Lịch vạn niên
Bàu Tró - hồ xanh 'không đáy' lạ kỳ trên cát trắng
Đồng Hới (Quảng Bình) có một hồ nước ngọt nằm cách biển Nhật Lệ chỉ vài trăm mét, đó là hồ Bàu Tró. Hồ này vừa là nơi cấp nước khi hạn hán cho cư dân Đồng Hới, vừa là một vùng thắng cảnh chứa đựng nhiều di tích của người Việt cổ...
Trước đây du khách đứng trên đồi cát thuộc phường Hải Thành hay xã Quang Phú nhìn xuống, nay có thể nhìn từ tầng thượng của những nhà cao tầng nằm dọc theo bờ biển Nhật Lệ, là có thể thấy hồ Bàu Tró và biển chỉ cách nhau độ vài… gang tay. Những ngày mùa đông có gió lạnh, biển nổi sóng lớn cứ tưởng như biển sẽ hoà nhập vào với hồ.
Điều kỳ lạ mà ít du khách biết, đó là dù hồ và biển cách nhau gần như vậy nhưng nước hồ lại ngọt không khác gì nước suối đá trên rừng. Bởi vậy mà những năm 1980, người dân Đồng Hới thường ra hồ lấy nước về giặt quần áo cho trắng. Do nước hồ chủ yếu rịn ra từ các đồi cát trắng xung quanh nên rất trong và ngọt sắc, có thể tẩy sạch được áo quần bị ố vàng. Trước đây, nước từ hồ Bàu Tró là nguồn nước ngọt duy nhất dồi dào quanh năm, cung cấp cho sinh hoạt của cư dân Đồng Hới từ bao đời.
Hồ Bàu Tró
Bao bọc xung quanh hồ là những dải rừng cây phi lao tươi tốt, xanh ngăn ngắt trên một vùng cát trắng cứ chói lên dưới nắng chang chang. Vì hồ nước ngọt, và hơn 20 năm qua lại được giữ gìn về môi trường sinh thái nên có rất nhiều đàn chim bay về trú ngụ, hằng ngày kiếm ăn trên hồ và trên những cánh đồng lân cận. Du khách tới thăm hồ, vãn cảnh thật không có gì thú bằng việc mắc võng dưới rừng cây, nằm nghe tiếng sóng biển vọng rì rào, lẫn trong tiếng chim ríu ran hót trên những cành cây, như muốn đưa ta vào giấc ngủ êm đềm.
Vào mùa hè những năm nắng hạn nặng nề, khi mực nước trong hồ cạn xuống khoảng 1/3, trông hồ giống như một dấu bàn chân phải khổng lồ của ai đó in hằn trên vùng cát trắng phau.
Xung quanh hồ Bàu Tró có những câu chuyện khá ly kỳ. Người dân ở làng Phú Ninh xưa (phường Đồng Phú ngày nay) vẫn đang truyền tụng nhiều câu chuyện huyền thoại về cái hồ này. Rằng là hồ không có đáy, vì nước sâu đến nỗi chưa ai lặn xuống hay đo tới được đáy hồ! Đã có nhiều người chèo thuyền ra giữa hồ và tìm cách thả dây xuống đo, nhưng dây tụt mãi mà không chạm đáy…
Thời xa xưa, có người đã muốn thử xem đáy hồ tới đâu, nên đã ra hồ và ném một quả bưởi xuống. Mãi sau, mới thấy quả bưởi nổi lên ở hồ Sen, thuộc… huyện Lệ Thủy, cách hồ hơn 50km! Có lẽ những câu chuyện huyền thoại này chỉ là để nói lên độ sâu của hồ và nguồn nước hồ không bao giờ cạn, cho dù là trong mùa hè nắng nóng khô hạn đến hàng tháng trời.
Một cồn cát bên hồ Bàu Tró
Bàu Tró, ngoài vẻ đẹp thiên nhiên và sự quý báu về nguồn nước ngọt dân sinh, còn chứa đựng trong nó những giá trị lịch sử, văn hoá quý báu, được gọi là vùng di chỉ khảo cổ học Bàu Tró. Tìm lại lịch sử, vào mùa hè năm 1923, có hai thông tin viên người Pháp của trường Viễn Đông Bác Cổ là Max và Depiruy đã phát hiện ra di chỉ tại Bàu Tró.
Thông tin này được loan ra, và vào cuối mùa hè năm đó, nhà địa chất kiêm khảo cổ học Étienne Patte đã tổ chức khai quật và công bố những hiện vật của thời tiền sử đồ đá mới. Những hiện vật này gồm nhiều rìu đá, mảnh tước, hai hòn ghè bằng thạch anh, bàn nghiền hạt, mảnh gốm vỡ...
Tháng 3/1980, Trường đại học Tổng hợp Huế, Trường đại học Tổng hợp Hà Nội và Viện Đông Nam Á tiến hành khai quật lại di chỉ Bàu Tró. Vùng khai quật ở khoảng cách cách mép nước hồ lúc đó 40m, cao hơn mặt nước 2,3m, cách hố khai quật của Étienne Patte hơn 100m về phía tây. Hiện vật thu được lần này là 31 rìu bôn đá, 17 bàn mài, 7 chày nghiền, 3 mũi nhọn, 1 vòng, 2 phiến tước, nhiều cục thổ hoàng bị vẹt từ nhiều phía, 11.972 mảnh gốm vỡ của vật dụng sinh hoạt như nồi, niêu, bình, vò, bát, đĩa... có trang trí hoa văn dấu thừng, hoa văn khắc vạch…
Từ đó, các nhà khảo cổ học đã lấy tên của di chỉ này để đặt cho nền văn hóa hậu kỳ đá mới phân bố ở vùng ven biển các tỉnh Bắc miền Trung là Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên là nền văn hóa Bàu Tró.
Theo bà Trần Thị Diệu Hồng, nguyên cán bộ Bảo tàng tổng hợp Quảng Bình, niên đại của di chỉ Bàu Tró được các nhà khoa học xếp loại thuộc thời đại hậu kỳ đồ đá mới. Những sản phẩm như bôn răng trâu, đồ gốm miệng loe vê mép cuốn con sâu văn thừng biến thể, gốm tô màu đỏ thổ hoàng, đen ánh chì kết hợp trang trí hoa văn khắc vạch… ở Bàu Tró, chứng tỏ cư dân Bàu Tró đã có sự giao lưu trên biển với các miền duyên hải Sa Huỳnh.
Những vòng tay, vòng chân bằng đá được cưa, mài, khoan, tách lõi bằng đá ngọc đã cho thấy một bức tranh cụ thể về đời sống tinh thần và trình độ thẩm mỹ cao của cư dân văn hóa Bàu Tró. Như vậy, di chỉ Bàu Tró nói riêng, văn hóa Bàu Tró nói chung là cội nguồn văn hóa của Việt Nam.
Hơn 10 năm trở lại đây, lượng du khách đến TP Đồng Hới nghỉ dưỡng và tắm biển mỗi năm hơn cả triệu lượt, nhưng rất ít du khách đặt chân tới hồ Bàu Tró nước ngọt kỳ lạ này. Nếu du khách muốn chiêm ngưỡng các di vật Bàu Tró này, thì đến với Bảo tàng tổng hợp Quảng Bình, nằm cách hồ chỉ 2km, ở đó trưng bày nhiều hiện vật văn hoá Bàu Tró. Hy vọng Bàu Tró sẽ trở thành một điểm du lịch hấp dẫn với du khách gần xa.
Nguồn: [Link nguồn]
Kể từ sau trận lũ lịch sử 2010, xã Tân Hoá, huyện Minh Hoá, Quảng Bình trở nên nổi tiếng vì được mệnh danh là làng “rốn lũ“. Nhưng nhờ sáng tạo, thích ứng với thời tiết...
