Bỏ hay giữ kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10?

Nhiều phụ huynh, nhà giáo kỳ vọng, Hà Nội tăng hệ thống trường THPT công lập để giảm áp lực kỳ thi tuyển sinh lớp 10 và tiến tới xoá bỏ kỳ thi nhằm tiến tới mục tiêu phổ cập THPT năm 2035.

Những ngày này, phụ huynh, thầy cô giáo các trường THCS tại Hà Nội nóng lòng chờ phương án thi tuyển lớp 10 năm học 2025-2026 của Thành phố. Kỳ thi vốn đã áp lực, căng thẳng, nay có thông tin sẽ phải chờ đến cuối tháng 6 mới tổ chức thi càng khiến phụ huynh, học sinh, quản lý các trường học lo lắng hơn.

“Tháng 6, trời nắng như đổ lửa, học sinh vẫn phải đi ôn thi sẽ rất mệt mỏi. Sở GD&ĐT nên tham mưu tổ chức kỳ thi ngay sau khi kết thúc năm học”, Hiệu trưởng một trường THCS tại Phường Đống Đa (Hà Nội) nói.

Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo xác định mục tiêu đến năm 2030: “Giáo dục bắt buộc hết THCS và ít nhất 85% người trong độ tuổi hoàn thành cấp THPT và tương đương”, và đến 2035 “hoàn thành phổ cập THPT và tương đương”.

Nhiều ý kiến đặt ra vấn đề, các địa phương có nên tiếp tục duy trì kỳ thi tuyển sinh hằng năm, gây áp lực lớn không cần thiết cho học sinh hay không?

Thông tư số 30 quy chế tuyển sinh THCS- THPT của Bộ GD&ĐT quy định, để tuyển vào THPT có thể sử dụng 1 trong 3 phương thức: xét tuyển, thi tuyển, kết hợp thi tuyển với xét tuyển. Tuy nhiên, qua các năm cho thấy, đa số địa phương hiện đang áp dụng phương thức thi tuyển để tuyển sinh lớp 10. Đặc biệt, tại Hà Nội, hằng năm học sinh, phụ huynh “kêu” kỳ thi này gây áp lực rất lớn.

Ở nhiều trường, học sinh “chân ướt chân ráo” bước vào trường THCS đã được đốc thúc học thêm, luyện thi để có kiến thức nền tảng chuẩn bị cho kỳ thi vượt cấp. Không ít phụ huynh rớt nước mắt vì con thi mà cả gia đình căng thẳng tới mức đau dạ dày, sụt cân vì nếu lỡ trượt trường công lập, sẽ phải học trường tư với chi phí đắt đỏ, vượt điều kiện của gia đình hoặc đi học nghề.

Bỏ thi tuyển chỉ giải quyết "phần ngọn"

Một giáo viên Trường THPT Chuyên Hà Nội cho rằng, thi vào lớp 10 lâu nay áp lực là vì số lượng học sinh đăng ký dự thi cao hơn số lượng các trường công lập có thể tuyển vào. Khi cầu nhiều hơn cung sẽ dẫn đến áp lực.

Theo thầy giáo, việc bỏ hình thức thi tuyển là chỉ bỏ “phần ngọn” là 1 kì thi, còn việc "tranh giành" chỗ trong các trường sẽ vẫn tồn tại. Các trường sẽ tính toán làm sao để tuyển được học sinh và rồi sẽ có những trường có lượng hồ sơ đăng ký cao ngút, trong khi sẽ có những trường học sinh nộp cực ít.

Bài toán đặt ra, nếu không thi sẽ xét tuyển, khả năng sẽ xét học bạ, xét giải. Việc này dẫn đến chạy đua các giải, từ học tập đến các hoạt động ngoại khóa. Như vậy, tuyển sinh bằng xét tuyển còn rắc rối hơn và thiếu sự chuẩn hoá. Nhiều em có học bạ rất đẹp, chưa kể khoảng cách giữa trường chất lượng cao với trường thường cũng là cả một vấn đề.

“Cùng tổng kết 9.0/môn học nhưng học ở trường chất lượng cao, học sinh sẽ vất vả hơn trường thường nhiều, không thể “cá mè một lứa” được. Đó là chưa kể tiêu cực như người lớn mua giải, chạy thành tích cho con sẽ xuất hiện. Chưa kể, khi đó nhiều cuộc thi sẽ được tổ chức tràn lan”, thầy giáo nói.

Thầy giáo cũng khẳng định, việc giảm áp lực thi cử thì điều cốt lõi nhất là phải đảm bảo quy luật cung - cầu thực tế của thị trường. Nói cách khác, số lượng trường THPT phải được xây dựng thêm nhiều hơn nữađể đáp ứng nhu cầu ngày càng đông của xã hội khi dân số tăng. Do đó, vẫn rất cần giữ kỳ thi để đảm bảo việc học sinh được phân đúng tuyến.

Ủng hộ xoá bỏ kỳ thi

Trong khi đó, hiệu trưởng một trường THCS tại Hà Nội ủng hộ quan điểm, tiến tới xoá bỏ kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10. “Kỳ thi hiện nay còn căng thẳng hơn thi vào đại học. Học sinh, phụ huynh và cả giáo viên đều xoay quanh kỳ thi, dạy học vì thi”, bà nói.

Nữ hiệu trưởng cho rằng, nhiều năm nay, Thành phố vẫn chỉ duy trì tỉ lệ học sinh vào THPT công lập ở mức loanh quanh 60% trung bình cho toàn thành phố, trong đó có những trường ở vùng ven điểm chuẩn rất thấp, còn học sinh vùng nội đô, học ngày học đêm, có môn hơn 8 điểm vẫn trượt.

Do đó, không có giải pháp nào khác ngoài việc, Thành phố Hà Nội cần phải xây dựng thêm trường công lập để mọi học sinh đều có cơ hội vào trường học.

Thực tế, hiện nay bên cạnh trường công, còn có số lượng trường tư nhưng trường chất lượng tuyển đầu vào điểm cao, học phí cũng rất đắt đỏ, đại bộ phận người dân không có điều kiện cho con theo học. Một số trường tuyển kiểu “vơ bèo vạt tép” nhưng chất lượng dạy học, cơ sở vật chất không đảm bảo nên học sinh không mặn mà. Chính vì thế, nhu cầu học sinh học ở trường công vẫn rất cao nhưng hiện chưa được đáp ứng. Bao nhiêu năm nhưng số lượng trường THPT được xây thêm chỉ đếm trên đầu ngón tay và nằm ở các vùng ven.

Bà cũng cho rằng, chính vì áp lực từ kỳ thi đã gia tăng tình trạng học thêm, dạy thêm. Từ khi Thông tư 29 ra đời đến nay, trên thực tế đã bị biến tướng rất nhiều hình thức mà chính quản lý trường học cũng gặp khó khăn.

Giáo viên lách luật bằng cách đổi chéo học sinh cho nhau, học sinh lớp cô A đến học cô B. Tuy nhiên, không được học chính giáo viên của mình, học sinh cũng “rơi rụng”, nguồn thu giảm, thậm chí có giáo viên đã kéo học sinh về nhà học theo từng nhóm. Khi bị quán triệt, bị siết thì giáo viên cho rằng “không được tạo điều kiện”.

Hiệu trưởng trường học này cho rằng, lâu nay, dù Ngành giáo dục hô hào đổi mới nhưng thực tế triển khai ở cơ sở vẫn “truyền thụ kiến thức”, “học là để thi”, bản chất vẫn nặng về hình thức, thi cử.

Tháng 11/2025, trong một phát biểu, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn cũng nhấn mạnh yêu cầu cấp bách của giáo dục Thủ đô là tăng cường số lượng các trường phổ thông, đặc biệt là trường THPT chất lượng cao.

"Sự cạnh tranh hiện nay chủ yếu là cạnh tranh để vào trường tốt, chứ không phải cạnh tranh để có chỗ học. Do đó, việc mở rộng và nâng cao chất lượng đồng đều của hệ thống trường học sẽ là giải pháp căn cơ, vừa giảm thiểu sức ép và sự căng thẳng không cần thiết của kỳ thi tuyển sinh lớp 10, vừa đảm bảo môi trường học tập chất lượng cho mọi học sinh", Bộ trưởng nói.

Sở GD-ĐT Hà Nội lý giải dự kiến lùi lịch thi lớp 10 năm 2026

Đại diện Sở GD-ĐT Hà Nội cho hay, kỳ thi tuyển sinh lớp 10 năm học 2026-2027 dự kiến diễn ra vào cuối tháng 6/2026, thay vì đầu tháng 6 như mọi năm....

Bấm xem >>