Kỳ thú với Xà Quyền

Đóng góp quan trọng nhất của Xà Quyền là sự phát triển Khí lực

Một trong những loài động vật tiêu biểu sớm được chuyển hóa thành các bí quyết võ công trong võ cổ truyền dân tộc chính là hình tượng loài rắn. Các đồ hình di chuyển, né tránh, chống đỡ, phát lực, có thể rút tỉa từ những động tác, tư thế của loài rắn đã tạo nên những chiêu thức vô cùng hữu hiệu.

Để tìm hiểu kĩ hơn về những nét đặc sắc của môn võ này, chúng tôi đã có cuộc trò chuyện cùng võ sư Nguyễn Khắc Chương, chủ nhiệm võ đường Y võ Thiên Phúc, một trong những người đã có nhiều năm nghiên cứu về các bài võ cổ truyền, đặc biệt là hệ thống các bài quyền thú.

Đóng góp quan trọng nhất của Xà Quyền là sự phát triển Khí lực

* Xin chào võ sư! Võ sư có thể giới thiệu một đôi nét về sự hình thành của hệ thống võ cổ truyền của dân tộc ta, và đặc biệt trong đó là hệ thống các bài quyền được sáng tạo dựa theo các con thú?

- Để đấu tranh sinh tồn và chống lại thú dữ, trộm cướp, bảo vệ những thành quả lao động của gia đình và bộ tộc, người Việt cổ đã tự tìm tòi, mô phỏng các tư thế di chuyển, tự vệ, chống trả, tính năng săn mồi, nhử mồi, vờn mồi, vồ mồi của một số loài động vật sống xung quanh họ. Khi xã hội tiến lên và để đáp ứng yêu cầu bảo vệ đất nước, đánh đuổi kẻ thù xâm lược, tổ tiên ta một mặt đã nghiên cứu kết nối các tư thế riêng lẻ thành các đòn thế võ chiến đấu liên hoàn. Đặc biệt, cha ông ta đã hóa chuyển một cách tài tình, độc đáo các tính năng sinh hoạt và khả năng tấn công của một số loài động vật tiêu biểu thành vô số các bộ pháp, tấn pháp, thủ pháp, cước pháp... trong các bài võ, các thế đánh. Chính điều đó làm nên những nét đặc sắc cho hệ thống võ cổ truyền của chúng ta.

* Theo tôi được biết thì trong các bài võ thú, hình tượng loài rắn đã trở thành nguồn cảm hứng và hình mẫu để sáng tạo nên bài võ rắn, hay còn gọi là xà quyền. Vậy bài quyền này có những nét đặc trưng như thế nào?

Xà quyền đơn giản là người ta hay dùng điểm để đánh đến một đích, có tính nhỏ, gọn. Đặc trưng của Xà quyền là chủ yếu dùng eo xoay, lật thân, bản lề 2 chiều, 3 chiều hoặc 4 chiều để tấn  công đối phương. Bên cạnh đó các nguyên tắc mượn lực, nương theo đối phương, bám theo kiểu hay cái cốt của đối phương để tìm ra các điểm yếu và đánh trực tiếp vào đó. Thi triển Xà Quyền, thì thủ và công được thực hiện nhất loạt. Không có sự khác biệt, vì thủ lập tức biến thành công và ngược lại. Đối với Xà Quyền, các kỹ thuật cuốn khác và uốn vòng của rắn thường mang tính phòng thủ lúc đầu rồi vụt chuyển thành trực kích, cốt yếu ở sự mềm mại hơn là tốc độ tấn công. 

* Ngoài những đặc điểm về kĩ thuật chiến đấu như vừa nêu trên thì bài xà quyền còn có những công dụng gì khác trong rèn luyện sức khỏe nữa không?

Đóng góp quan trọng nhất của Xà Quyền là sự phát triển Khí lực. Khi luyện Xà Quyền võ sinh phải tập cho được hai điều là Tĩnh và Nhu, cố mô phỏng cái thân hình dài có thể phát lực qua từng cử động. Toàn bộ kỹ thuật Xà Quyền cần được thực hành một cách khoan thai và với sự thư giãn và tập trung. Theo cách tập này, mỗi phần của cơ thể đều chịu tác động và đều được nghỉ ngơi. Nghỉ ngơi hay thư giãn giúp cho thân thể mềm mại, bền dẻo trong khi tập trung đưa tới sự bình thản sáng suốt là những điều cần thiết cho bất kể một người luyện võ nào. Luyện Xà Quyền rất có lợi cho sự nhu nhuyễn của thân thủ bộ pháp, giúp cơ thể đạt khí lực, phục vụ đắc lực cho dưỡng sinh và chiến đấu thực tế.

Võ thuật cổ truyền của dân tộc ẩn chứa nhiều điều kì thú mà càng tìm hiểu lại càng thấy được sự sáng tạo tuyệt vời của cha ông ta.

* Xin cảm ơn ông.