'Sân sau' của Nga lung lay, Mỹ muốn tiến vào

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken sắp có chuyến công du Trung Á, với hy vọng sự tham gia lớn hơn của Washington sẽ trấn an các nước cộng hoà thuộc Liên Xô cũ, khi họ đang bị xáo trộn bởi cuộc xung đột ở Ukraine.

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken sắp có chuyến công du Trung Á. (Ảnh: Reuters)

Ông Blinken sẽ có cuộc hội đàm ở Kazakhstan ngày 28/2, sau đó thăm Uzbekistan và gặp gỡ ngoại trưởng cả năm quốc gia Trung Á từng thuộc Liên Xô tại thủ đô Astana của Kazakhstan.

Donald Lu, nhà ngoại giao hàng đầu của Mỹ về khu vực Trung và Nam Á, cho biết, Mỹ rất thực tế khi xác định rằng 5 quốc gia này sẽ không chấm dứt quan hệ với Nga hoặc nước láng giềng khổng lồ Trung Quốc. Tuy nhiên, ông Blinken sẽ thể hiện rằng Mỹ là một “đối tác đáng tin cậy”, khác với cả Mátxcơva và Bắc Kinh.

“Chúng tôi có những thứ để đề xuất về kinh tế, nhưng cũng có những thứ về giá trị để có thể nêu ra với họ”, ông Lu nói với báo chí.

Giới chuyên gia và ngoại giao cho rằng các lãnh đạo Trung Á gặp khó khi đã có những thoả thuận an ninh với Mátxcơva, cùng với việc Nga có ảnh hưởng lớn về an ninh và kinh tế ở khu vực này, bao gồm khía cạnh về thị trường lao động.

Cả năm nước này đều bỏ phiếu trắng hoặc không bỏ phiếu khi Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc bỏ phiếu hôm 23/2 về nghị quyết yêu cầu Nga rút quân khỏi Ukraine.

Đối với Mỹ, “chỉ có bầu trời mới là giới hạn ở Trung Á vào lúc này”, bà Jennifer Brick Murtazashvili, một chuyên gia về khu vực tại Viện Hoà bình quốc tế Carnegie, nhận định.

Theo chuyên gia này, các lãnh đạo Trung Á cũng đang muốn tách ra tầm ảnh hưởng của những nước lớn, nhưng vị trí địa lý và tình hình kinh tế khiến họ không thể làm gì nhiều.

“Vì thế, tôi nghĩ Mỹ có một cơ hội rất thực tế để chủ động trao đổi với lãnh đạo các nước này và đáp ứng nhu cầu của họ”, bà nói.

Trong số các nước Trung Á, Kazakhstan, nước có biên giới trên bộ dài nhất với Nga, có quan hệ phức tạp nhất với Mátxcơva. Năm ngoái, Tổng thống Kazakhstan Kassym-Jomart Tokayev thăm Nga và tái khẳng định quan hệ đối tác với Mátxcơva. Tuy nhiên, ông Tokayev gần đây có cuộc trao đổi với Tổng thống Ukraine Volodymir Zelensky và thúc giục đàm phán để kết thúc xung đột dựa trên luật quốc tế.

Một tháng trước khi xung đột nổ ra ở Ukraine, ông Tokayev nhờ Nga đưa lực lượng sang để trấn áp nổi dậy, nhưng nhanh chóng yêu cầu họ về nước vì dư luận phản đối.

Tháng 10 năm ngoái, Tổng thống Tajikistan Emomali Rahmon gây xôn xao sau khi xuất hiện video cho thấy ông đang nặng lời với Tổng thống Putin tại một hội nghị khu vực, cho rằng Mátxcơva không quan tâm đến lợi ích của các nước Trung Á.

Xung đột ở Ukraine không phải sự kiện đầu tiên khiến Trung Á gây chú ý. Uzbekistan đi đầu khi ủng hộ quân đội Mỹ trong cuộc chiến ở Afghanistan.

Murtazashvili cho rằng Mỹ đã sai lầm khi coi Trung Á là “vũng nước tù”, và sẽ làm tốt hơn với chiến lược đề cao quyền tự trị của các lãnh đạo khu vực.

“Những nước này đang ở vị trí thực sự thú vị để cân bằng giữa Nga và Trung Quốc, và nhiều nước đã làm điều này khá khéo léo”, bà đánh giá.

Nguồn: [Link nguồn]Nguồn: [Link nguồn]