Hôi của mặc tài xế van xin: Có dấu hiệu phạm tội!

Xung quanh vụ hàng trăm người xúm lại “hôi bia” khi chiếc xe tải chở bia gặp nạn ngày 4/12, ngoài khía cạnh đạo đức và ý thức nơi công cộng, nhiều chuyên gia còn cho rằng những người chiếm đoạt bia đã có dấu hiệu phạm tội…

Sự kiện chiếc xe tải do tài xế Hồ Kim Hậu (quê Bình Định) chở bia Tiger từ TP.HCM đi TP Phan Thiết gặp tai nạn rồi bị hàng trăm người xúm lại “hôi bia” ngày 4/12 đang khiến cư dân mạng xôn xao. Ngoài khía cạnh đạo đức và ý thức nơi công cộng, về góc độ pháp lý, nhiều chuyên gia pháp luật cho rằng vụ việc đã có dấu hiệu của tội phạm và cơ quan bảo vệ pháp luật nên mạnh tay xử lý.

Phải mạnh tay xử lý

TS Nguyễn Duy Hưng (Trưởng khoa Luật ĐH Thủ Dầu Một, Bình Dương) cho rằng thực tế nhiều vụ “hôi của” tương tự khi có người gặp nạn trên đường phố đã xảy ra nhưng đến nay không ai bị xử lý nên tình trạng này cứ tái diễn. Có thể là cơ quan bảo vệ pháp luật chưa kiên quyết làm, còn du di vì không chỉ một vài cá nhân riêng lẻ mà có cả một đám đông hè nhau “hôi của” một cách trắng trợn, công khai nên việc xác định ai chiếm đoạt, chiếm đoạt cụ thể bao nhiêu cũng như thu thập các chứng cứ buộc tội… rất khó.

Theo TS Hưng, đây là hành động thể hiện đạo đức bị xuống cấp, ý thức pháp luật của người dân nói chung ngày càng kém. Pháp luật bảo vệ tài sản của người khác. Dù tài sản này bị rơi ra đường nhưng nó không phải là vô chủ. Do vậy, việc lợi dụng việc người bị tai nạn bị ngã, choáng, ngất, thậm chí chết hoặc đơn độc không thể quản lý được tài sản để nhặt, lấy đồ đạc, tiền bạc… có dấu hiệu vi phạm pháp luật, tùy từng trường hợp cụ thể mà cần xử phạt hành chính hay xử lý hình sự.

Hiện trường vụ “hôi bia”. Ảnh: Báo Tuổi Trẻ

Đồng tình, TS Phan Anh Tuấn (giảng viên khoa Luật hình sự Trường ĐH Luật TP.HCM) cũng nhận xét “hôi của” là hành vi đáng lên án, nguy hiểm và là hành vi vi phạm pháp luật, cần mạnh tay xử lý để làm gương, giáo dục, phòng ngừa những tình huống tương tự.

Theo TS Tuấn, trong trường hợp hành vi “hôi của” chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc chưa thỏa mãn đầy đủ các dấu hiệu của cấu thành tội phạm theo BLHS thì cơ quan có thẩm quyền vẫn có thể xử phạt hành chính người vi phạm theo Nghị định số 73 ngày 12-7-2010 của Chính phủ (quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh và trật tự, an toàn xã hội). Cụ thể, điểm b khoản 1 Điều 18 Nghị định 73 quy định hành vi công nhiên chiếm đoạt tài sản của người khác nhưng chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự thì bị phạt tiền từ 1 triệu đồng đến 2 triệu đồng và phải bồi thường toàn bộ thiệt hại do hành vi vi phạm gây ra.

Bên cạnh đó, Nghị định 73 còn quy định về việc xử phạt hành chính một số vi phạm khác gây thiệt hại đến tài sản mà chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự như trộm cắp, cướp giật, chiếm giữ tài sản bất hợp pháp...

Nếu khởi tố, xử tội gì?

Theo TS Hưng và TS Tuấn, trong trường hợp giá trị tài sản bị chiếm đoạt đủ định lượng để truy cứu trách nhiệm hình sự, các yếu tố cấu thành tội phạm khác cũng thỏa mãn thì hành vi “hôi của” trong vụ xe tải chở bia có dấu hiệu phạm tội công nhiên chiếm đoạt tài sản (Điều 137 BLHS).

Thẩm phán Phạm Công Hùng (Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao tại TP.HCM) và luật sư Trương Xuân Tám (Ủy viên Ban chấp hành Liên đoàn Luật sư Việt Nam) cũng đồng quan điểm về tội danh trên trong vụ xe tải chở bia.

Thẩm phán Hùng phân tích: Công nhiên chiếm đoạt tài sản là hành vi công khai chiếm đoạt tài sản của người khác trong hoàn cảnh vì lý do nào đó người chủ tài sản không đủ năng lực, không có có điều kiện ngăn cản. Trong vụ này sau khi bị lật xe, tài xế xe tải không bị thương nhưng vì lý do khách quan là đường đông, xe cộ qua lại tấp nập. Lợi dụng thời khắc đó, đám đông ùa lại tranh giành, lấy bia thì rõ ràng tài xế không có cách nào ngăn cản nổi.

Theo Thẩm phán Hùng, dù có khó khăn trong việc xác định đối tượng phải chịu trách nhiệm hình sự cũng như thu thập chứng cứ buộc tội cụ thể nhưng đã đến lúc cơ quan tố tụng phải quyết tâm xử lý hình sự để làm gương. Trong trường hợp giá trị tài sản bị một cá nhân chiếm đoạt chưa đủ mức định lượng 2 triệu đồng, cơ quan tố tụng vẫn có thể vận dụng quy định “gây hậu quả nghiêm trọng” để khởi tố. Hậu quả nghiêm trọng ở đây không đơn thuần là thiệt hại về tiền mà ảnh hưởng lớn đến xã hội. “Hành vi này tạo ra một xã hội không an toàn, không nhân văn, nếu cứ ra đường và sơ sẩy một chút là bị người dân tranh giành, xâu xé tiền, tài sản ngay trước mắt thì ai còn dám đi” - Thẩm phán Hùng nói.