Gần 3.000 tỷ USD “bốc hơi” nếu thực thi kế hoạch cắt giảm thuế của ông Trump

Văn phòng Ngân sách Quốc hội Mỹ (CBO) vừa công bố báo cáo cho thấy gói chi tiêu và cắt giảm thuế mới được Tổng thống Donald Trump hậu thuẫn có thể làm thâm hụt ngân sách liên bang tăng thêm gần 3.000 tỷ USD trong 10 năm tới. Mặc dù có thể thúc đẩy tăng trưởng GDP, kế hoạch này vẫn bị chỉ trích nặng nề vì tạo thêm gánh nặng nợ công và ảnh hưởng tiêu cực tới người có thu nhập thấp.

Gói ngân sách mang tên “Big Beautiful Bill” hiện đang được Thượng viện Mỹ xem xét. Đây là một đạo luật quy mô lớn kết hợp việc gia hạn các chính sách cắt giảm thuế từ nhiệm kỳ đầu của ông Trump với các cam kết khi tranh cử nhiệm kì 2 của ông, trong đó có miễn thuế tiền tip và tiền làm thêm giờ.

Dự luật này đã được Hạ viện thông qua với tỷ lệ sít sao 215–214 vào tháng 5, nhưng đang vấp phải sự phản đối từ cả phía đảng Dân chủ lẫn một bộ phận đảng Cộng hòa. Một số chính trị gia theo xu hướng bảo thủ tài khóa, như Hạ nghị sĩ Thomas Massie, cho rằng gói luật quá tốn kém. Tỷ phú Elon Musk cũng không ngần ngại gọi đây là “sự ghê tởm” và tuyên bố rút khỏi các hoạt động liên quan đến chính phủ sau khi lên tiếng phản đối dự luật.

Cắt thuế để tăng trưởng, nhưng ai là người chịu thiệt?

Dù Nhà Trắng và các lãnh đạo Cộng hòa lập luận rằng việc cắt giảm thuế sẽ thúc đẩy kinh tế tăng trưởng, giúp tăng thu ngân sách nhờ mở rộng nền kinh tế, nhưng CBO lại có góc nhìn khác. Trong báo cáo mới nhất, cơ quan này ước tính đạo luật sẽ khiến chính phủ mất tới 2.800 tỷ USD trong giai đoạn 2024–2034 – cao hơn 400 tỷ USD so với dự báo trước đó.

Một báo cáo khác của CBO cho thấy nếu đạo luật được thực thi, người có thu nhập thấp nhất ở Mỹ sẽ phải “gánh” thêm khoảng 1.600 USD mỗi năm, chủ yếu do việc cắt giảm các chương trình hỗ trợ an sinh xã hội như Medicaid (bảo hiểm y tế cho người thu nhập thấp) và SNAP (trợ cấp thực phẩm). Điều này đặt ra câu hỏi liệu lợi ích từ tăng trưởng kinh tế có đủ để bù đắp thiệt hại trực tiếp đối với nhóm yếu thế?

CBO ước tính đạo luật có thể giúp GDP thực tăng trung bình 0,5% mỗi năm trong vòng một thập kỷ. Tuy nhiên, lợi ích này sẽ bị bào mòn bởi chi phí lãi vay gia tăng. Theo báo cáo, riêng phần chi trả lãi suất phát sinh do tăng nợ công sẽ tiêu tốn khoảng 441 tỷ USD trong 10 năm tới.

Điều đáng nói là phần lớn ngân sách bị thâm hụt sẽ không được bù đắp bằng cắt giảm chi tiêu thực tế, mà chủ yếu đến từ kỳ vọng nguồn thu từ thuế quan – điều mà nhiều chuyên gia tài chính đánh giá là thiếu chắc chắn và dễ tổn thương trước biến động thương mại toàn cầu.

Đâu là những tranh cãi xung quanh báo cáo của CBO?

Chính quyền Trump từng chỉ trích dữ dội Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO) sau khi cơ quan này công bố bản dự báo đầu tiên cho dự luật. Dù CBO là cơ quan độc lập, phi đảng phái và có uy tín lâu năm trong việc phân tích ngân sách, nhưng các chính trị gia ủng hộ ông Trump cho rằng CBO “thiên vị” và đánh giá không công bằng các lợi ích dài hạn từ việc giảm thuế.

Tuy nhiên, báo cáo mới nhất tiếp tục củng cố lo ngại của nhiều nhà lập pháp về mức độ mất cân đối tài chính nếu dự luật được thông qua. Nhiều ý kiến cho rằng không nên đặt cược tương lai ngân sách quốc gia vào một kế hoạch tăng trưởng mơ hồ và dễ gây tác dụng ngược.

Ngày 10/6, các thượng nghị sĩ Cộng hòa đã công bố một phiên bản khác của “Big Beautiful Bill”, bao gồm cắt giảm 800 tỷ USD từ chương trình Medicaid nhằm bù đắp một phần chi phí cắt thuế. Tuy nhiên, CBO chưa có phân tích chính thức về phương án này, và báo cáo hiện tại mới chỉ tập trung đánh giá bản dự luật đã được Hạ viện thông qua.

Việc cắt giảm mạnh tay đối với các chương trình y tế công cộng có thể khiến tranh cãi leo thang, nhất là khi ảnh hưởng trực tiếp tới hàng chục triệu người dân có thu nhập thấp. Với cuộc bầu cử sắp đến gần, đây sẽ là chủ đề nóng trong cả nghị trường lẫn dư luận xã hội Mỹ.

Ông Donald Trump và những lời hứa về thuế trong nhiệm kỳ mới

Trong chiến dịch tranh cử, Donald Trump đưa ra một loạt lời hứa về giảm thuế nhằm thu hút cử tri. Tuy nhiên, việc hiện thực hóa những cam kết này khi...

Bấm xem >>