Đánh bắt loài cá trắng ngần đặc sản trên hồ thủy điện Hòa Bình

Từ tháng 4 dương lịch hằng năm, cá ngần bắt đầu xuất hiện trên khu vực lòng hồ thủy điện Hòa Bình (gọi tắt là hồ Hòa Bình) tại địa bàn các xã Hiền Lương, Vầy Nưa, Tiền Phong (huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình). Đến tháng 8, khi nước trên hồ chuyển màu đục, loài cá này kết thúc một vòng đời. Đây là loại cá hoàn toàn tự nhiên, là đặc sản mới của tỉnh Hòa Bình.

Theo người đánh cá, cá ngần trên lòng hồ Hòa Bình mới xuất hiện cách đây 7 đến 8 năm. Khi mới xuất hiện, người dân không biết loại cá gì, nên không dám ăn, đánh bắt về chỉ dùng cho chăn nuôi. Nhưng một thời gian sau, người dân ăn thử, thấy ngon, bổ dưỡng nên được mọi người ưa chuộng; từ đó xuất hiện nghề đánh cá ngần trên lòng hồ Hòa Bình và loại cá này trở thành đặc sản.

Từ thuyền đánh cá bình thường, ngư dân thiết kế thêm hai càng gắn vào hai bên mạn thuyền, dùng lưới có mắt nhỏ ở phía trước để xúc cá ngần. Cũng theo ngư dân, cá ngần là loại cá chỉ sống ở môi trường nước sạch, bơi thành từng đàn. Hiện này, có khoảng 40 đến 50 ngư dân đánh cá ngần trên hồ Hòa Bình.

Toàn thân cá ngần trắng muốt, mắt cá như hạt vừng đen nhánh. Vào chính vụ, mỗi thuyền đánh bắt được khoảng 100kg/ngày, còn vào đầu vụ và cuối vụ thì chỉ 30 đến 40kg/ngày. Ngư dân đánh được đến đâu, các thương lái thu mua đến đó. Giá cá trung bình tại thuyền hiện nay khoảng 100 nghìn đồng/kg.

Cá ngần toàn thân trong suốt, trắng ngần; mắt cá như hạt vừng đen nhánh. Cũng từ đặc điểm này nên cá được người dân gọi với tên "cá ngần". Đầu của chúng nhọn, xương chủ yếu là chất sụn. Cá ngần được sử dụng làm thực phẩm ở dạng cá tươi, hoặc phơi khô. Tuy nhiên, do là của hiếm nên chủ yếu được chế biến khi còn tươi hoặc ướp đá.

Cá ngần được ngư phủ đánh đến đầu, thương lái đến tận tuyền thu mua đến đó, không cần phải mang đi thiêu thụ. Vào thời điểm này, mỗi ngày ngư dân đánh bắt được từ 30 đến 40kg/ngày, còn vào chính vụ ngư dân đánh được trên dưới 100kg/ngày.

Theo người dân sống ven hồ Hòa Bình, cá ngần sạch, bổ dưỡng, an toàn cho sức khỏe vì chúng sinh sống nơi nước sạch, ăn rong rêu, phù du, cây cỏ; là món ăn ưa thích vào mùa hè.

Cá ngần có thể chế biến nhiều món như: Rang chấm tương ướt hoặc nước mắm, khi ăn có vị dai ngọt như cá mực. Cá cũng có thể dùng để chao qua mỡ, dầu, khi đã tẩm ướp. Món này cá giòn, có độ dai, thơm ngậy; có thể quấn lá lốt để ăn. Cá ngần cũng có thể dùng để tráng với trứng và thịt băm thành món chả cá vừa mềm, dai, thơm và ngọt. Món đơn giản và có thể cảm nhận hết được hết vị ngon nguyên bản của cá ngần là canh chua (với cà chua, dứa...). Cá ngần nấu món này không tanh, vị ngọt, mát có tác dụng giải nhiệt rất tốt. Trong ảnh, cá ngần là nguyên liệu chính, cùng với thịt, trứng... để làm món chả thơm ngon.

Trong ảnh là cá ngần nấu với cà chua, trở thành món canh thơm mát vào mùa hè. Hiện, cá ngần bán rất chạy ở các chợ tại thành phố Hòa Bình. Nhiều thương lái cũng đã bán cá xuống Hà Nội và các tỉnh thành khác.