Iran vi phạm thỏa thuận hạt nhân, các cường quốc châu Âu lo sợ

Ba nước Anh, Pháp và Đức mới đây đã yêu cầu một động thái “có trách nhiệm” nhằm giảm căng thẳng giữa Mỹ và Iran, sau thời điểm Tehran có biểu hiện vi phạm hiệp ước hạt nhân được ký kết từ năm 2015.

Các điều tra viên của IAEA tại Iran (Ảnh: Imago)

Vào Chủ nhật vừa qua, 3 cường quốc hàng đầu châu Âu đã kêu gọi tìm cách chấm dứt sự leo thang căng thẳng với Iran, đồng thời phục hồi tiến trình đối thoại về chương trình hạt nhân của nước này.

Trong một tuyên bố chung được đưa ra tại điện Elysee nhân dịp ngày Quốc khánh Pháp, lãnh đạo 3 nước Anh, Pháp và Đức khẳng định: “Đã đến lúc phải hành động một cách có trách nhiệm để tránh sự sụp đổ của thỏa thuận hạt nhân năm 2015.”

“Những nguy cơ này lớn đến mức các bên cần phải tạm ngưng căng thẳng và nghĩ về những hậu quả có thể xảy ra bởi những hành động của mình,” tuyên bố trên cho biết.

Trong vòng 10 ngày qua, chính quyền Tehran đã 2 lần vi phạm các điều khoản của hiệp ước ghi nhớ với 6 cường quốc khác – được biết đến với tên gọi Kế hoạch Hành động Toàn diện chung (JCPOA) – vốn được dùng để kéo dài thời điểm Iran có thể chế tạo một quả bom nguyên tử.

Sau khi Tổng thống Donald Trump đơn phương rút Mỹ khỏi JCPOA và tái áp đặt các lệnh trừng phạt lên Iran, nhà nước cộng hòa Hồi giáo này cũng ngay lập tức nâng mức giới hạn làm giàu uranium của mình.

Giới chức Iran đã tỏ ra tức giận về việc nền kinh tế vốn bị bao vây của họ vẫn chưa được hưởng lợi gì từ việc giảm bớt các lệnh trừng phạt mà hiệp ước trên từng hứa hẹn.

Phản ứng trước những động thái vi phạm trên, các nước châu Âu vào Chủ nhật vừa qua cho biết: “Chúng tôi rất lo ngại về nguy cơ JCPOA có thể bị xáo trộn hơn bởi sự căng thẳng từ các lệnh trừng phạt…và kéo theo việc Iran quyết định không còn thực thi một vài trong số các điều khoản trọng tâm của thỏa thuận trên.”

Đức, Pháp và Anh cho biết họ vẫn sẽ tiếp tục ủng hộ thỏa thuận hạt nhân 2015, nhưng việc thực hiện nó “phụ thuộc vào sự tuân thủ tuyệt đối từ Iran.”

“Chúng tôi khẩn thiết yêu cầu Iran phải đảo ngược các quyết định gần đây của họ về vấn đề này,” thông báo cho biết.

Liên minh châu Âu vốn đã triển khai một kế hoạch giải quyết để giúp các công ty trong khu vực này tránh khỏi các hình phạt tài chính của Mỹ trong việc giao thương với Iran, nhưng kế hoạch này hiện mới chỉ giới hạn ở các mảng thực phẩm và dược phẩm. Iran cũng đã yêu cầu cơ chế trên, còn được gọi là INSTEX, cần được mở rộng để có thể bao gồm các giao dịch dầu mỏ của nước này.