Ông trùm đế chế vận tải biển của Iran mới bị Mỹ trừng phạt là ai?

Mohammad Hossein Shamkhani từng xuất hiện trên truyền hình Iran như một “cậu bé rụt rè” nhưng ngày nay là nhân vật bí ẩn đứng sau đế chế vận tải biển thu lời hàng chục tỷ USD của Iran.

Một trong những hình ảnh hiếm hoi của Mohammad Hossein Shamkhani. Ảnh: Iran Wire.

Ngày 30/7/2025, Bộ Tài chính Mỹ công bố loạt biện pháp trừng phạt mới nhắm vào hơn 50 cá nhân, tổ chức và hơn 50 tàu thuyền liên quan đến một đế chế vận tải biển khổng lồ của Iran. Đế chế này bị cáo buộc tham gia vào các hoạt động rửa tiền, vận chuyển dầu mỏ, hàng hóa và chậm chí cả vũ khí của Iran cho nước ngoài.

Nhân vật trung tâm là Mohammad Hossein Shamkhani, người vốn khá tín tiếng và rất hạn chế xuất hiện công khai.

Cậu con trai được khuyên tránh xa chính trường

Mohammad Hossein Shamkhani là con trai ông Ali Shamkhani – cựu Bộ trưởng Quốc phòng Iran, từng giữ chức Thư ký Hội đồng An ninh Quốc gia và hiện là cố vấn thân cận của Lãnh tụ Tối cao Iran Ali Khamenei.

Cá nhân ông Ali Shamkhani từng bị đồn đoán thiệt mạng trong cuộc xung đột kéo dài 12 ngày giữa Iran và Israel vào tháng trước. Ông Shamkhani sau đó tái xuất, xác nhận mình chỉ bị thương.

Theo trang Iran Wire, gia tộc Shamkhani vốn có vị thế đặc biệt trong giới quân sự - an ninh Iran, nhưng Mohammad Hossein từng xuất hiện với hình ảnh hoàn toàn trái ngược.

Năm 2012, Mohammad Hossein lần đầu lộ diện trên sóng truyền hình trong một chương trình giải trí mang tên Glass Triangle, nơi người cha ân cần khuyên con trai “nên tránh xa con đường chính trị và tránh dính líu đến chính phủ”. Khi đó, Mohammad Hossein trông còn rất trẻ, chỉ khoảng 20 – 25 tuổi, tỏ ra rụt rè và lặng lẽ. Các nhà phân tích suy đoán Mohammad Hossein sinh vào khoảng năm 1985–1990, tức nay ở độ tuổi khoảng 35–40.

Hơn một thập kỷ sau, tên của Mohammad Hossein xuất hiện trên danh sách trừng phạt của Liên minh châu Âu (EU). Bộ Tài chính Mỹ ngày 30/7 cũng đưa Mohammad Hossein và các công ty, cá nhân liên quan tới đế chế vận tải biển này vào danh sách trừng phạt lớn nhất nhằm vào Iran kể từ năm 2018.

Từ công ty gia đình đến mạng lưới vận tải khắp thế giới

Hossein là con trai ông Ali Shamkhani (trái), cố vấn thân cận của lãnh tụ Iran Ali Khamenei. Ảnh: Iran Wire.

Theo Bộ Tài chính Mỹ, đế chế vận tải biển này bắt nguồn từ năm 2011, khi Mohammad Hossein cùng người anh em Hassan thành lập công ty Admiral, chuyên vận tải hàng hóa và dầu mỏ. Trong vòng 5 năm, Admiral đã sở hữu đội tàu với sức chứa hơn 16.000 container, hoạt động chủ yếu tại Vịnh Ba Tư và khu vực Viễn Đông của Nga. Tuy nhiên, không ít tàu thuộc sở hữu của Admiral đi lại mà không bật thiết bị định vị và thường treo cờ nước thứ ba, nhằm tránh sự truy dấu của các cơ quan giám sát, theo trang Iran Wire.

Vụ việc công khai đầu tiên là vụ tàu Kabul của Admiral bị giới chức Ấn Độ bắt giữ năm 2022 vì giấy tờ bất thường. Lúc đó, ông Ali Shamkhani đăng tweet đầy ẩn ý: “Những câu chuyện chưa kể, để dành cho sau này”.

Vài năm sau, Mohammad Hossein mở rộng kinh doanh sang Dubai, thành lập công ty Milavous. Công ty này bị cáo buộc trở thành mắt xích quan trọng trong việc pha trộn dầu Iran và Nga, làm giả giấy tờ xuất xứ rồi bán cho các khách hàng ở cả phương Đông lẫn phương Tây – bao gồm Sinopec (Trung Quốc), Chevron (Mỹ) và BP (Anh).

Khi chiến sự Ukraine nổ ra năm 2022, mạng lưới của Mohammad Hossein không chỉ tiếp tục phục vụ xuất khẩu dầu của Iran mà còn được cho là trở thành tuyến hậu cần quan trọng cho Nga. Các tàu thuộc đế chế vận tải biển này bị cáo buộc chở vũ khí và linh kiện máy bay không người lái từ Iran qua biển Caspi đến cảng Astrakhan của Nga, theo Bộ Tài chính Mỹ.

Cỗ máy rửa tiền xuyên lục địa

Theo các tài liệu mà báo Mỹ Bloomberg thu thập, hệ thống mà Mohammad Hossein kiểm soát được vận hành thông qua qua hàng chục công ty “vỏ bọc” và quỹ đầu tư trải dài từ Dubai, London đến Singapore. Một trong số đó là quỹ Ocean Leonid Fund – nơi tiếp nhận tiền từ bán dầu Iran và Nga, sau đó tài trợ cho hoạt động mua bán vũ khí và hậu cần.

Nhiều nhân vật trong mạng lưới được cho là đã mua hộ chiếu của Cyprus, Malta và Dominica để che giấu quốc tịch. Mohammad Hossein được cho là từng dùng bí danh “Hector” và “Hugo Hayek” để ký hợp đồng hoặc mở tài khoản ngân hàng. Bộ Tài chính Mỹ từng mở cuộc điều tra riêng nhắm vào JPMorgan do nghi ngờ ngân hàng này có liên hệ tài chính với quỹ Ocean Leonid.

Tính đến thời điểm hiện tại, chưa có kết luận cụ thể và chưa có hành động pháp lý hay xử phạt nào liên quan JPMorgan. Tuy nhiên, việc Mohammad Hossein bị Bộ Tài chính Mỹ đưa vào danh sách trừng phạt có thể khiến ngân hàng phải ngừng hợp tác với Ocean Leonid.

Các đối tác làm ăn với đế chế vận tải biển của Mohammad Hossein có cả các nước châu Âu như Anh, Pháp, Bỉ, Italia, Thụy Sĩ… Ảnh: Bộ Tài chính Mỹ.

Các tàu của Mohammad Hossein – thuộc các công ty bình phong như Crios Shipping, Armada Global hay Marvise – thường xuyên tắt định vị, thay đổi quốc tịch và thông tin chủ sở hữu để tránh bị nhận diện. Một số con tàu bị nêu đích danh như Sea Castle, Sea Anchor, BIGLI hay ACE, từng vận chuyển dầu hoặc hàng hóa bị cấm đến Trung Quốc và Nga. Bộ Tài chính Mỹ xác định giấy tờ vận chuyển bị làm giả hoặc chỉnh sửa.

Lời phản bác và sự im lặng của Iran

Dù bị cáo buộc là mắt xích chính trong hệ thống lách trừng phạt toàn cầu, luật sư đại diện cho Mohammad Hossein từng phản pháo rằng thân chủ không sở hữu công ty Milavous, đồng thời phủ nhận doanh thu khổng lồ 15 tỷ USD năm 2022 do Bloomberg đưa ra. Phía luật sư cho rằng, công ty của thân chủ chỉ thu về “9,2 triệu USD” trong năm 2022.

Trong đơn khiếu nại gửi Bloomberg năm 2022, nhóm pháp lý của Mohammad Hossein gọi các bài điều tra là “truyện viễn tưởng”, cáo buộc tờ báo Mỹ thiếu bằng chứng và có động cơ chính trị.

Chính quyền Cộng hòa Hồi giáo Iran hiện vẫn im lặng trước các lệnh trừng phạt của EU và Mỹ đối với Mohammad Hossein. Cá nhân ông Ali Shamkhani, cha của Hossein đã bị Mỹ đưa vào danh sách trừng phạt từ năm 2020.

Mạng lưới mà Mohammad Hossein xây dựng hiện được cho là kiểm soát phần lớn hoạt động xuất khẩu dầu thô của Iran và đóng vai trò trung tâm trong dòng tiền hỗ trợ xung đột ở Ukraine của Moscow, theo thông cáo của Bộ Tài chính Mỹ.

Giới chức Mỹ thừa nhận các biện pháp trừng phạt được công bố ngày 30/7 nhắm vào hoạt động buôn bán dầu mỏ của Nga, nhưng ưu tiên vẫn là tập trung vào việc gây sức ép lên Iran, theo tờ Politico.

Tổng thống Trump doạ tấn công mạnh hơn nếu Iran tiếp tục làm giàu uranium

Tổng thống Mỹ Donald Trump mới đây đã đưa ra những cảnh báo cứng rắn đối với Iran, chỉ vài tuần sau loạt tấn công quân sự nhằm vào ba cơ sở hạt nhân...

Bấm xem >>