Bi kịch đầu cơ cổ phiếu "nóng"

Tình trạng bán đổ bán tháo CP trong 4 phiên vừa qua khiến không ít nhà đầu cơ mắc kẹt, bất chấp mức lãi trên sổ sách có thể cả 100%, nhưng không sao hiện thực hóa lợi nhuận được.

Nhan nhản CP “điên”

Hơn 4 tháng tăng trưởng gần như liên tục của TTCK từ đầu năm, hầu hết các CP đều có mức tăng giá nhất định. Nguyên nhân chính của xu hướng tích cực này vẫn là sự cải thiện về kinh tế vĩ mô, các chính sách hỗ trợ sản xuất và nới lỏng tiền tệ ở một mức độ nhất định. TTCK thăng hoa cũng là điều bình thường vì “sóng vĩ mô” luôn là con sóng dài nhất.

Tuy nhiên trong hiện tượng bình thường, giới đầu cơ rất dễ chấp nhận những hiện tượng bất thường. Đó là tình trạng các CP nhỏ tăng cực mạnh, vượt lên trên tất cả những CP đại Cty, bất chấp kết quả kinh doanh như thế nào. Đối với giới phân tích cơ bản, đây là hiện tượng bất thường. Nhưng đối với những nhà đầu cơ bám sàn, đây lại là hiện tượng bình thường vì tính đầu cơ trên thị trường rất cao. Khi thị trường chung khởi sắc, tình trạng đầu cơ càng có điều kiện khuấy động giá.

Một vài ví dụ cụ thể cho thấy tình trạng đầu cơ đã giúp hình thành nên các CP “điên” ở mức độ không tưởng. CMI trong 21 phiên gần nhất tăng 131%. KSA riêng từ trung tuần tháng 3 đến đầu tháng 4 tăng 185%, chưa kể thời gian trước đó đã tăng gần 131% trong 3 tháng đầu năm. “Họ” KS – tập hợp những cổ phiếu có hai ký tự đầu tiên là KS, cũng thuộc ngành khoáng sản – đã sản sinh ra cả đống CP “điên” với mức tăng giá chóng mặt.

TTCK vừa qua, có tình trạng các CP nhỏ tăng giá mạnh. Ảnh: Giang Huy

Nếu áp những tiêu chuẩn tài chính vào những CP “điên” thì không thể lý giải được hiện tượng tăng giá. Thông lệ - và cũng là cách giải thích hợp lý nhất – là tình trạng đầu cơ quá mạnh theo phong trào, thậm chí có thể là các “đội lái” hoành hành. Dòng vốn đầu cơ có đặc điểm là luôn tạo nên sự bất ngờ về giá, kích thích lòng tham cực mạnh, nhưng đồng thời cũng “tàn bạo” trong phương thức chốt lời. Không chỉ khiến những nhà đầu cơ chậm chân mắc kẹt, CP “điên” còn tạo ra bi kịch tréo ngoe: Nhà đầu cơ có thể lãi lớn trên sổ sách, nhưng không thể hiện thực hóa lợi nhuận, thu về tiền mặt.

Gian nan từ lãi sổ sách đến tiền mặt

Rất nhiều nhà đầu cơ trong vài tháng vừa qua có thể đạt mức lợi nhuận không tưởng so với bất kỳ hoạt động đầu tư thông thường nào. Mức lãi gấp đôi trong một thời gian ngắn là một liều thuốc kích thích rất khó cưỡng. Do đó các CP “điên” dễ dàng thu hút một lượng lớn nhà đầu cơ ngắn hạn chấp nhận rủi ro cao nhảy vào đẩy giá lên.

Hiện tượng “say máu” là tình trạng thường thấy trong giao dịch của các CP này. Khối lượng tích lũy ban đầu thường lớn, sau đó cổ phiếu kịch trần liên tục và mất thanh khoản. Nhà đầu cơ chậm chân có thể phải chen lệnh cả tuần lễ mới mua được. Trường hợp mua phải đủng đỉnh rất dễ gặp, nhưng cũng có tình trạng nhà đầu cơ chậm chân không bán kịp và CP rơi vào tình trạng mất thanh khoản ngược chiều so với lúc tăng giá.

Hàng loạt CP như KSA, KSH, KSS, KSD, BGM, BMC... chất bán sàn khối lượng lớn không có người mua là tình trạng đang diễn ra. Mặc dù trên sổ sách, nhà đầu cơ vẫn đang có lãi, thậm chí có lãi cả 100%, nhưng vẫn chỉ là số liệu thuần túy, chứ chưa phải tiền mặt. Để hiện thực hóa con số thành tiền mặt, nhà đầu cơ cần phải bán được CP. Cái bẫy thanh khoản lúc này là nút thắt đầy đau đớn. Mức lãi có thể chỉ còn rất mỏng khi nhà đầu cơ thoát hết được CP nếu lỡ tích lũy khối lượng quá lớn.

Vòng quay thanh khoản có thể diễn ra rất bất lợi cho nhà đầu cơ: Vì đã quá lãi, kể cả họ chấp nhận bán giá sàn liên tục nhiều phiên vẫn đạt được lợi nhuận. Do đó áp lực giảm giá của những CP “nóng” là rất cao. Áp lực bán ra càng cao thì giá giảm càng mạnh, càng có ít người dám nhảy vào mua. Giá giảm nhanh thì mức lãi sổ sách đến khi hiện thực hóa được chỉ còn là con số rất nhỏ.

Không phải nhà đầu cơ không biết được đặc tính của các CP “điên” cũng như những cái bẫy thanh khoản. Khi đã chấp nhận lao theo canh bạc đầy rủi ro như vậy, lợi nhuận phải được đặt ra ở mức độ vừa phải và dừng bước đúng lúc. Không ít nhà đầu cơ sành sỏi vẫn có lãi lớn trong những cuộc chơi này. Rủi ro lớn nhất thuộc về những người không kiềm chế được lòng tham.