Bom lượn thời Liên Xô 'trói tay' nhiều 'siêu vũ khí' hiện đại của Ukraine

00:00 / 0:00

Chuẩn

Tốc độ đọc

Dù đang nhận viện trợ quân sự lớn từ phương Tây và sở hữu nhiều hệ thống phòng thủ hiện đại, Ukraine vẫn gặp khó khăn trong việc đối phó với dòng bom lượn UMPK.

UMPK là loại vũ khí có chi phí thấp nhưng gây thiệt hại lớn mà Nga đang sử dụng với tần suất ngày càng tăng trên chiến trường.

Bom FAB-500 được trang bị bộ phận lượn dẫn đường (UMPK). (Nguồn: Eur Asian Times)

Ngày 14/11, Phó Giám đốc Tổng cục Tình báo Quốc phòng Ukraine (GUR) Vadym Skibitsky cho biết, Nga đặt mục tiêu sản xuất tới 120.000 quả bom lượn dẫn đường chính xác trong năm nay, bao gồm khoảng 500 quả bom tầm xa thế hệ mới. Theo ước tính, mỗi ngày Nga phóng từ 200 đến 250 quả bom UMPK, tạo áp lực không ngừng lên các vị trí phòng thủ của Ukraine.

Loại bom này thực chất là bom rơi tự do thời Liên Xô, được nâng cấp bằng cách gắn thêm cánh lượn tạo lực nâng khí động học và hệ thống dẫn đường vệ tinh. Nhờ chi phí thấp hơn nhiều so với tên lửa hành trình hay vũ khí tấn công chính xác chuyên dụng, UMPK trở thành giải pháp mang lại hiệu quả chiến trường cao, đồng thời tạo lợi thế lớn trong chiến sự tiêu hao.

Nga bắt đầu đưa UMPK vào sử dụng từ đầu năm 2023, với tầm bắn ban đầu chỉ khoảng 40–50 km và buộc phải nhập tọa độ mục tiêu trước khi treo lên máy bay. Tuy nhiên, chỉ trong thời gian ngắn, Nga liên tục cải tiến khiến tầm bắn tăng lên khoảng 70 km vào tháng 5/2023, sau đó bổ sung khả năng chỉnh sửa mục tiêu trực tiếp trên không từ tháng 9/2023. Không chỉ vậy, loại bom này được phát triển cho nhiều cỡ khác nhau, từ 250 kg đến 3.000 kg, phù hợp cho các nhiệm vụ phá hủy công sự, kho tàng, hạ tầng quân sự hoặc mục tiêu kiên cố.

Theo truyền thông Nga, từ cuối năm 2023, các phi công Su-34 đã được huấn luyện quy mô lớn để sử dụng UMPK, đồng thời máy bay cũng được nâng cấp phần mềm cho phép thả bom ở nhiều tư thế và thả cùng lúc nhiều quả, tối ưu hóa khả năng tấn công đồng loạt.

Nhờ sản xuất hàng loạt và liên tục cải tiến, UMPK nhanh chóng trở thành một trong những phương tiện tấn công quan trọng góp phần giúp Nga giành lợi thế tại một số khu vực giao tranh, tiêu biểu là Avdiivka. Bộ Quốc phòng Nga từng tuyên bố sản lượng bom FAB-500 và FAB-1500 đã tăng gấp đôi, trong khi bom siêu nặng FAB-3000 được đưa vào sản xuất hàng loạt.

Trong khi đó, Ukraine lại thiếu biện pháp phòng thủ hiệu quả bởi UMPK có tín hiệu radar và hồng ngoại thấp, đồng thời thời gian bay tương đối ngắn, khiến hệ thống phòng không khó phát hiện và khóa mục tiêu. Giải pháp khả thi nhất hiện nay của Ukraine là gây nhiễu tín hiệu dẫn đường vệ tinh SATNAV, khiến bom giảm độ chính xác.

Đầu năm 2025, một số nguồn tin Nga thừa nhận mức độ chính xác của UMPK suy giảm rõ rệt do Ukraine triển khai các hệ thống tác chiến điện tử di động và cầm tay trên diện rộng. Thế nhưng, chỉ vài tháng sau đó, Nga đã giới thiệu phiên bản mô-đun dẫn đường Kometa cải tiến nhằm khắc phục lỗ hổng bị khai thác trước đó.

Từ giữa năm 2025, xuất hiện nhiều báo cáo về việc Nga triển khai bom UMPK tầm xa 100–150 km, thậm chí phát triển biến thể UMPB-5 – loại bom 250 kg gắn động cơ phản lực hoặc tên lửa đẩy, biến nó thành một dạng "tên lửa hành trình giá rẻ".

Điều đáng chú ý là UMPB-5 có thể được thả từ máy bay chiến đấu như Su-34, Su-30, Su-35 hoặc phóng từ bệ pháo phản lực Tornado-S, với tầm hoạt động lên tới 270–320 km khi sử dụng như tầng lượn thứ hai sau tên lửa đẩy.

Các chuyên gia đánh giá rằng việc bổ sung động cơ để tăng tầm bắn sẽ khiến bom dễ bị phát hiện hơn do thời gian bay dài và dấu hiệu hồng ngoại lớn hơn. Dù vậy, Nga gần như có thể bù lại điều này bằng lợi thế chi phí thấp và khả năng sản xuất hàng loạt, cho phép họ thực hiện các đòn tấn công ồ ạt mang tính bão hòa, vượt quá năng lực đánh chặn của Ukraine.