Ảnh: CNN.
Nhóm nghiên cứu phân tích 13 mẫu xương răng và không tìm thấy dấu vết của vi khuẩn gây sốt phát ban, song điều này không phủ nhận kết quả của nghiên cứu năm 2006. Số mẫu hiện có quá ít để xác định chính xác mức độ tác động của từng loại bệnh.
“Điểm thay đổi lớn trong nghiên cứu lần này là chúng tôi có bằng chứng cho thấy đội quân của Napoleon mắc nhiều loại bệnh truyền nhiễm cùng lúc”, ông Rascovan nói.
Giáo sư Cecil Lewis, chuyên gia nghiên cứu ADN cổ và hệ vi sinh vật người, nhận định kết quả này “không gây bất ngờ lớn” nhưng là “đóng góp có ý nghĩa trong việc hiểu rõ hơn nguyên nhân khiến đội quân Napoleon sụp đổ trước đế quốc Nga”.
Ngày nay, hai căn bệnh gây thương hàn nhẹ và sốt tái phát vẫn tồn tại, dù hiếm gặp và ít gây chết người hơn. Bản thân Napoleon sống sót sau hành trình tháo chạy khỏi Moscow, nhưng tổn thất nặng nề của đội quân đã góp phần khiến ông mất quyền lực chỉ vài năm sau đó, theo CNN.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron tiếp tục có phản ứng sau khi Điện Kremlin cảnh báo Pháp không nên đem vũ khí hạt nhân ra để “hù dọa” và nhắc lại nhắc...
Nguồn: [Link nguồn]
-27/10/2025 19:50 PM (GMT+7)
