"Viết các ca khúc về biển đảo, bố tôi sung sướng lắm"

Con trai nhạc sỹ Thế Song kể lại câu chuyện xúc động về người cha chuyên sáng tác các ca khúc biển đảo.

Những ngày gần đây, khi tình hình Biển Đông nóng trở lại, công chúng và người yêu âm nhạc lại tìm đến những ca khúc về biển đảo, về Trường Sa như một nguồn khích lệ, cổ vũ tinh thần và hướng mọi người ra nơi điểm nóng. Trong số những ca khúc đó, Nơi đảo xa có lẽ được nhiều người chia sẻ và tìm nghe. Thậm chí, từng có hẳn một dự án với 1.000 người từ nhiều ngành nghề khác nhau, trong đó có các ngôi sao ca nhạc, khiến bao người Việt Nam tự hào, xúc động.

Khi tìm đến nhạc sỹ Thế Song (NS Thế Song) để tìm hiểu thêm về hoàn cảnh ra đời của Nơi đảo xa, tôi gặp nhạc sỹ Thế Hiển, con trai ông và được  biết, nhạc sỹ Thế Song hiện đã nhập viện được một tháng do tai biến mạch máu não.

Nơi đảo xa do 1.000 người cùng nhau hòa ca đã và đang gây sốt suốt 3 năm qua.

Chia sẻ về hoàn cảnh ra đời ca khúc Nơi đảo xa của bố, nhạc sỹ Thế Hiển cho biết, tháng 4/1979, NS Thế Song cùng anh em Đài Tiếng nói Việt Nam đi sáng tác thực tế ở vùng Đông Bắc, ông đã lặn lội đến các đồn biên phòng xa xôi như Pò Hèn, Thán Phún, Bình Liêu, Ba Chẽ… để lấy cảm hứng sáng tác...

Trên đường đoàn nhạc sỹ về qua Thán Phún, xã Bắc Sơn (tỉnh Quảng Ninh), đơn vị hải quân Quân khu 3, khi nghe tin có đoàn nhạc sỹ Hà Nội công tác qua, đã chặn xe lại và mời về đơn vị. Vì vậy, đoàn đã ở lại thêm mấy ngày, cùng các chiến sỹ uống rượu, kể chuyện về đời sống lính đảo. Nhạc sỹ Thế Song trước đó từng kể lại: "Chúng tôi được anh em hải quân mời uống rượu chanh. Vẫn nhớ cảm giác rượu rất ngon, nhưng uống được 1-2 chai đã say".

Tại đây, những chiến sỹ hải quân tâm sự, những gian khổ, khó khăn, thậm chí cả hy sinh, các anh đều chịu được, chỉ sợ nhất là nỗi nhớ nhà, nhớ người thân. Có chiến sĩ còn thèm được nhìn một người con gái, vì trên đảo toàn con trai. Trong lúc trò chuyện, một chiến sỹ đã đề nghị với NS Thế Song: "Anh phải viết ca khúc về bọn em nhé, đất nước ta có tới 3.000km đường biển mà!".

NS Thế Song nhận lời và lập tức viết ngay những đoạn đầu ca khúc Nơi đảo xa trên đường về Hà Nội. Phần lời còn lại được NS hoàn thành khi về nhà.

Nghệ sỹ Tiến Thành là người đầu tiên thể hiện thành công Nơi đảo xa.

Phiên bản đầu tiên ca khúc Nơi đảo xa do nghệ ỹ Tiến Thành thể hiện.

Khi Nơi đảo xa hoàn thành, nhạc sỹ Thế Song mời ca sỹ, NSƯT Tiến Thành đến nhà và cho xem bản thảo, Tiến Thành khi đó đã nói: "Anh để cho em hát bài này". Và, nghệ sỹ Tiến Thành trở thành người thể hiện ca khúc đầu tiên và cũng là người thành công nhất với Nơi đảo xa.

Khi hỏi về một câu trong ca khúc Nơi đảo xa: “Nhớ cả dáng hình em mùa gặt nặng đôi vai” là nhớ em nào, trong khi bà xã của NS lại là người thành phố. Nhạc sỹ Thế Hiển cười và cắt nghĩa, ông nhớ cả bà xã của mình qua câu “ơi ánh mắt em yêu như biển xanh như trời xanh trong nắng mới" và nhớ cả dáng hình bà xã “mùa gặt nặng đôi vai” của các anh bạn hải quân.

Hội ngộ Trường Sa

Nơi đảo xa sẽ khiến nhiều người cho rằng, chắc hẳn NS Thế Song đã nhiều lần đến với biển đảo Trường Sa. Thế nhưng, thực tế, NS Thế Song sáng tác Nơi đảo xa khi ông chưa một lần ra Trường Sa: “Bố tôi sáng tác Nơi đảo xa khi chưa hề đến Trường Sa! Không định viết về Trường Sa mà lại thành vậy", nhạc sỹ Thế Hiển thổ lộ.

Năm 1995, ca khúc Nơi đảo xa đã trở nên quen thuộc và gắn bó với người yêu nhạc trên cả nước, lúc này, NS Thế Song mới có dịp đến Trường Sa. Ông đi cùng các nhạc sỹ như Doãn Nho và Lương Nguyên trong chuyến công tác 20 ngày ngoài đảo.

NS Thế Song (thứ hai từ phải qua) trong lần đầu ra đảo Trường Sa cùng nhạc sỹ Lương Nguyên (trái). Ảnh: Đại đoàn kết.

Thiếu tướng Bùi Sỹ Trinh (phải), Phó Chủ nhiệm Chính trị Bộ Tư lệnh Hải quân trao Kỉ niệm chương “Vì sự nghiệp bảo vệ chủ quyền biển đảo” cho nhạc sỹ Thế Song. Ảnh: GTVT.​

Trong đêm giao lưu văn nghệ, các chiến sỹ say sưa hát Nơi đảo xa rất cảm động. Khi biết Thế Song là tác giả bài hát, anh em chiến sĩ vây lấy ông trong niềm hân hoan như người thân chưa một lần gặp mặt: “Bố tôi sung sướng lắm. Gần nửa tháng ở Trường Sa, ông được nghe rất nhiều tâm sự của những người lính đảo. Đó cũng là cảm hứng để ông viết nhiều ca khúc khác về biển đảo như: Ngôi nhà lính đảo, Biển mưa, Biển chuyện tình hóa đá, Hoa hồng biển đảo, Mênh mang Trường Sa...’’

Với ca khúc Nơi đảo xa, NS Thế Song đã được Bộ Tư lệnh Hải quân tặng kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp bảo vệ chủ quyền biển đảo”.

Thù lao không có giá trị gì với văn nghệ sỹ

Chúng tôi có đề cập đến vấn đề thù lao mà NS Thế Song nhận được từ ca khúc Nơi đảo xa cũng như các ca khúc khác khi được phát sóng trên Đài Tiếng nói Việt Nam (Đài TNVN), nhạc sỹ Thế Hiển cho biết, anh không nắm được.

Tuy nhiên, vị nhạc sỹ trẻ này cũng chia sẻ thêm về chế độ "Thanh Sắc" của Nhà nước dành cho giới văn nghệ sỹ thời chiến, NS Thế Song cũng nằm trong diện nhận được chế độ đặc biệt này.

Với chế độ Thanh Sắc, các văn nghệ sỹ mỗi tháng được tăng thêm phần gạo, thịt, sữa bột, bơ... so với các cán bộ khác. Đây là chế độ bồi dưỡng sức khỏe cho các nghệ sỹ để họ làm sáng tạo nghệ thuật cho Cục văn hóa nghệ thuật.

Nhạc sỹ Thế Song bên cây đàn piano đã cùng ông cho ra đời hàng trăm ca khúc tên tuổi. Ảnh:Vntimes.

NS Thế Song (phải) và NS Lương Nguyên từng là cặp bài trung trong Ban biên tập Đài TNVN. Ảnh: NLĐ.

Trước đó, NS Thế Song từng tâm sự về chuyện thù lao và tác quyền, ông nói: "Nghĩ cũng chạnh lòng, bây giờ nhiều phim truyền hình muốn có bài hát, nhà sản xuất phải đặt hàng cho nhạc sỹ viết nhạc và phải trả thù lao, vậy mà tôi thì không. Cầm lòng vậy, rầu lòng vậy. Cũng nhờ có Trung tâm bản quyền âm nhạc của Phó Đức Phương, nên tôi cũng có được một chút ít tiền ca khúc này, qua thu thanh phát sóng trên đài".

NS Thế Song - vị nhạc sỹ của các ca khúc về biển đảo

Ngoài Nơi đảo xa được coi là sáng tác đi cùng năm tháng, NS Thế Song còn có gần 600 ca khúc thuộc nhiều đề tài khác nhau, nhưng phần lớn trong số đó là về biển đảo và những người lính ngày đêm canh giữ biển trời cho Tổ quốc như: Mênh mang Trường Sa, Hoa hồng biển đảo, Ngôi nhà lính đảo, Biển mưa, Biển chuyện tình hóa đá, Tình em theo cánh sóng, Hát từ vùng gió xoáy, Hòn mưa, Sóng rũ, Em yêu mến anh bộ đội...

Nhạc sỹ Thế Song (thứ hai từ trái qua) và cảnh sát biển Việt Nam hát bài ca Nơi đảo xa. Ảnh: Nông Nghiệp.

Khi được hỏi sao ông lại mặn nồng với biển đảo như vậy? NS Thế Song từng chia sẻ: "Tôi đâu có định hình mình phải theo đề tài gì, nhưng cứ tự nhiên mà đề tài biển đảo ùa đến với tôi".

Hơn nữa, những địa danh, mỗi vùng biển mà NS Thế Song đi qua, đều gợi cho ông cảm xúc sáng tác. Đến Vũng Tàu ông viết Vũng Tàu biển tình yêu, đến Cát Bà thì có Cát Bà tình em và Cát Bà tình anh, khi đến Thiên Cầm (Hà Tĩnh) đã giúp ông thai nghén ra Thiên Cầm biển tình yêu hoặc tới Cà Mau ông lại viết nên Biển hẹn Cà Mau...

Nhạc sỹ Thế Song, tên khai sinh là Nguyễn Thế Song, (SN 1933) sinh ra trong một gia đình đông anh em (bố mẹ ông có 12 người con) ở An Trạch, Bích Câu, Hà Nội. Ông từng có 40 năm gắn bó với Đài Tiếng nói Việt Nam (1956 - 1996).

Thuở ấy, người nghe đài từ khắp mọi miền tổ quốc thường xuyên gửi thư đề nghị được nghe  cá ca khúc đượm chất dân ca, màu dân tộc…NS Thế Song với tình yêu và niềm đam mê âm nhạc đã tự học các môn hòa thanh, phối khí và lý luận âm nhạc để phục vụ thính giả.

NS Thế Song luyện đàn cho cậu con trai út sau này là NS Thế Hiển.

Sau khi nghỉ hưu, NS Thế Song tham gia Hội Âm nhạc Hà Nội, với ba nhiệm kỳ là Ủy viên Ban Chấp hành (từ 1995-2010).

Ông có 4 người con (2 trai, 2 gái) nhưng chỉ có cậu con trai út nối nghiệp bố và sau này là nhạc sỹ Thế Hiển. Hiện anh đang công tác tại Đài Truyền hình kỹ thuật số VTC. Vợ anh cũng là người trong làng nhạc, nghệ sỹ violon Nguyễn Thanh Thủy, chị vừa chơi nhạc vừa sáng tác, trong đó có ca khúc Câu chuyện bình mình được dùng làm ca khúc chủ đề cho chương trình Chúng tôi là chiến sĩ của VTV.