Lịch vạn niên
Điểm yếu chí mạng của hệ thống phòng không Nga ở Syria
Các tổ hợp phòng không tối tân của Nga ở Syria như S-300, S-400 dường như không hoạt động hiệu quả như lời Moscow tuyên bố.
Hệ thống phòng không S-400 của Nga khai hỏa trong một cuộc diễn tập quân sự.
Theo bài phân tích trên trang mạng War is Boring của tác giả Tom Cooper, tháng 9.2017, Nga đã đưa tổ hợp phòng không tối tân S-400 thứ hai đến Syria.
Hệ thống này được đặt trên dãy núi gần Masyaf, cách Lattakia chưa đầy 40km về phía đông nam. Hỗ trợ S-400 là một tổ hợp phòng thủ Bastion-P, trang bị tên lửa hành trình Onik.
Đối với các nhà quan sát phương Tây, đây là dấu hiệu cho thấy Nga đang tăng cường sự hiện diện tại Syria, thậm chí có thể đe dọa trực tiếp tới các hoạt động của máy bay Mỹ và đồng minh trong sứ mệnh chống phiến quân Hồi giáo IS.
Nhưng khi quan sát kỹ hơn, tác giả Tom Cooper nói vũ khí Nga vẫn còn nhiều thiếu sót để trở thành mối đe dọa thực sự với Mỹ và đồng minh.
Trong thời gian đầu Nga mở chiến dịch quân sự ở Syria, lực lượng Nga đóng quân tại căn cứ Hmeymim được bảo vệ bởi tuần dương hạm mang tên lửa dẫn đường Moskva.
Tuần dương hạm này được trang bị tên lửa S-300F, phiên bản gắn trên tàu chiến của S-300. Nhưng đây không phải là phương án hoàn hảo bởi các tàu chiến Nga không thể neo ở ngoài khơi Syria mãi mãi.
Việc phe nổi dậy Syria nhiều lần nã pháo phản lực phóng loạt BM-21 vào căn cứ Hmeymim cho thấy mạng lưới phòng thủ của Nga chưa thực sự hiệu quả.
Để ứng phó, Nga đã đưa thêm ít nhất nhất một tổ hợp Pantsir-S1 (NATO gọi là SA-22 Greyhound) tại căn cứ Hmeymim.
Máy bay cảnh báo sớm Beriev A-50 Nga đưa đến Syria.
Tháng 11.2015, sau khi chiến đấu cơ Su-24 của Nga bị F-16 Thổ Nhĩ Kỳ bắn rơi, Moscow tuyên bố đưa tổ hợp phòng không S-400 đầu tiên đến Syria.
Tuy nhiên, các bức ảnh vệ tinh khiến giới quan sát cho rằng đây chỉ là phiên bản cải tiến của S-300, với khả năng đánh chặn để tên lửa hành trình, máy bay chiến đấu và tên lửa đạn đạo.
Trên lý thuyết, sự xuất hiện của các tổ hợp S-300, S-400 và Pantsir và không chỉ bảo vệ được căn cứ Hmeymim, mà còn bao phủ toàn bộ bờ biển Syria ở Địa Trung Hải.
Thực tế lại không diễn ra như vậy. Vấn đề của các tổ hợp S-300 và S-400 ở căn cứ Hmeymim là địa hình. Căn cứ Hmeymim nằm trên bờ biển Địa Trung Hải, cách dãy núi Alawite chưa đầy 10km về phía tây và chỉ cách dãy Turkmen 40km về phía nam.
Theo tác giả Tom Cooper, dù Nga có nói như thế nào thì công nghệ quân sự vẫn không tránh khỏi được quy luật vật lý. Các loại radar tiên tiến nhất hiện nay cũng không thể nhìn xuyên qua núi.
Các dãy núi bao quanh căn cứ Hmeymim đang làm hạn chế tầm nhìn của hệ thống radar thuộc tổ hợp tên lửa phòng không Nga.
Cụ thể, 91N6E Grave Stone của S-400 không thể phát hiện các máy bay ở tầm thấp và tầm trung khi chúng chỉ cách căn cứ Hmeymim 40km về phía bắc hoặc 15km về phía đông, dù radar được đặt trên tháp cao 40m.
Điểm yếu của hệ thống phòng không Nga càng trở nên rõ ràng khi binh sĩ Nga mở rộng chiến dịch chống khủng bố tại Syria sang phía đông. Điều này khiến các tổ hợp tên lửa cũng phải di chuyển để bảo vệ bộ binh.
Hệ thống radar P-14 của quân đội Syria. Ảnh minh họa.
Ngày 6.4.2017, Mỹ phóng 59 quả tên lửa hành trình Tomahawk vào căn cứ Shayrat. Các tên lửa bay qua khu vực hệ thống phòng không Nga bảo vệ nhưng vấn đề là radar hoàn toàn không nắm bắt được.
Rút kinh nghiệm sau sự cố này, Nga đã đưa hai máy bay cảnh báo sớm Beriev A-50 tới Hmeymim, giúp cải thiện năng lực của các radar phòng không.
Không quân Nga chỉ có 17 chiếc A-50 trong biên chế quân đội nên việc phải đưa 2 chiếc đến Syria là điều mà Nga không mong muốn. Các máy bay này thường chỉ nhận nhiệm vụ bảo vệ không phận Nga.
Nga cũng bổ sung thêm một tổ hợp S-400 để hỗ trợ hệ thống phòng thủ Bastion-P. Tổ hợp này được đặt trên núi cao giúp mở rộng tầm bao quát.
Nhưng vẫn còn một vấn đề được coi là điểm yếu chí mạng của hệ thống phòng không Nga. Đó là các hệ thống này chưa được khẳng định khả năng phát hiện máy bay tàng hình và tên lửa hành trình.
Nga nói S-300, S-400 và Pantsir đều có khả năng theo dõi mục tiêu tàng hình. Nhưng nếu vậy thì quân đội Syria đã không phải đưa các tổ hợp radar tầm xa P-14/Tall King vào trực chiến.
Hệ thống này được chế tạo từ những năm 1950 và đã trở nên lỗi thời. Nhưng chúng vẫn ít nhiều có thể nhận diện máy bay tàng hình.
Điều này có thể là dấu hiệu cho thấy Nga chưa đủ tự tin với khả năng chống tàng hình của S-300 hay S-400, buộc phải nhờ đến sự hỗ trợ từ các hệ thống lỗi thời.
Chiến đấu cơ Nga xuất kích xóa sổ 850 tay súng thánh chiến trong đợt không kích dữ dội ở miền trung Syria.
