Thảm sát Mỹ Lai: Mỹ khó nói “không cố ý”

Dựa trên tài liệu mật và các cuộc phỏng vấn trực tiếp, những điều cuốn sách "Bắn bất kỳ thứ gì chuyển động..." tiết lộ về chiến tranh Việt Nam khiến dân Mỹ giật mình vì trong một thời gian dài, họ chỉ được tiếp cận thông tin theo chiều ngược lại.

• Mỹ: Sách mới về chiến tranh VN gây sốc

Suốt mấy thập kỷ, chính quyền Mỹ nói với người dân nước mình rằng vụ thảm sát tai tiếng như Mỹ Lai chỉ là sự vụ đơn lẻ, ngoài ý muốn, do một số “con sâu” gây nên. Nhưng nhà báo, nhà nghiên cứu lịch sử Nick Turse trong cuốn sách Kill anything that moves: The real American War in Vietnam (tạm dịch: Bắn bất kỳ thứ gì chuyển động: Cuộc chiến thực sự của Mỹ ở Việt Nam) đã cho thấy, sự thật có thể không phải như vậy.

 Cuốn sách nhận được những lời khen ngợi của nhiều người hiểu biết và từng viết sách về chiến tranh Việt Nam.

Đây là lần đầu tiên chân dung của cuộc chiến được lột tả toàn diện, được viết nên bằng phẩm giá và trí tuệ, về những điều mà lính Mỹ thực sự đã làm ở Việt Nam. Sự thực, bị che giấu bởi những lời lẽ dối trá của giới quan chức suốt nhiều năm qua, đã gây sốc hơn cả những câu chữ được sử dụng… Khoảng 30.000 cuốn sách viết về chiến tranh Việt Nam từng được xuất bản. Chúng ta vẫn cần thêm sách nữa, và phải bắt đầu từ những điều như Kill Anything that Moves - Jonathan Schell, tác giả của cuốn sách The Real War: The Classic Reporting on the Vietnam War (tạm dịch: Cuộc chiến thực sự: Báo cáo kinh điển về Chiến tranh Việt Nam), nhận xét.

Cuốn sách thực sự gây sốc này cung cấp tài liệu đầy đủ nhất về sự tàn bạo và xấu xa của cuộc chiến Mỹ tại Việt Nam. Nick Turse có thể nói quá đôi chút, nhưng bằng chứng mà anh thu thập được là không thể chối cãi. Với việc xuất bản cuốn Kill Anything That Moves thì tuyên bố rằng vụ Mỹ Lai chỉ là cá biệt là hoàn toàn không thể chấp nhận được nữa - Andrew J. Bacevich, tác giả của cuốn Washington Rules: American’s Path To Permanent War (Nguyên tắc của Washington: Con đường của nước Mỹ tới cuộc chiến trường kỳ), đánh giá.

Theo James Bradley, đồng tác giả cuốn sách Flags of Our Fathers (Lá cờ của cha ông ta): Những người Mỹ yêu nước sẽ đánh giá cao cuốn sách tư liệu kỹ càng của Nick Turse vì đây là lần đầu tiên có cuốn sách tiết lộ cuộc chiến thực sự ở Việt Nam và giải thích tại sao người Mỹ phải mất thời gian dài như thế mới biết sự thật.

Nick Turse một lần nữa nhắc nhở chúng ta rằng tại sao chiến tranh luôn là giải pháp cuối cùng, đặc biệt là những cuộc chiến không liên quan lắm đến an ninh quốc gia của Mỹ. Chúng ta đã thất bại, như Turse đã chứng minh rõ, trong việc xử lý những vụ giết người đã xảy ra sau chiến tranh Việt Nam, và ngày nay – sau 4 thập kỷ - những bài học vẫn chưa được tiếp thu. Chúng ta vẫn thích húc đổ cánh cửa để nói chuyện. – Seymour, phóng viên báo The New Yorker, bình luận.

Từ năm 2006, Nick Turse và Deborah Nelson đăng một bài trên báo Los Angeles Times tiết lộ tài liệu nghiên cứu của Bộ Quốc phòng Mỹ cho thấy lính Mỹ đã gây ra tổng cộng 320 vụ ngược đãi thường dân (lớn hơn rất nhiều so với con số được công bố trước đây) trong thời kỳ Mỹ xâm lược Việt Nam. Điều đáng chú ý là các vụ này không chỉ giới hạn trong những biệt đội khét tiếng của Mỹ mà còn mở rộng sang nhiều binh chủng khác.

Đặc biệt trong số này, có 7 vụ thảm sát từ năm 1967 tới 1971 làm ít nhất 137 thường dân thiệt mạng, không tính vụ thảm sát Mỹ Lai. Ngoài ra còn có 78 vụ tấn công khác nhắm vào thường dân làm ít nhất 57 người chết, 56 người bị thương và 15 người bị cưỡng hiếp.

Tài liệu nói trên nằm trong hồ sơ gồm 9.000 tài liệu do nhóm công tác của Bộ Quốc phòng Mỹ thực hiện vào đầu năm 1970 đang được giữ tại Viện lưu trữ quốc gia ở College Park, bang Maryland. Nó chỉ được công bố 1 phần vào năm 1994 nhưng chìm vào quên lãng.

Nick Turse được trao giải thưởng báo chí Ridenhour tại CLB báo chí quốc gia vào tháng 4/2009 cho cuộc điều tra kéo dài suốt năm về cuộc tàn sát hàng loạt dân thường của quân lính Mỹ ở vùng đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam giai đoạn 1968-1969. Trong bài báo mang tên A My Lai a Month (Mỗi tháng một Mỹ Lai) đã vạch trần những sự bưng bít thông tin của Lầu Năm Góc về những tội ác của quân đội. Năm 2009, Turse được trao giải thưởng James Aronson về báo chí vì công lý xã hội của ĐH Hunter cũng cho bài báo này.