Phỏng 2 lần vì sơ cứu sai

Trong số 1.300-1.500 ca phỏng trẻ em vào điều trị tại Viện Bỏng quốc gia mỗi năm, chỉ có khoảng 10%-20% trước đó được ngâm rửa tích cực, có tác dụng làm nhẹ vết phỏng.

Tai nạn phỏng được các bệnh viện chuyên khoa nhi tổng kết là thường gặp nhất trong các loại tai nạn ở trẻ em trong dịp nghỉ hè. Điều đáng lưu ý, theo các bác sĩ điều trị, có rất nhiều trường hợp bệnh nhi tử vong không phải do phỏng mà vì bị sơ cứu sai trước khi nhập viện.

Một bệnh nhi bị phỏng nước sôi, do sơ cứu sai nên khi nhập viện thì tình trạng phỏng đã rất nặng

Hậu quả thương tâm

PGS.TS. Nguyễn Ngọc Tuấn, Phó Giám đốc Viện Bỏng quốc gia, cho biết vừa cấp cứu, điều trị cho bệnh nhi Nguyễn Huy B. (3 tuổi, ngụ huyện Từ Liêm - Hà Nội). B. bị phỏng kép (cả nóng và lạnh) do bị cả nồi canh nóng đổ vào chân. Thấy con kêu khóc vì phỏng rát, người mẹ ngâm cả hai chân con vào thùng đựng đầy đá để hạ nhiệt.

Khi được đưa đến bệnh viện cấp cứu, vùng da phỏng của cháu B. đã có dấu hiệu đông lại và tạo thành các tinh thể đá. Tuy nhiên, may mắn vì thời gian ngâm đá ngắn nên vết phỏng lạnh chưa gây hậu quả tới mức phải cắt cụt chi.

TS Tuấn nói: “Cơ chế dẫn đến hoại tử do phỏng lạnh thường diễn biến không rầm rộ nhưng khả năng bảo tồn khi điều trị vết phỏng rất khó khăn. Thậm chí phải cắt cụt chi do các tế bào, mạch máu đông cứng không còn khả năng nuôi dưỡng. Hơn nữa, mức độ tổn thương do phỏng lạnh cũng rất khó phát hiện do đã lẫn vào phỏng nóng nên việc điều trị sẽ khó khăn hơn nhiều”.

Trong số 1.300-1.500 ca phỏng trẻ em nhập Viện Bỏng quốc gia mỗi năm, chỉ có khoảng 10%-20% trước đó được ngâm rửa tích cực, có tác dụng làm nhẹ vết phỏng. Có những ca phỏng sơ cứu sai đã để lại hậu quả rất thương tâm.

Với nhiều y, bác sĩ ở đây, trường hợp một bé trai hơn 2 tuổi, tử vong do phỏng vẫn còn là nỗi ám ảnh. Cháu bé này bị phỏng gần như toàn thân do nghịch nước sôi. Khi người bố phát hiện được đã vội vàng ôm con ngâm vào vại cà đang muối 30 phút, theo kinh nghiệm do hàng xóm chỉ. Khi được bệnh viện tuyến dưới chuyển lên Viện Bỏng quốc gia thì cháu bé đã sốc phỏng và tử vong.

Nước sạch là “thuốc”

Theo TS Tuấn, có vô số cách sơ cứu phỏng kiểu truyền miệng được người dân áp dụng triệt để trong trường hợp người thân bị phỏng. Có người bôi nước mắm, nước tương, mực, mẻ, đắp thuốc nam, thuốc đông y... thậm chí rắc cả vôi bột lên vết phỏng.

Bác sĩ Nguyễn Thống, Trưởng Khoa Bỏng Bệnh viện Xanh Pôn (Hà Nội), cảnh báo có những chất mà lâu nay mọi người tưởng rằng rất “hiền” như kem đánh răng, mỡ trăn, lòng trắng trứng, giấm, dầu cá…  giúp làm dịu vết phỏng nhưng khi thoa lên vùng tổn thương sẽ làm nhiệt không thoát ra ngoài, khiến tình trạng phỏng càng nặng hơn. Đặc biệt, với vùng phỏng sâu, các biện pháp này còn là yếu tố gây hoại tử vết thương, gây biến chứng nặng như sốc phỏng, nhiễm trùng máu, biến chứng ở nội tạng...

Các chuyên gia điều trị phỏng khuyến cáo: Trong trường hợp phỏng nước sôi hay các loại phỏng nhiệt nói chung, cách sơ cứu hiệu quả nhất là nhanh chóng ngâm rửa vết phỏng trong nước sạch khoảng 30 phút đến 1 giờ. Biện pháp này đơn giản nhưng rất hiệu quả  bởi sẽ giúp rửa loãng và hòa trôi tác nhân gây phỏng, giảm nhiệt độ, giảm độ sâu và diện tích vết phỏng nên sẽ giảm mức độ nặng. Trong thực hành sơ cứu sau phỏng, tốt nhất là dùng nước máy nhưng nếu không có thì có thể sử dụng nước giếng, nước mưa, nước hồ, sông, suối sạch… Nước sạch có tác dụng giảm nhiệt, giảm đau và phù nề, viêm nhiễm, giảm độ sâu vết phỏng.

Với những bệnh nhân phỏng axít hay hóa chất, việc dội nước sạch sẽ làm loãng các chất này rất tốt cho bệnh nhân. “Tuyệt đối không dùng nước mắm, muối, xà phòng hay kem đánh răng bôi lên nơi tổn thương vì các chất này đều có tính kiềm hoặc axít, sẽ khiến bệnh nhân bị phỏng 2 lần. Ngoài ra, không dùng nước lạnh, nước đá (trong tủ lạnh) để làm mát da cho trẻ, nhất là việc ngâm cả người vào nước đá lạnh sẽ rất nguy hiểm vì gây co mạch và tụt thân nhiệt dẫn đến cảm lạnh”- bác sĩ Thống lưu ý.

TS Tuấn cũng cho biết: Nếu phỏng do nước sôi, không được cởi bỏ quần áo vì có thể dẫn tới việc lột da vùng phỏng và dễ gây nhiễm trùng. Đối với phỏng do điện giật, không nên chuyển nạn nhân đi cấp cứu ngay mà phải sơ cứu hồi sức cho nạn nhân tại chỗ trước, cần hô hấp nhân tạo cho đến khi nạn nhân thở lại mới vận chuyển đến cơ sở y tế.