Thả nổi thị trường du học

Để thu hút khách hàng, nhiều công ty tư vấn du học đưa ra lời quảng cáo hấp dẫn từ chi phí thấp, đảm bảo visa đến “chiêu trò” du học để định cư. Bạn muốn du học để định cư vào các nước như Úc, Canada, Singapore hay Hoa Kỳ… cũng chỉ là chuyện nhỏ!

Chỉ bảy ngày thành sinh viên quốc tế

Theo quảng cáo của website duhocando.com, việc du học tại Ấn Độ thật đơn giản. Người học chỉ cần nộp bản sao y học bạ ba năm học THPT và bằng tốt nghiệp THPT (có thể nộp sau). Trung tâm sẽ báo kết quả được chấp nhận trong vòng hai ngày. Sau đó, bạn nhận giấy báo nhập học và công chứng các giấy tờ cần thiết để làm visa, thời gian làm visa để sang Ấn Độ chỉ mất từ bốn đến sáu ngày.

Tìm đến văn phòng duhocando.com trên đường Nguyễn Trọng Tuyển (Q.Phú Nhuận, TP.HCM), chúng tôi được một nhân viên hướng dẫn gọi cho một người tên Khoa. Liên hệ qua điện thoại, chúng tôi được Khoa hẹn gặp tại một quán cà phê để tư vấn cụ thể, nhưng sắp đến giờ hẹn Khoa lại gọi điện đổi địa điểm đến một khách sạn trên đường Đề Thám (Q.1).

Đến nơi, Khoa dẫn chúng tôi lên một phòng khách sạn để tư vấn. Thấy khách hàng ngần ngừ vì địa điểm tư vấn không phù hợp, Khoa liền trấn an: “Hiệu trưởng của trường CMS College of science and commerce bên Ấn Độ qua đây trực tiếp tư vấn, ông ấy bị... đau bụng nên tư vấn tại phòng luôn”.

Các hội thảo du học được quảng cáo khắp nơi - Ảnh: Phùng Huy

Tại đây, người được cho là hiệu trưởng của một trường danh tiếng hết ra vào nhà vệ sinh đến nằm trên giường để tiếp khách. Còn Khoa xưng mình là giảng viên khoa Tâm lý giáo dục của Trường ĐH Sư phạm TP.HCM, tư vấn: CMS là một trường nổi tiếng của Ấn Độ về công nghệ thông tin. Bằng cấp của trường được quốc tế công nhận nên có bằng cử nhân sẽ tìm được việc làm hấp dẫn với lương tính bằng ngàn đô ở bất kỳ nơi nào.

Chương trình học bằng tiếng Anh nhưng không đòi hỏi tiếng Anh đầu vào, chỉ cần biết đọc hiểu tài liệu là được. Khi chúng tôi thắc mắc sợ không theo kịp chương trình học bằng tiếng Anh, Khoa trấn an: “Cứ yên tâm, bên trung tâm đã làm việc với trường, chỉ chấm ý cho điểm đối với sinh viên VN, nếu thi không qua nữa sẽ có phụ đạo để thi lại”.

Khoa cho biết, học phí chỉ khoảng 1.200 USD/năm, tiền ăn ở cũng khoảng đó. Phí dịch vụ trọn gói đến khi SV có bằng tốt nghiệp là 600 USD và 350 USD nếu chỉ lo đến khi nhập học.

Biến tướng du học… định cư

Nắm bắt tâm lý SV đi du học là để ở lại làm việc và tìm kiếm cơ hội định cư lâu dài, nhiều công ty tư vấn du học tung chiêu quảng cáo du học... định cư. Trong vai SV muốn tìm đường xuất ngoại bằng con đường du học, chúng tôi được nhân viên Trường Úc Việt (Lê Hồng Phong, Q.10) hứa hẹn đây là nơi duy nhất tại VN có thể đưa học sinh du học, giới thiệu việc làm và định cư tại Úc.

Theo tư vấn của nhân viên, muốn sang Úc, trước hết bạn phải vào học tại Úc Việt, chỉ cần có trình độ lớp 11 là có cơ hội trở thành... cư dân Úc. Nhân viên tư vấn cho biết: “Nếu trình độ Anh ngữ của bạn là “zero” sẽ được nhà trường đào tạo 40 tuần học tiếng Anh, tương đương trình độ 5.5 IELTS, cộng thêm 10 tháng học chuyên ngành sẽ có được tấm bằng Diploma. Sau đó, bạn sẽ chuyển tiếp sang học hai năm tại Úc để lấy bằng cử nhân quản trị nhà hàng. Học viên chắc chắn sẽ được tham gia chương trình cam kết làm việc tại Úc. Thời gian đi học bạn được làm thêm ngoài giờ, lương 21 AUD/giờ, sau khi tốt nghiệp là 40 AUD/giờ, chỉ cần đáp ứng tiêu chí 900 giờ làm việc thì bạn sẽ được thi nhập cư chính thức vào Úc”.

“Trụ sở” của trung tâm duhocando.com cũng là trụ sở của hai-ba công ty khác

Để bảo chứng thêm cho tương lai người học, nhân viên tư vấn còn khuyến khích: Em có ngoại hình lo gì không tìm được việc làm, chỉ cần đi bán nước mía như cô bé ở Cần Thơ cũng gửi được 2.000 AUD/tháng về cho gia đình. Đại diện của trường là những người có mối quan hệ với Tham hiến vùng Tây Úc nên em yên tâm khả năng được làm việc và ở lại Úc rất cao.

Sau kết hôn để định cư ở nước ngoài, du học định cư được xem như một con đường xuất ngoại thời thượng nhất. Chỉ cần lên công cụ tìm kiếm Google gõ “du học định cư”, trong vòng 0,32 giây sẽ cho ra gần 1.000 kết quả liên quan, đủ để thấy độ “hot” của xu hướng này. Bằng con đường du học, chuyện định cư tại các nước phát triển chỉ là chuyện nhỏ. Trang web duhocdinhcu.com khẳng định: Nếu bạn muốn định cư tại Úc sau khi kết thúc chương trình học, hãy tìm hiểu những ngành nghề đang thiếu. Chọn đúng ngành mà chính phủ Úc đang cần là bạn đã chạm gần đến “tấm vé định cư tại Úc”…

Trung tâm duhocando.com trả lời người học

Bạn muốn đến “miền đất hứa” Hoa Kỳ? Chuyện nhỏ! Bày tỏ khát vọng được đặt chân vào đất Mỹ nhưng vốn tiếng Anh không khá, chúng tôi được nhân viên tư vấn của Công ty Đức Tú (đường Hồ Bá Kiện, Q.10) vẽ đường: “Đi thẳng từ VN sang Mỹ thì bạn rất khó xin visa nếu không chứng minh được kế hoạch học tập và nguồn tài chính. Nhưng nếu bạn chọn du học sang Singapore học đại cương tại Trung tâm giáo dục Mỹ ACE, sau đó chuyển tiếp sang Mỹ thì sẽ dễ dàng hơn. Khi bạn hoàn thành chương trình tại Singapore thì trường sẽ hỗ trợ visa chuyển tiếp bạn sang Mỹ”.

Vỡ mộng

Đánh trúng tâm lý được làm SV quốc tế với học phí và dịch vụ... chuẩn “ngon-bổ-rẻ”, duhocando.com đã giới thiệu vài chục SV đi du học tại Ấn Độ. Nhưng, không ít SV đã “vỡ mộng” ngay khi nhập học, vì ngôi trường trong thực tế không có tiếng tăm tại bản xứ. Nền giáo dục đại học của Ấn Độ phân tầng rõ rệt, có đủ thượng vàng hạ cám. Muốn vào học tại những trường có tiếng được quốc tế công nhận, người học phải trải qua kỳ kiểm tra gắt gao hoặc phải thật sự xuất sắc, giỏi ngoại ngữ mới mong tìm được suất học bổng. Một số SV đi từ năm 2010-2011 gửi thư phản ánh: Trung tâm đã “thu hộ” phí xây dựng hơn 1.000 USD cho mỗi SV nhưng khi sang học mới biết trường không có loại phí này và thậm chí là nâng mức học phí cao hơn thực tế. Những SV trong blog Hội sinh viên VN tại Ấn Độ đã gửi thư đến Đại sứ quán VN tại Ấn Độ để phản ánh tình cảnh của mình.

Giám đốc một công ty tư vấn du học cho biết, không ít trường hợp người học bị mắc bẫy các công ty tư vấn du học. Những công ty này chỉ muốn tuyển được người học để hưởng hoa hồng nên quảng cáo quá sự thật. Người học phải có sự hiểu biết và vốn tiếng Anh nhất định mới đủ khả năng thẩm định thông tin thật - giả trong ngồn ngộn thứ trên internet. “Tôi từng “giải cứu” cho một khách hàng tin vào lời tư vấn có cánh của một công ty giới thiệu du học Úc. Em này chưa tốt nghiệp THPT, tiếng Anh chưa biết nhưng vẫn nhận được lời hứa chắc chắn là chỉ cần đóng tiền nhập học tại trung tâm trong vòng sáu tháng sẽ đảm bảo đủ IELTS 5.5, chắc chắn sẽ được đi Úc du học và định cư lâu dài qua những mối quan hệ của trung tâm. Là người trong nghề, tôi biết chắc rằng không thể nào giúp một người không biết tiếng Anh có thể đạt điều đó trong vòng sáu tháng. Tôi đề nghị vị này xem xét lại uy tín của công ty đó”, bà Kiều Hạnh, Giám đốc Marketing Công ty tư vấn giáo dục mạng lưới quốc tế INEC kể.

Du học để định cư cũng không “dễ nuốt” như lời quảng cáo. Đại diện Tổng Lãnh sự quán Mỹ cho biết, để được cấp visa du học tại Mỹ, SV phải chứng minh rõ ràng ba yêu cầu: thứ nhất, chứng tỏ mục đích chính đến Mỹ là để học tập, chứ không phải để làm việc, kết hôn hay nhập cư tại Mỹ. Thứ hai, chứng minh có đủ nguồn hỗ trợ tài chính để chi trả cho việc học tập. Cuối cùng, người học phải chứng tỏ họ có ý định quay về VN sau thời gian ở tạm thời bên Mỹ.

Không “khó tính” như Mỹ, nhưng để định cư vào các nước như Canada, Úc cũng không dễ dàng. Bà Kiều Hạnh tư vấn: Hiện tại chính sách xin visa của Canada, Anh, Úc có thoáng hơn nhưng chỉ “mở” với những đối tượng muốn đi học và trải nghiệm đích thực. Nhiều SV VN chỉ muốn tìm đường ở lại ngay khi đặt chân đến các nước, thậm chí là bỏ học ngay năm đầu… dễ làm cho nhà quản lý siết chặt trở lại. Trong hồ sơ của SV bao giờ cũng có xác nhận của công ty du học, nếu để lọt nhiều trường hợp như thế thì công ty du học đó sẽ bị liệt vào danh sách “đen” của lãnh sự quán.

Cơ quan quản lý “bó tay”

Một chuyên viên của Văn phòng Bộ GD-ĐT tại TP.HCM cho biết: Các công ty du học không có chức năng đào tạo nên chỉ hoạt động theo Luật Doanh nghiệp, không thuộc quản lý của ngành giáo dục mà do Sở Kế hoạch - đầu tư địa phương quản lý. Sở GD-ĐT địa phương không thể quản lý nên người học “tự bơi” là chính.

Hiện nay, có nhiều công ty tư vấn du học tại TP.HCM nhưng con số thực tế bao nhiêu thì ngành giáo dục cũng không biết. Ông Lâm Văn Quản, Trưởng phòng Giáo dục chuyên nghiệp và đại học của Sở GD-ĐT TP.HCM cho biết: Hiện nay, hệ thống du học tự túc phát triển tràn lan và nhiều nơi đưa thông tin không thật đến người học. Sở GD-ĐT đã đề nghị UBND TP phân quyền để quản lý hoạt động du học tự túc, nhưng cái khó là phải có quy chế để quản lý. Từ năm 2010, Sở GD-ĐT TP.HCM đã có văn bản xin ý kiến của Bộ GD-ĐT về quy định quản lý dịch vụ du học tự túc trên địa bàn TP.HCM nhưng vẫn còn vướng vì chưa có quy chế hoạt động… “Mình chưa có quyền cấp phép thì chưa thể quản lý, kiểm tra, xử phạt họ được. Nhiều khi yêu cầu họ báo cáo, họ làm lơ thì mình cũng đành bó tay!” - ông Quản nói.

Điều khó hiểu là khi dịch vụ du học tự túc đã ra đời và phát triển cả chục năm nay, hàng chục ngàn du học sinh đã xuất ngoại du học từ những công ty này, nhưng quy định về hoạt động dịch vụ du học cũng mới chỉ là dự thảo lần hai trên bàn Bộ GD-ĐT. Chính kẽ hở quản lý đã giúp các công ty tư vấn du học “dỏm” tung hoành.