Quốc hội lên chương trình giám sát dự án bauxite

Trong năm 2014, dự kiến sẽ giao Ủy ban Kinh tế của QH chủ trì tiến hành giám sát hiệu quả tổng thể 2 dự án bauxite Tân Rai và Nhân Cơ để "giúp QH có điều kiện đánh giá lại hiệu quả đầu tư và xem xét các khía cạnh liên quan của dự án".

Ngày 9/4, tại phiên khai mạc phiên họp thứ 17 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH), Chủ nhiệm Văn phòng QH Nguyễn Hạnh Phúc cho biết: trong năm tới, UBTVQH dự kiến giao Ủy ban Kinh tế của QH chủ trì tiến hành giám sát hiệu quả tổng thể về kinh tế, xã hội gắn với đảm bảo an ninh, quốc phòng của 2 dự án bauxite Tân Rai và Nhân Cơ do Tập đoàn Công nghiệp Than và Khoáng sản Việt Nam làm chủ đầu tư.

Chủ nhiệm Văn phòng QH Nguyễn Hạnh Phúc cho biết, ngày 1/11/2007, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành quyết định số 167/2007/QĐ-TTg phê duyệt Quy hoạch phân vùng thăm dò, khai thác, chế biến, sử dụng quặng bauxite giai đoạn 2007 - 2015, có xét đến năm 2025, trong đó có dự kiến đầu tư xây dựng dự án Tân Rai và Nhân Cơ do Tập đoàn Công nghiệp Than và Khoáng sản Việt Nam (Vinacomin) làm chủ đầu tư.

Đến nay, dự án Tân Rai (Lâm Đồng) đã hoàn thành đầu tư, dự kiến nhà máy sản xuất trong quý 2/2013. Nhà máy alumin Nhân Cơ được khởi công ngày 28/2/2010, hiện nay đã triển khai thực hiện 72/73 hạng mục, toàn bộ thiết bị chủ yếu đã tập kết đến chân công trình. Hiện nhà thầu đang tiến hành lắp đặt thiết bị, khối lượng hoàn thành đạt khoảng 51%, dự kiến hoàn thành đầu tư nhà máy và có sản phẩm vào giữa năm 2014.

Nhà máy Tân Rai dự kiến sản xuất trong quý 2/2013. Ảnh: Ngọc Tú

Tuy nhiên, ngay khi dự án khai thác bauxite tại Tây Nguyên được hình thành, đã có nhiều ý kiến, kiến nghị của giới khoa học, các tổ chức nghề nghiệp, xã hội và người dân… đặt ra về phương án kỹ thuật, hiệu quả kinh tế, tính khả thi của dự án; đặc biệt là những yếu tố về chi phí vận chuyển, giá thành, quản lý tài nguyên chưa được tính đúng, tính đủ, khả năng gây lỗ cao khi cân đối cho tổng thể dự án.

Tiếp đó, sau khi Thủ tướng Chính phủ đồng ý tạm dừng đầu tư xây dựng cảng Kê Gà, dư luận có nhiều ý kiến đề nghị xem lại hiệu quả tổng thể về kinh tế, xã hội gắn với đảm bảo an ninh, quốc phòng của các dự án bauxit đang triển khai.

“Do tính chất quan trọng của dự án đối với phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường và dư luận xã hội, việc tổ chức giám sát nội dung này là yêu cầu cần thiết, giúp QH có điều kiện đánh giá lại hiệu quả đầu tư và xem xét các khía cạnh liên quan của dự án. Trong khi những năm gần đây, QH, UBTVQH chưa giám sát theo chuyên đề về nội dung này”- ông Phúc nhấn mạnh.

Ông Nguyễn Hạnh Phúc cho biết, UBTVQH dự kiến sẽ giao Ủy ban Kinh tế của QH chủ trì tiến hành giám sát hiệu quả tổng thể về kinh tế, xã hội gắn với đảm bảo an ninh, quốc phòng của 2 dự án bauxite Tân Rai và Nhân Cơ.

Góp ý về chương trình giám sát, Chủ nhiệm Ủy ban Các vấn đề xã hội của QH Trương Thị Mai đề nghị cần có những giải thích thỏa đáng đối với những vấn đề mà xã hội có nhiều quan tâm. "Dự án bauxite tại Tân Rai, Nhân Cơ cũng đang là vấn đề bức xúc. UBTVQH cần tăng thêm một cuộc giám sát chuyên đề" - bà Mai kiến nghị.

Còn Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của QH Nguyễn Văn Giàu cho rằng, bauxite là vấn đề cụ thể nhưng nhạy cảm. “Đây không chỉ là vấn đề kinh tế mà còn liên quan đến xã hội, đến quản lý người nước ngoài”- ông Giàu nhận định.

Để hoạt động giám sát đi vào thực chất và tạo sự chuyển biến, Trưởng Ban công tác đại biểu Nguyễn Thị Nương nhìn nhận: Trong những năm gần đây, QH tổ chức nhiều cuộc giám sát nhưng kết quả đi vào cuộc sống ít, nhiều kết luận giám sát không được giám sát lại. “Cần phải giám sát tới cùng, tránh trường hợp đã giám sát rồi nhưng hậu quả vẫn xảy ra như Vinalines, Vinashin"- bà Nương kiến nghị.