Cảnh giác bệnh do não mô cầu từ câu chuyện của Flavio

Bị cắt cụt một chân sau khi mắc bệnh do não mô cầu ở tuổi 17, cựu cầu thủ bóng đá trẻ người Pháp Flavio Da Pozzo đành từ giã sân cỏ, bỏ lại giấc mơ thi đấu chuyên nghiệp. Vượt qua biết bao khó khăn, khủng hoảng, anh đã cùng gia đình biến bệnh tật thành sức mạnh để truyền cảm hứng, nâng cao nhận thức cộng đồng về căn bệnh nguy hiểm này.

“Gánh nặng bệnh tật và những kiến thức cần biết trong phòng ngừa bệnh do não mô cầu xâm lấn”, đó là những nội dung được chia sẻ trong buổi thảo luận báo chí do Viện Nghiên cứu Tâm Anh (TAMRI) tổ chức tại TP.HCM với sự tài trợ của Sanofi vào sáng 3/11.

Flavio chia sẻ về hành trình vượt qua bệnh do não mô cầu tại Việt Nam ngày 3/11 - Ảnh: Nhân Lê

Buổi thảo luận có sự tham gia của các chuyên gia trong lĩnh vực y học dự phòng, nhi khoa, bệnh truyền nhiễm cùng Flavio Da Pozzo - cựu cầu thủ bóng đá trẻ người Pháp, nhân chứng sống trong hành trình vượt qua bệnh do não mô cầu.

Sự kiện nằm trong chuỗi hoạt động hưởng ứng tháng hành động đẩy lùi bệnh Viêm màng não trên toàn cầu, hướng đến mục tiêu đánh bại căn bệnh này vào năm 2030 của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).

Hành trình vượt qua bóng tối của Flavio Da Pozzo

Tại buổi thảo luận, câu chuyện của Flavio Da Pozzo đã để lại ấn tượng sâu sắc. Ở tuổi 23, Flavio từng đánh mất giấc mơ thi đấu chuyên nghiệp sau khi mắc bệnh do não mô cầu.

Biến cố ập đến khi Flavio mới 17 tuổi. Chỉ vài giờ sau những triệu chứng tưởng chừng như cảm cúm thông thường, cơ thể Flavio xuất hiện tử ban và hoại tử lan nhanh. Flavio được bác sĩ chẩn đoán mắc bệnh do não mô cầu, căn bệnh mà anh chưa từng biết đến và tiêm ngừa. Các bác sĩ buộc phải cắt bỏ một chân để giành giật sự sống trong gang tấc cho Flavio.

Flavio lúc còn chơi bóng ở các câu lạc bộ trước khi biến cố ập đến - Ảnh: nhân vật cung cấp

Flavio chia sẻ: “Tôi đã không được tiêm ngừa nên không được bảo vệ trước căn bệnh do não mô cầu và phải cắt đi một chân. Sau sự việc, tôi đã bị trầm cảm và không dám nhìn về tương lai phía trước”.

Mẹ của Flavio cho biết, thời điểm nhận thông báo từ bệnh viện về con trai, bà như rơi xuống vực thẳm. “Trái tim tôi như bị bóp nghẹt. Thế giới như sụp đổ khi nghe bác sĩ thông báo con phải cắt bỏ một chân để giành lấy sự sống. Tôi càng đau lòng hơn khi biết đã có vắc xin phòng não mô cầu. Trước đó tôi không biết thông tin, cũng không ai truyền thông về căn bệnh này”, mẹ Flavio nghẹn ngào kể.

Di chứng mà Flavio gánh chịu là minh chứng cho sự tàn khốc của bệnh. Từ đó, Flavio và gia đình đã cùng nhau vượt qua giai đoạn khó khăn, biến mất mát thành sức mạnh để truyền cảm hứng và nâng cao nhận thức cho cộng đồng về căn bệnh nguy hiểm này

“Tôi vượt qua giai đoạn khó khăn nhất nhờ ý chí tiến lên phía trước. Tôi thành lập Hiệp hội “Thought by Flavio Da Pozzo” để giúp đỡ các vận động viên bị khuyết tật, đồng thời tuyên truyền giúp cộng đồng toàn cầu nhận thức rõ về căn bệnh để có cách phòng ngừa”, Flavio nói.

Flavio chịu các khuyết tật vĩnh viễn bởi bệnh do não mô cầu và là minh chứng sống cho sự nguy hiểm của căn bệnh - Ảnh: zbdtalent

Qua câu chuyện của mình, Flavio muốn nhắn gửi đến các bạn trẻ Việt Nam, đặc biệt là thanh thiếu niên “Hãy tìm kiếm thông tin liên quan đến bệnh do não mô cầu và những giải pháp phòng ngừa để chủ động bảo vệ bản thân trước căn bệnh này”, Flavio nhắn nhủ.

Bệnh do não mô cầu xâm lấn có thể gây tử vong trong 24 giờ

Tại buổi tọa đàm, các chuyên gia cảnh báo bệnh do vi khuẩn não mô cầu Neisseria meningitidis là một trong những bệnh truyền nhiễm cấp tính nguy hiểm hàng đầu, có thể khiến người hoàn toàn khỏe mạnh tử vong chỉ trong vòng 24 giờ. Nếu được phát hiện sớm và điều trị tích cực, tỷ lệ tử vong của người bệnh vẫn cao, rơi vào khoảng 10% đến 20%.

Theo WHO, mỗi năm toàn cầu ghi nhận hơn 1,2 triệu ca mắc bệnh do não mô cầu và khoảng 135.000 ca tử vong. Tại Việt Nam, số ca bệnh trong năm 2025 đã tăng gấp 6 lần so với cùng kỳ năng 2024, cho thấy nguy cơ bệnh đang gia tăng trở lại trong cộng đồng.

Phân tích về cơ chế gây bệnh của não mô cầu, TS.BS. Nguyễn An Nghĩa, Phó khoa Nhiễm - Thần kinh, Bệnh viện Nhi đồng 1 (TP HCM), cho biết vi khuẩn có thể tấn công gây viêm màng não (chiếm hơn 50% các trường hợp bệnh do não mô cầu xâm lấn) hoặc nhiễm trùng huyết tối cấp (chiếm từ 5-20%), thậm chí kết hợp cả hai thể. Một số trường hợp ít gặp hơn bao gồm viêm phổi (chiếm từ 5-15%), viêm kết mạc, viêm tai giữa, viêm thanh môn, viêm khớp, viêm niệu đạo, viêm màng ngoài tim.

Diễn tiến bệnh rất nhanh và khó nhận biết ở giai đoạn đầu: 4-12 giờ đầu: triệu chứng giống cảm cúm thông thường như sốt, khó chịu, đau họng; 12-15 giờ: xuất hiện các dấu hiệu như: ban xuất huyết, đau cổ, đau đầu, cứng gáy, buồn nôn, sợ ánh sáng; 15-24 giờ: người bệnh có thể lú lẫn, mê sảng, co giật, hôn mê và tử vong.

Ngay cả khi được chẩn đoán sớm và chăm sóc tích cực, có từ 10-20% người bệnh vẫn tử vong và lên đến 50% nếu không được điều trị. Đặc biệt với thể nhiễm khuẩn huyết, tỷ lệ tử vong có thể lên đến 40%. Người sống sót vẫn phải chịu di chứng nặng nề như mất chi, giảm thính lực, rối loạn thần kinh, suy giảm trí nhớ…

TS.BS. Nguyễn An Nghĩa, Phó khoa Nhiễm - Thần kinh, Bệnh viện Nhi đồng 1 (TP HCM) phát biểu tại buổi thảo luận - Ảnh: Nhân Lê

Thanh thiếu niên là nhóm có nguy cơ kép, “mang vi khuẩn, lây truyền và nhiễm bệnh”

Theo TS.BS Nguyễn An Nghĩa, vi khuẩn não mô cầu lây truyền chủ yếu qua đường hô hấp, đặc biệt khi tiếp xúc gần với người mang mầm bệnh nhưng không biểu hiện triệu chứng còn gọi là người lành mang trùng. Đáng lo ngại, 10-20% dân số là người lành mang trùng, có thể phát tán vi khuẩn ra cộng đồng. Trong các đợt dịch, tỷ lệ này có thể tăng lên đến 50%, khiến việc kiểm soát nguồn lây trở nên vô cùng khó khăn.

Thanh thiếu niên được xem là một trong những nhóm nguy cơ cao mắc bệnh và gặp biến chứng nặng do thường sinh hoạt trong môi trường đông đúc như trường học, ký túc xá…

Theo phân tích từ 89 nghiên cứu tại 28 quốc gia và cho thấy thanh thiếu niên là nhóm người lành mang mầm bệnh cao nhất, trong đó 23,7% ở độ tuổi 19, nghĩa là cứ 5 thanh thiếu niên thì có 1 người mang vi khuẩn mà không biết.

Phân tích về tình hình dịch tễ bệnh do não mô cầu, TS.BS Nguyễn An Nghĩa cho biết các nhóm huyết thanh não mô cầu thay đổi theo thời gian, khó dự báo trước, cũng chưa có dữ liệu đầy đủ về gánh nặng bệnh tật và dịch tễ các nhóm huyết thanh gây bệnh do não mô cầu ở Việt Nam. Đáng chú ý, những năm gần đây Việt Nam đã ghi nhận sự xuất hiện của nhóm huyết thanh não mô cầu W, chủng đang có xu hướng gia tăng tại nhiều quốc gia, cho thấy bệnh vẫn còn diễn tiến phức tạp, khó lường và cần được giám sát chặt chẽ. WHO cũng khuyến cáo, phòng ngừa các ca bệnh và dịch bùng phát não mô cầu thông qua tiêm chủng là chiến lược kiểm soát tốt nhất.

BS.CKI Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa, Hệ thống Tiêm chủng VNVC cho biết hiện nay 6 nhóm huyết thanh chính gồm A, B, C, Y, W-135 và X là nguyên nhân gây ra hơn 90% ca bệnh não mô cầu trên toàn cầu. Trong đó, 5 nhóm huyết thanh gây bệnh thường gặp gồm A, B, C, Y, W đã có vắc xin phòng ngừa tại Việt Nam. Khi tiêm ngừa, cần tiêm đủ liều, đúng lịch và phòng ngừa đầy đủ cả 5 nhóm vi khuẩn não mô cầu để cơ thể được bảo vệ toàn diện.

BS.CKI Bạch Thị Chính - Giám đốc Y khoa, Hệ thống Tiêm chủng VNVC khẳng định phòng ngừa chủ động phải được xem là chiến lược then chốt để bảo vệ sức khỏe trước căn bệnh do viêm não mô cầu - Ảnh: Nhân Lê

“Để giảm thiểu gánh nặng bệnh tật và tử vong, phòng ngừa chủ động phải được xem là chiến lược then chốt, bởi khi bệnh khởi phát, thời gian vàng để cứu chữa là vô cùng ngắn ngủi”, bác sĩ Chính khẳng định.

Bác sĩ Chính lưu ý người dân khi phát hiện có dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh cần đi khám tại các cơ sở khám chữa bệnh càng sớm càng tốt. Bên cạnh đó, cần thực hiện tốt vệ sinh cá nhân, rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, súc miệng, họng bằng các dung dịch sát khuẩn mũi họng thông thường; thực hiện tốt vệ sinh nơi ở, thông thoáng nơi ở, nơi làm việc; tránh tiếp xúc gần với người mắc bệnh, người nghi ngờ mắc bệnh để giảm nguy cơ lây nhiễm.