Cuộc bầu cử gây tranh cãi nhất lịch sử Mỹ, tân Tổng thống phải nhượng bộ chưa từng thấy

Trong lịch sử Mỹ, có một cuộc bầu cử được đánh giá là gây tranh cãi nhất từ trước đến nay, khiến tân Tổng thống Mỹ lên nắm quyền phải thực hiện một sự nhượng bộ chưa từng thấy để tránh một cuộc nội chiến.

Cuộc bầu cử năm 1876 đánh dấu sự nhượng bộ chưa từng có của một Tổng thống Mỹ.

Năm 1876, 11 năm sau Nội chiến Mỹ, tất cả các bang miền Nam đã quay trở lại chính quyền liên bang. Cuộc tái thiết đang diễn ra sôi nổi trên khắp nước Mỹ.

Đảng Cộng hòa có sức ảnh hưởng mạnh nhất ở các bang ủng hộ phe liên minh ở miền Bắc và người Mỹ gốc Phi ở miền Nam. Trong khi đó, sự ủng hộ của đảng Dân chủ tập hợp xung quanh người da trắng miền nam và các bang miền bắc ít ủng hộ Nội chiến.

Năm đó, đảng Cộng hòa đề cử thống đốc bang Ohio, Rutherford B. Hayes làm ứng viên tranh cử tổng thống. Đảng Dân chủ chọn thống đốc New York, Samuel Tilden tranh cử.

Cuộc bầu cử gây tranh cãi nhất trong lịch sử Mỹ

Ở thời điểm bầu cử Mỹ năm 1876, nỗ lực tái thiết đang diễn ra trên khắp nước Mỹ. Với việc đảng Cộng hòa thống trị chính phủ liên bang trong gần một thập kỷ sau Nội chiến, các chính sách tái thiết của Quốc hội phần lớn được đưa ra theo hướng có lợi cho phe Cộng hòa.

Nhưng cuộc suy thoái kinh tế nghiêm trọng vào năm 1873 đã đẩy nước Mỹ vào tình trạng nghiêm trọng. Thất nghiệp lan rộng và giá bông giảm mạnh đã cản trở sự phục hồi kinh tế của miền Nam sau chiến tranh.

Khủng hoảng kinh tế Mỹ và những cáo buộc tham nhũng tràn lan trong chính quyền Tổng thống Ulysses S. Grant, đã giúp đảng Dân chủ giành quyền kiểm soát Hạ viện vào năm 1874, lần đầu tiên kể từ sau chiến tranh.

Ứng viên đảng Dân chủ Samuel J. Tilden.

Điều này tác động rất lớn đến cục diện bầu cử tổng thống Mỹ năm 1876. Trong Ngày bầu cử, cuộc bỏ phiếu ở các bang miền Nam bị cản trở bởi những lời đe dọa bạo lực từ các đảng viên Dân chủ, những người muốn cử tri da màu ủng hộ đảng Cộng hòa không đi bỏ phiếu.

3 bang miền Nam bao gồm Florida, Louisiana và South Carolina, được dự báo sẽ có tỉ lệ cử tri đảng Cộng hòa đi bầu áp đảo, nhưng lại có kết quả bầu cử sơ bộ nghiêng về ứng viên đảng Dân chủ Samuel Tilden. Đảng Dân chủ còn bị tố tạo ra các lá phiếu mang hình ảnh của tổng thống đảng Cộng hòa nổi tiếng Abraham Lincoln để dụ các cử tri mù chữ chọn Tilden.

Theo kết quả bầu cử sơ bộ, Tilden có 260.000 phiếu bầu phổ thông hơn đối thủ. Nhưng ông chỉ giành được 184 phiếu đại cử tri, thiếu đúng một phiếu để đánh bại Hayes và phải trông chờ vào kết quả ở 3 bang chiến địa.

Vào cuối chiến dịch tranh cử đầy hỗn loạn, cả đảng Cộng hòa và đảng Dân chủ đều tuyên bố chiến thắng ở ba bang Florida, Louisiana và Nam Carolina với tổng cộng 19 phiếu đại cử tri.

Các phe phái chính trị cạnh tranh ở những bang này đã gửi hai bản danh sách đại cử tri khác nhau, một ủng hộ Tilden, một ủng hộ Hayes, lên quốc hội. Tại Florida, thống đốc bang gửi danh sách đại cử tri ủng hộ đảng Cộng hòa, trong khi tổng chưởng lý bang gửi danh sách ủng hộ đảng Dân chủ.

Kết quả bầu cử tổng thống Mỹ năm 1876.

Theo History, Hiến pháp Mỹ không thể phân định được người thắng cuộc nên Quốc hội phải dàn xếp. Đảng Dân chủ khi đó nắm Hạ viện còn đảng Cộng hòa nắm Thượng viện, nhất trí thành lập một ủy ban bầu cử gồm 15 người.

7 người ủng hộ đảng Cộng hòa, 7 người ủng hộ đảng Dân chủ và một người trung lập, là thẩm phán Tòa án Tối cao David Davis. Nhưng đến phút chót, Davis đột ngột rút lui và thay vào đó là người ủng hộ đảng Cộng hòa.

Đến tháng 3.1877, sau một loạt các cuộc bỏ phiếu, ủy ban bầu cử nhất trí chọn Hayes là người chiến thắng ở cả 3 bang chiến địa, do đó giành được 185 phiếu đại cử tri, hơn Tilden đúng một phiếu.

Tân Tổng thống Mỹ phải nhượng bộ

Nhưng phe Dân chủ không dễ dàng chịu thua. Bởi đây là giai đoạn nhạy cảm trong lịch sử Mỹ, nếu đảng Cộng hòa không nhượng bộ, một cuộc Nội chiến lần hai hoàn toàn có thể xảy ra.

Theo tác giả Eric Foner, viết trong cuốn sách về lịch sử Mỹ ở giai đoạn này, Hayes đã cam kết khi tuyên bố chiến thắng, rằng ông sẽ trao quyền “tự chủ cao” cho chính quyền ở các bang miền Nam, do đảng Dân chủ chiếm đa số.

Bên cạnh phán quyết của ủy ban bầu cử, các lãnh đạo đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa đã tổ chức họp kín, nhất trí với Thỏa thuận năm 1877. Thỏa thuận bao gồm các điều khoản rõ ràng như đảng Dân chủ công nhận Hayes là Tổng thống Mỹ và tôn trọng các quyền công dân của người da đen.

Sau khi đắc cử, Tổng thống Hayes đã giữ lời hứa rút quân đội liên bang khỏi các bang miền Nam, Ảnh minh họa.

Đổi lại, Hayes đồng ý nhường quyền kiểm soát các bang miền Nam cho chính quyền Dân chủ, cam kết rằng chính quyền liên bang sẽ hạn chế can thiệp ở mức cao nhất có thể. Chính phủ mới thành lập cũng sẽ có ghế cho người miền Nam.

Ngay sau khi tuyên thệ nhậm chức, Hayes đã giữ lời hứa, ra lệnh cho quân đội liên bang rút khỏi Louisiana và South Carolina. Quân đội liên bang đã duy trì sự hiện diện ở hai bang này suốt nhiều năm để bảo vệ lợi ích của phe Cộng hòa sau Nội chiến.

Hành động này đánh dấu sự kết thúc thời kỳ Tái thiết (năm 1863-1877) và mở ra giai đoạn kiểm soát vững chắc của phe Dân chủ ở miền Nam. Ngược lại, phe Dân chủ đã không giữ lời hứa về việc đảm bảo quyền lợi cho người da đen.

Trong nhiều thập kỷ về sau, việc tước quyền của các cử tri da đen diễn ra phổ biến trên khắp các bang miền Nam, thông qua đe dọa và bạo lực. Tình trạng này chỉ dấm dứt khi phong trào đấu tranh đòi công bằng cho người da đen nổ ra vào những năm 1950-1960.

_________________________

Trong những lần hiếm hoi cuộc bầu cử tổng thống Mỹ bất phân thắng bại, cần đến sự quyết định của Quốc hội. Có một lần Hạ viện Mỹ phải bầu tới 36 lần mới tìm được tân Tổng thống. Bài kỳ tới xuất bản 19 giờ ngày 13.11 trên mục Thế giới sẽ làm rõ hơn nguyên nhân vì sao lại có kết quả bầu cử khó tin đến như vậy.