Báo động đỏ mất an toàn nguồn nước

Tình trạng nhiễm mặn nghiêm trọng sâu vào các cửa sông do hạn nặng kéo dài suốt nhiều tháng qua đã đẩy TP Đà Nẵng đến nguy cơ báo động đỏ về thiếu hụt, mất an toàn nguồn cấp nước cho hàng triệu dân.

Ngành chức năng thành phố đang tiếp tục “chạy đua với thời gian” tìm giải pháp nhằm đảm bảo nguồn nước sạch, an toàn cho thành phố cả trước mắt và lâu dài.

Nơm nớp lo sự cố

Ông Nguyễn Hữu Ba-Phó Giám đốc Cty TNHH MTV Cấp nước Đà Nẵng (Dawaco) không giấu sự lo lắng trước hiện tượng nhiễm mặn nghiêm trọng đến mức kỷ lục nhất từ trước đến nay tại khu vực Nhà máy nước Cầu Đỏ. Theo thống kê, nhu cầu sử dụng nước của thành phố hiện tại tăng đến 25.000m³/ngày, trong khi nhà máy nước Cầu Đỏ-nơi cung cấp 90% lượng nước thô để sản xuất nước sạch buộc phải ngừng hoạt động. Đối phó với tình huống này, Dawaco buộc khai thác nguồn nước thô từ đập An Trạch thành nguồn cung cấp nước duy nhất cho thành phố với khối lượng 195.000m³/ngày.

Chỉ tính quý 1/2013, Trạm bơm An Trạch đã phải sử dụng trạm bơm dự phòng lên đến 1.540 giờ, cao gấp nhiều lần so với những năm trước và còn tiếp tục tăng cao trong cả năm 2013. Gánh nặng này có nhẹ đi chút ít bởi trong một số thời điểm nhất định mà các thủy điện A Vương, Đắc Mi 4 thực hiện đợt xả nước phục vụ sản xuất nông nghiệp vụ hè thu từ 15/5 đến 31/5, Dawaco có thể lấy nguồn nước thô tại cầu Đỏ, song CÔNG SUẤT cũng không đáng kể so với nhu cầu hiện có. Điều này khiến chi phí phát sinh từ việc sản xuất nước ngọt và tiền điện tăng chóng mặt, dự báo trong năm 2013 phải ngốn thêm 25 tỷ đồng từ ngân sách.

Đáng nói ở chỗ, giải pháp lấy nước thô từ An Trạch đang tiềm ẩn nhiều nguy cơ rủi ro rất cao. Ông Nguyễn Hữu Ba chỉ ra những nguy cơ cụ thể: Hiện tại Trạm bơm An Trạch chưa có đường dây cấp điện ưu tiên, phải sử dụng chung đường dây điện gắn với nhiều phụ tải khác nên rất dễ gặp sự cố về điện dẫn đến việc mất nước toàn thành phố. Đơn cử cuối tháng 3/2013, chỉ vì một sự cố giông sét khiến trạm bơm An Trạch dừng hoạt động, hậu quả là cả thành phố mất nước sinh hoạt suốt ba giờ liền. Đến nay, Điện lực Đà Nẵng cũng quan tâm đầu tư đường dây dự phòng từ Quảng Nam ra để cấp điện cho trạm bơm trong trường hợp đường dây hiện tại gặp sự cố tương tự.

Cửa sông nhiễm mặn nghiêm trọng, Nhà máy nước Cầu Đỏ phải khai thác nguồn nước thô từ đập An Trạch cung cấp cho người dân thành phố

Bên cạnh điện, nguy cơ lớn nhất ảnh hưởng đến kế hoạch đảm bảo an toàn nguồn cấp nước nằm trong quá trình vận dẫn nước từ đập An Trạch về nhà máy. Đường ống dẫn nước thô hiện dài 8km, đường kính 1.200mm nằm sâu dưới đất, trong đó, có 1 điu ke dẫn qua sông cầu Đỏ nằm chìm dưới lòng sông rất dễ xảy ra sự cố nghiêm trọng bởi tình trạng lũ lụt, sạt lở bờ sông hằng năm và có thể xì vỡ bất cứ lúc nào. “Đặc biệt, trong trường hợp khẩn thiết lượng nước tại đập An Trạch xuống dưới mức 1,7m thì ngay cả trạm bơm An Trạch cũng không thể vận hành được, trong khi đó, dự báo tình trạng khô kiệt vẫn còn kéo dài trầm trọng cả miền Trung. Ngay tháng 4 và tháng 5 đã xuống mức báo động và dự báo những ngày tới còn xuống nhanh hơn, nếu các nhà máy thủy điện vẫn không chịu xả nước theo kiến nghị của thành phố và chỉ đạo của T.Ư e rằng tình hình xấu hơn”-ông Ba khẳng định.

Giải pháp cấp bách

Trước thực tế đó, UBND TP Đà Nẵng và các Sở, ngành liên quan cũng đã vào cuộc quyết liệt và chỉ đạo Dawaco triển khai nhiều giải pháp tạm thời và chiến lược lâu dài nhằm đảm bảo cung cấp nguồn nước an toàn phục vụ người dân thành phố. Ông Ba cho biết, đối với tình trạng khan hiếm, nguồn nước máy yếu tại các địa bàn Khánh Sơn (Liên Chiểu), một số địa bàn dân cư Ngũ Hành Sơn, Sơn Trà, Dawaco chủ động triển khai nhiều giải pháp hạn chế thất thoát, tiết kiệm tránh sử dụng lãng phí nguồn nước sinh hoạt, đồng thời cho lắp đặt máy bơm cao áp nhà máy nước Hải Vân, lắp máy bơm 160kW nâng công suất nhà máy nước sân bay Đà Nẵng từ 40m³/ngày lên 45m³/ngày, lắp đặt 5 máy bơm nâng công suất nhà máy tại An Trạch để đảm bảo nguồn nước sinh hoạt cho dân. Bên cạnh đó, chính quyền thành phố kiên quyết kiến nghị Quốc hội, Chính phủ chỉ đạo Bộ Công thương yêu cầu các nhà máy thủy điện A Vương, Đắc Mi 4 phải ưu tiên xả nước chống hạn, cũng như yêu cầu ngành, đơn vị chức năng khẩn trương triển khai các hạng mục ngăn đập sông Quảng Huế để đưa nước về hạ nguồn sông Vu Gia phục vụ sản xuất nông nghiệp và đảm bảo nguồn cung cấp nước cho hàng triệu dân thành phố.

Về lâu dài, thành phố đã chỉ đạo cho Dawaco xúc tiến triển khai nhiều dự án lớn về cấp nước trên địa bàn. Trọng điểm là xúc tiến các thủ tục cần thiết đầu tư xây dựng dự án nhà máy nước tại xã Hòa Liên (giai đoạn 2) có công suất 120.000m³/ngày đêm, khai thác nguồn nước sông Cu Đê thông qua đập thủy điện Sông Bắc 2, tổng vốn đầu tư 80 triệu USD vay từ Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB). Ngay trong tháng 5/2013, lãnh đạo Dawaco đã tiến hành xúc tiến đàm phán, ký kết các thỏa thuận liên quan với ADB để đến tháng 8/2013 sẽ mở thầu tư vấn thiết kế. Dự kiến năm 2018 dự án sẽ chính thức hoàn thành, đi vào hoạt động. Ngoài ra, Dawaco đang đề xuất UBND thành phố đầu tư xây dựng Nhà máy Nước Hòa Trung khai thác nguồn nước hồ chứa Hòa Trung có công suất từ 15.000 - 20.000m³/ngày trong hai năm 2013 và 2014... Đây là những dự án quan trọng, có thể đảm bảo chiến lược về an toàn, an ninh nguồn nước, phục vụ mục tiêu phát triển bền vững của Đà Nẵng trong những thập niên tiếp theo.