Những tình tiết gây tranh cãi trong phim 'Mưa đỏ'

Bên cạnh lời khen, phim "Mưa đỏ" về cuộc chiến bảo vệ thành cổ Quảng Trị còn nhận nhiều ý kiến tranh cãi liên quan cảnh chiến đấu, xây dựng nhân vật.

Mưa đỏ, đạo diễn Đặng Thái Huyền, là tâm điểm làng điện ảnh khi lần đầu tiên một bộ phim lấy cảm hứng đề tài lịch sử, chiến tranh liên tiếp phá nhiều kỷ lục về lượt người xem, doanh thu.

Trailer phim "Mưa đỏ". Đến nay, tác phẩm có doanh thu hơn 650 tỷ đồng, là phim ăn khách nhất lịch sử phòng vé trong nước.

Là một khán giả, ông Trịnh Hòa Bình - cựu chiến binh có mặt hơn mười ngày ở giai đoạn cuối chiến dịch 81 ngày đêm - nhận xét không có trận đánh nào diễn ra bên trong thành cổ như trên phim. Cựu chiến binh cũng nhận định cảnh người lính Việt Nam Cộng hòa tra tấn một chiến sĩ là không đúng thực tế.

Còn ông Nguyễn Viết Nội - bộ đội đặc công K10 tại thành cổ Quảng Trị - chỉ ra một số chi tiết hư cấu như bộ đội ăn gạo, rắn sống, nuôi chim vành khuyên. Theo ông, thời ấy chiến sĩ chỉ có lương khô, còn không con vật nào sống sót do bom đạn quá ác liệt.

Ngoài ra, cảnh hai nhân vật chính đấu võ tay đôi gần cuối phim cũng bị cho là mang tính giả tưởng. Nhà thơ Lê Bá Dương - tác giả bài Lời người bên sông - nói: "Lối đánh giặc trong phim không phải là lối đánh của chúng tôi thời đó, ít nhất tại chiến trường Quảng Trị".

Những ý kiến trên làm dấy lên nhiều luồng phản biện về bộ phim điện ảnh. Nhà văn Nguyễn Thế Tường, cựu chiến binh Lữ đoàn 202, Quân đoàn 1, cho rằng chi tiết đốt người không cần thiết, bởi "khơi lại vết thương lòng đã liền da", làm giảm đi thông điệp về hòa hợp dân tộc.

Trong hồi ký Một thời Quảng Trị của Thượng tướng Nguyễn Huy Hiệu - nguyên Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, ông viết về chuyện anh hùng lực lượng vũ trang Cao Như Thiêm chỉ huy một tổ ba người chống lại hàng trăm lính Mỹ. Khi hết đạn, chiến sĩ lao vào đấu tay đôi với địch.

Cựu chiến binh Nguyễn Viết Nội nói: "Thực tế chiến đấu dữ dội gấp hàng trăm lần. Đoàn phim đã đưa vào nhiều chi tiết, trong đó có hình tượng con chim, để làm tác phẩm nhẹ đi. Nếu thực hiện đúng như ngoài đời, tôi nghĩ khán giả không thể chịu nổi".

Lâm Thanh Nhã (vai Bình) trong "Mưa đỏ".

Đạo diễn Đặng Thái Huyền cho biết đọc, lắng nghe và tiếp thu mọi ý kiến nhưng chỉ có thể chọn lọc tình tiết phù hợp: "Tôi không thể ôm hết lịch sử lên phim, cũng không thể gặp hết mọi nhân chứng, chỉ có thể chọn lọc những điều tôi muốn gửi trao trên phim. Và khán giả xem xong được truyền cảm hứng để tìm hiểu sâu, kỹ hơn về những câu chuyện lịch sử, thấy yêu ông cha mình, yêu đất nước mình và trân quý hòa bình".

Trước đó, đạo diễn lý giải: "Khi quay, chúng tôi đã tham khảo nhiều tài liệu về cuộc chiến thành cổ, do các phóng viên chiến trường ghi lại, đồng thời lắng nghe các nhân chứng. Tuy nhiên, êkíp xác định tác phẩm là phim truyện, có yếu tố hư cấu, tưởng tượng. Điều quan trọng là phim truyền cảm hứng cho người xem, để họ cảm nhận những lát cắt của cuộc chiến, của lịch sử. Thông qua đó, khán giả có động lực tìm hiểu kỹ hơn về cuộc chiến 81 ngày đêm ở Quảng Trị và những sự kiện liên quan".

Nhà văn Chu Lai - người viết kịch bản - nói: "Tôi không có câu trả lời cho vấn đề này. Muốn tìm ra sự thật phải có một hội thảo công phu". Tại buổi ra mắt phim, ông từng nói: "Phim ảnh, tiểu thuyết hay trường ca đều không thể lột tả hết tinh thần Quảng Trị. Bộ phim cũng chỉ là một lát cắt lịch sử mà dân tộc đã trải qua".

Nhiều chuyên gia cho rằng giữa lịch sử và tác phẩm nghệ thuật luôn có độ vênh. Việc Mưa đỏ vấp phản ứng khán giả là điều dễ hiểu, do người xem khi vào rạp đã đặt nhãn quan vào thời khắc, câu chuyện có sẵn.

Tiến sĩ văn học Hà Thanh Vân phân tích: "Mỗi bộ phim đều có những 'khoảng trống' để khán giả lấp đầy bằng trí tưởng tượng, ký ức và kinh nghiệm của họ. Ở trường hợp Mưa đỏ, khoảng trống ấy là cách hình dung về chiến tranh: Bi tráng hay khốc liệt, hiện thực trần trụi hay được hư cấu nghệ thuật. Mỗi người xem bổ sung vào đó trải nghiệm và nhu cầu riêng, nên dễ dẫn đến những cách hiểu khác nhau, thậm chí đối nghịch. Có người xem nó như tài liệu lịch sử, người coi là tác phẩm nghệ thuật, người khác chỉ tiếp nhận như hiện tượng truyền thông".

Tuy nhiên, bà Hà Thanh Vân tin rằng những khen chê phần nào khẳng định sức sống của bộ phim. Theo bà, điện ảnh chiến tranh không chỉ tái hiện quá khứ mà còn là đối thoại với hiện tại. Mưa đỏ đã mở ra đối thoại đó, khi công chúng phản ứng bằng niềm tự hào, sự hoài nghi, phản biện hay cảm xúc đa dạng khác. "Thành công của phim không chỉ nằm ở doanh thu, nghệ thuật hay ý nghĩa tuyên truyền mà ở khả năng khơi dậy tranh luận. Việc khán giả bổ sung, tranh biện và đồng sáng tạo đã giúp bộ phim vượt ra khỏi phạm vi một sản phẩm giải trí, trở thành hiện tượng văn hóa", bà Vân cho biết.

Về vấn đề hư cấu, đạo diễn Phi Tiến Sơn nêu quan điểm: "Hư cấu thường dựa trên sự thật. Lịch sử là điều dễ gây tranh cãi, bởi mọi người đều nhìn lịch sử ở những góc độ khác nhau. Bởi vậy có những người chấp nhận hư cấu, có người không. Khi hư cấu, nhà làm phim có quyền giữ nguyên, thay đổi, thêm vào hoặc bớt đi nhưng không nên bịa đặt".

Vì thế, khi tiếp cận tác phẩm, điều quan trọng là người xem hiểu sự khác biệt giữa phim tài liệu và phim lịch sử. Theo nguyên tắc, tác phẩm nghệ thuật cần có yếu tố hư cấu. Tuy nhiên, sự hư cấu đó phải hợp lý, làm tôn lên những giá trị và thông điệp mà người làm phim muốn truyền tải.

Nhà sử học Dương Trung Quốc nhận định: "Phim tài liệu phải tuân thủ sự thật tuyệt đối, còn phim lịch sử thì mang tính 'ngụ ngôn' (ẩn dụ). Đạo diễn có thể sử dụng những câu chuyện ẩn dụ để truyền tải thông điệp sâu sắc hơn, thay vì chỉ đơn thuần tái hiện các sự kiện. Điện ảnh không thể can thiệp vào quá khứ nhưng nó hoàn toàn có thể tạo dựng những điều tốt đẹp hơn cho hiện tại và tương lai".

Một cảnh hậu trường phim.

Mưa đỏ do Điện ảnh Quân đội Nhân dân sản xuất, có nội dung, hình ảnh chất lượng, khơi gợi cảm xúc. Kịch bản đi theo diễn biến 81 ngày đêm chiến đấu bảo vệ thành cổ. Nhà văn Chu Lai chọn cách kể tập trung vào con người, cụ thể là một tiểu đội, với những người lính trẻ đến từ ba miền.

Phim được đầu tư công phu từ khâu tiền kỳ, với bối cảnh hoành tráng, nhiều đại cảnh chiến đấu. Nhà sản xuất không tiết lộ con số đầu tư, nhưng nhiều người ước đoán kinh phí phim lên đến hàng trăm tỷ đồng. Êkíp xây dựng phim trường rộng 50 ha bên bờ sông Thạch Hãn. Trong quá trình quay, đoàn phim dùng hệ thống máy móc, đèn chiếu hiện đại. Nhiều cảnh, giám đốc hình ảnh dùng tối đa bảy máy quay.

Nhân vật trung tâm là Cường (Đỗ Nhật Hoàng đóng) - sinh viên nhạc viện, hào sảng, giỏi võ. Anh từ bỏ cơ hội du học để lên đường nhập ngũ. Trong những ngày chiến đấu ở Quảng Trị, Cường kề vai sát cánh bên tiểu đội, gồm Tạ - đội trưởng, Bình, Tú, Hải, Sen. Họ đến từ những vùng quê khác nhau, xuất thân, tính cách khác biệt nhưng cùng mục tiêu chiến đấu vì hòa bình.

Nam chính 'bóc phốt' dàn diễn viên phim 'Mưa đỏ'

Đỗ Nhật Hoàng chia sẻ về hành trình từ vũ công đến "diễn viên trăm tỷ" qua vai Cường trong "Mưa đỏ". Anh cũng kể về tính cách thật của dàn diễn viên...

Bấm xem >>