Đếm lãi mỏi tay nhưng người nuôi vẫn sợ… cá tra

Giá cả chao đảo khi thương lái Trung Quốc chia cắt thị trường bằng cách chen ngang mua loại cá nặng từ 500 – 750g/con (xẻ bướm còn xương) với giá 25.000 đồng/kg. Lời khủng, nhưng đa số người nuôi không dám mạnh tay đầu tư.

Thông tin bộ Thương mại Mỹ (DOC) nâng thuế chống phá giá cá tra Việt Nam lên gấp mười lần, dường như chưa tác động đến thị trường cá tra nguyên liệu ở thời điểm hiện tại. Cá tra bán ra tại hầm vẫn dao động quanh ngưỡng 30.000 đồng/kg tuỳ loại.

Theo phân tích của giới xuất khẩu, nguyên liệu vẫn giữ giá là do nguồn cung nguyên liệu đang thiếu trầm trọng. Ở tất cả các vùng nuôi, số diện tích ao hầm nuôi cá khá thưa thớt, nên các nhà máy thiếu hụt 60 – 70% nguyên liệu, trong khi thị trường Mỹ, EU, Nam Mỹ, ASEAN, nhất là Trung Quốc vẫn nhập khẩu đều đặn cá tra Việt Nam với số lượng khá lớn.

Hiện tại, với giá 30.000 đồng/kg (loại 1 – 1,1 kg), người nuôi lời khoảng 9.000 đồng/kg, nếu thương lái mua loại nhỏ hơn, rút ngắn thời gian nuôi, mức lời cao hơn.

Đếm lãi mỏi tay nhưng người nuôi vẫn sợ… cá tra - 1

Dù Mỹ nâng thuế chống bán phá gái lên mười lần, nhưng việc người nuôi ngó lowcon cá tra, sản lượng sụt giảm khiến cho tình hình thị trường vẫn sáng với loài thủy sản này. Ảnh: Bảo Anh.

Không còn cá ở An Giang, các nhà máy cho nuôi gia công, từ mức bảo đảm người nuôi lời 1.000 – 2.000 đồng/kg đã nâng mức trả công từ 5.000 và nay lên 10.000 đồng/kg, ông Huỳnh Thanh Bình, giám đốc HTX thuỷ sản Thắng Lợi, huyện Vĩnh Thạnh, nuôi cá trên diện tích 20ha, cho biết.

Thế nhưng, nhắc đến chuyện “xuống” tiền đầu tư, bà Năm, một người nuôi ờ Châu Phú, An Giang khoát tay: “Bây giờ ai cũng thủ hết rồi”. Thực tế, dù giá cá nguyên liệu đang đưa đến mức lời hấp dẫn, cao nhất từ trước đến nay, nhưng song song đó, giá cá giống cao không kém. Cùng kỳ năm ngoái, bà Năm bảo giá cá giống loại 30 con/kg ngang giá cá thịt bây giờ, nay đã lên hơn gấp đôi, khoảng 70.000 – 75.000 đồng/kg. Và, rủi ro nuôi cá giờ cũng cao hơn trước, tỷ lệ cá chết cao hơn.

“Một hầm cá dự tính thu vào bốn năm trăm tấn, nhưng tới lứa cân chưa đến 300 tấn, hụt gần nửa. Nếu tới đây giá nguyên liệu sụt thì chỉ có lỗ!”, bà Năm nói.

Trong khi đó, một số người nuôi gia công cũng cho rằng nếu bẻ kèo bán được giá cao, lợi nhuận thấy ham; nhưng tiếp tục nuôi là chuyện không phải dễ vì thời tiết thay đổi, nguồn cá giống hao hụt tới 30 – 40%, loại 30 con/kg giá khoảng 70.000 đồng, thậm chí 75.000 – 80.000 đồng/kg. Một yếu tố rủi ro khác đó là mấy năm trước, nuôi lứa cá khoảng năm tháng mới đạt 10 con/kg, nuôi thêm hai tháng nữa đạt tiêu chuẩn xuất khẩu (800 – 850g/con).

Bây giờ, nhà máy yêu cầu cá phải đạt trọng lượng 750 tới 1kg/con, họ muốn bắt chừng nào thì bắt, nên tỷ lệ sinh lời giảm lại. Không ít người nuôi gia công đối phó bằng cách bắt đầu cho cá ăn ít lại để có dư thức ăn.

“Có nhiều đại gia phất lên từ con cá cách nay hơn chục năm, sau đó đầu tư, mở rộng vùng nuôi và bị mất trắng do giá cá trồi sụt. Từ 2011 – 2016, chu kỳ giảm giá nhiều hơn tăng. Nay, cho dù giá cá đang đạt đỉnh, họ cũng không ham nữa. Ông nào nuôi cá có lời cũng thủ, chỉ dám đầu tư nhỏ giọt”, một người nuôi cá ở Cần Thơ, phân tích.

Giá cá tra nguyên liệu còn phụ thuộc hoàn toàn vào thị trường xuất khẩu. Báo cáo mới nhất của VASEP cho biết giá trị xuất khẩu trong hai tháng đầu năm sang Trung Quốc – Hong Kong tiếp tục tăng mạnh 132% so với cùng kỳ năm 2017. Đây là thị trường xuất khẩu lớn nhất của cá tra Việt Nam, đạt 41 triệu USD, chiếm 24% tổng xuất khẩu cá tra. Thị trường Mỹ với 26 triệu USD đã xuống vị trí thứ 2.

Trong khi đó, thị trường ASEAN cũng đạt 19,1 triệu USD, tăng 126% so cùng kỳ năm trước. Thị trường Mexico, Colombia và Saudi Arabia có giá trị xuất khẩu tăng trưởng lần lượt 56%, 81% và 79%. Trong các tháng tới, dự báo các thị trường nhập khẩu cá tra vẫn duy trì nhu cầu ổn định ở mức cao, đặc biệt là thị trường Trung Quốc, còn thị trường Mỹ; tuy chỉ còn hai công ty là Vĩnh Hoàn và Biển Đông, nhưng khả năng sản lượng cá bán vào đây vẫn cao.

Hiện, giá cá tra xuất khẩu vào thị trường Mỹ trung bình hơn 5 USD/kg, không có nhiều thay đổi so với trước thời điểm DOC công bố mức thuế mới (POR13). Mặt bằng giá cá tra cao tại Mỹ được đánh giá là có lợi, kéo giá cá ở các thị trường khác.

“Nguyên liệu cạn kiệt là yếu tố quan trọng, khẳng định từ nay đến hết năm 2018 giá cá tra nội địa và xuất khẩu vẫn cao bất chấp những rào cản từ Mỹ”, đại diện một doanh nghiệp xuất khẩu cá khẳng định.

Tuy nhiên, thị trường xuất khẩu cũng đang có dịch chuyển, hàng chục công ty không vào được thị trường Mỹ sau vụ thuế cao, bắt đầu đưa hàng sang Trung Quốc. Có doanh nghiệp vì quá sợ rủi ro thanh toán với thương lái Trung Quốc đã tìm khách hàng ở Mexico, Brazil vốn đang có nhu cầu cao, điều này dự báo sẽ khiến cuộc cạnh tranh nguyên liệu càng gay gắt hơn.