NS An Thuyên: Không nên gọi Sơn Tùng đạo nhạc

"Trường hợp của Sơn Tùng, tôi chắc chắn là đã có cái sai, nhưng gọi là “đạo nhạc” thì tôi thấy không nên. Vì cái sai của các cháu là cái sai cá thể trong tổng thể", nhạc sỹ An Thuyên nói.

Từ sự việc tranh cãi Hoài Lâm hát live Em của ngày hôm qua tốt hơn Sơn Tùng, công chúng và giới chuyên môn chuyển sang bàn luận về vấn đề gây chú ý: chuyện Sơn Tùng cũng như các ca sỹ trẻ đang sử dụng beat trên mạng để làm sản phẩm phục vụ mục đích kinh doanh. Rất nhiều nhà sản xuất và nhạc sỹ có những ý kiến trái chiều quanh câu hỏi, liệu đây có phải là hành động đạo nhạc? Nhạc sỹ An Thuyên cũng có quan điểm riêng về việc này.

Xin chào nhạc sỹ An Thuyên. Là một “cây đa cây đề” trong giới âm nhạc Việt Nam, Nhạc sỹ có quan tâm nhiều đến những sáng tác gần đây của những nhạc sỹ, ca sỹ trẻ với những ca khúc được coi là rất “hot”?

Ấy! Tôi còn trẻ mà... nỡ lòng nào bạn cho tôi lên "cây đa, cây đề" sớm vậy? Hiện tôi đã và đang có nhiều học trò, nhiều bạn trẻ yêu tôi lắm, vì đơn giản là tôi luôn yêu lớp trẻ và luôn lắng nghe họ. Tôi đã có lần nói trong chương trình "Bài hát Yêu thích" rằng: "Tôi xin làm viên gạch lát đường cho lớp trẻ tiến lên!"

Xin được hỏi Nhạc sỹ, trên thế giới từ hàng trăm năm nay và ngay tại các trường âm nhạc hiện nay thì việc viết giai điệu, ca từ cho một bản nhạc đã có sẵn hòa thanh để làm nên một ca khúc, có được coi là một lao động nghệ thuật?

Ai qua đào tạo ở các trường âm nhạc đều phải làm những bài tập như vậy. Viết giai điệu cho một hoà thanh cho sẵn, hoặc ngược lại, viết hoà thanh cho một giai điệu có sẵn, đấy là những bài tập. Còn khi đã làm công việc sáng tác, thì quy trình cũng như thế, có thể một hay nhiều người cùng làm, điều quan trọng ai tham gia viết phần nào phải chính danh phần đó. Đó là điều bắt buộc.

Nhạc sỹ, Thiếu tướng An Thuyên: "Xin mọi người đừng lạm dụng cái từ "đạo nhạc"...!

Và như vậy thì, thưa nhạc sỹ, liệu rằng trên thế giới có nhiều trường hợp tương tự như Charles Gounod viết ca khúc Ave Maria nổi tiếng với phần hòa âm của Johann Sebastian Bach hay không?

Có rất nhiều và đã có nhiều tuyệt phẩm. Tất nhiên, ông C.Gounod và ông J. Bach luôn được ghi là đồng tác giả nhé. Chính vì thế, ngày nay có hàng triệu bản beat được tải lên mạng Interrnet để mọi người sử dụng. Trên mạng đã hình thành cả tên “chợ beat”. Ngay ở Việt Nam, lớp trẻ dùng beat nước ngoài là phổ biến. Mọi người đang coi chuyện đó là bình thường và đây chính là "nguyên nhân của mọi nguyên nhân".

Nhưng việc tác giả sau khi viết giai điệu và ca từ, không ghi kèm tên của người sáng tác hòa thanh vào ca khúc của mình rõ ràng là một thiếu sót rất lớn. Trong những trường hợp đó, chúng ta phải gọi là gì, thưa nhạc sỹ?

Tôi xin mọi người đừng lạm dụng cái từ "đạo nhạc" vì cái đó nhiều khi không chính xác, thì oan uổng cho người ta. Đã từng có thời một nhạc sỹ lớn bị báo chí, dư luận rùm beng lên, chụp cho người ta cái mũ chết người "đạo nhạc", rồi Nhà nước phải giám định và công bố không đạo nhạc. Âu cũng giải oan cho người có công, mà công rất lớn cho ngành nhạc. Nhưng "được vạ má sưng", có ai cùng  báo chí xin lỗi người ta một câu đâu...? 

Với Sơn Tùng và một số cháu khác cho phép tôi nói riêng vài lời: "Bác nghĩ, các cháu là những người còn rất trẻ, rất thông minh, bác rất yêu, rất tin. Hãy công khai nói lời sai sót của minh."

Một trường hợp cụ thể: Ca sĩ Sơn Tùng M-TP với hàng loạt ca khúc hot trong giới trẻ, hiện đang bị dư luận mổ xẻ, trái chiều nhau. Ông nghĩ thế nào?

Ta nên bình tĩnh và thẳng thắn nhìn vào cái tổng thể. Trường hợp của Sơn Tùng, tôi chắc chắn là đã có cái sai, nhưng gọi là “đạo nhạc” thì tôi thấy không nên. Vì cái sai của các cháu là cái sai cá thể trong tổng thể. Lại nữa, các cháu còn quá trẻ, mới bước vào đời, ta chụp cái mũ to tát ấy sẽ là sự gập gềnh cho tương lai các cháu.

Tôi nghĩ các cháu đang hành động vô thức, chưa đủ bản lĩnh và sự từng trải để cẩn trọng trước sau. Mà nói thật nhé, lỗi là của người lớn nữa đấy. Tại sao các cháu làm vậy không ai nhắc nhở cháu, rồi lại còn tung hê lên, sao này, tài năng nọ.v.v...

Phải yêu các cháu, để rồi gọi đúng tên sự sai sót, giúp Tùng và các cháu khác hiểu rõ chính mình mà làm tốt hơn. Vấn đề cốt lõi ở đây là bản quyền. Ta đã vi phạm bản quyền với thế giới có hệ thống từ lâu rồi. Sơn Tùng và một số cháu khác như tôi biết đã lấy các bản beat nước ngoài, dù là beat miễn phí.

Quan trọng hơn nữa, Sơn Tùng đã không công khai danh tính, nguồn gốc các bản beat đó khi đưa công bố tác phẩm, mà chỉ giới thiệu: sáng tác Sơn Tùng. Từ cổ chí kim không ai bỏ tên người cộng tác làm nên tác phẩm với mình cả.

Một điều nữa, việc không công khai và ghi danh chủ sở hữu các bản beat đó làm để chơi vui bầu bạn thì có thể bỏ qua, nhưng ở đây các cháu lại mang đi thi, được giải thưởng to, biểu diễn nhiều lần có thu nhập, phát hành album, làm nhạc chuông, nhạc chờ có kinh doanh dài dài.v.v, điều này làm cho việc vi phạm bản quyền càng thêm nghiêm trọng. Đâu chỉ có các cháu? 

Đây là thói quen đã rất phổ biến ở nước ta, đáng báo động, cần sớm xóa bỏ, bởi nó chỉ có ở xã hội kém văn minh, vừa vi phạm pháp luật, vừa tự đánh mất bản sắc dân tộc. Thử hỏi, ta cứ cổ suý cho cách làm đó, mai đây ta có một nền âm nhạc Việt Nam lệ thuộc hoàn toàn vào nước ngoài, hồn cốt nước ngoài, người Việt Nam chỉ biết "mê" nhạc nước ngoài thì hỡi ôi...?

Ta đang có một thị trường âm nhạc nhập lậu tràn lan, đem về "gia công", rồi đem ra cho công chúng núp dưới hai chữ "giải trí". Bài học về nghề nuôi cá lớn lao của chúng ta, cá thì của ta mà thức ăn thì của ngoại. Không mua được thức ăn ngoại thì nghề cá biết đi về đâu? "Hoà bình là gốc của nhạc"! (Nguyễn Trãi). Hội nhập lấy gốc từ Văn hoá. Ta đang thua âm nhạc nước ngoài ngay trên sân nhà, đau đớn lắm chứ!

Trường hợp của nam ca sỹ trẻ Sơn Tùng M-TP đang trở thành tâm điểm dư luận

Theo nhạc sỹ, chúng ta cần phải làm gì để hạn chế tình trạng đó, nhưng cũng không “bóp chết” sự sáng tạo nghệ thuật trong âm nhạc theo những quy tắc thông thường đã được thế giới áp dụng?

Tình hình âm nhạc hiện nay không còn là vấn đề chuyên môn, nghề nghiệp nữa, mà là vấn đề đi chệch hướng, sùng ngoại đến cả những thứ người ta đã bỏ đi. Chắc mọi người cũng đồng tình với tôi.

Cái chìa khoá cho các nghệ sỹ và đại công chúng yêu nhạc, cùng các nhà tổ chức và kinh doanh âm nhạc hãy làm tất cả vì lòng tự tôn dân tộc, sống chết cho dân tộc, học ngoại cũng là vì dân tộc tốt hơn. Các lớp nghệ sỹ và công chúng lớp trước đã làm được những điều vẻ vang đó,  ta nên luôn học theo. Với các cơ quan quản lý, các phương tiện truyền thông, quảng cáo liên quan đến âm nhạc, các tổ chức kinh doanh âm nhạc... hãy hợp tác với nhau, đồng tâm thực hiện tốt luật sở hữu trí tuệ, bản quyền âm nhạc trong và ngoài nước.

Nước ngoài người ta nghiêm khắc lắm. Việc vi phạm bản quyền âm nhạc nước ngoài "phải báo động đỏ!" Nếu không, nguy cơ lớn ta sẽ bị trừng phạt. Như đã biết, Sơn Tùng có 2 bài hát “Em của ngày hôm qua” và “Cơn mưa ngang qua” trong chương trình "Bài hát yêu thích". Ta hãy nói không với các bản Beat nước ngoài không rõ nguồn gốc. Tại sao không? Làm gì thì làm, đừng để vi phạm pháp luật rồi hệ luỵ.

Với Sơn Tùng và một số cháu khác cho phép tôi nói riêng vài lời: "Bác nghĩ, các cháu là những người còn rất trẻ, rất thông minh, bác rất yêu, rất tin. Hãy công khai nói lời sai sót của mình. Hãy học hỏi trau dồi chuyên môn, vượt lên trên những lời khen chê trước mắt, cảnh giác với cái "ảo" đang hiện hành, đâu đó đang cám dỗ các cháu, để chuẩn bị cho mình một con đường dài, xây vinh quang thật hơn."

Bình tĩnh chấp nhận những thử thách cho dù rất khắc nghiệt để bước đi vững chắc hơn. Sai thì sửa, bác cũng thế thôi. Trước mắt, bác nghĩ các cháu nên cộng tác với các nhạc sỹ nội, viết beat cho cháu đi, bác thấy nhiều người giỏi lắm. Bác tin cháu sẽ thành công hơn! Công chúng yêu nhạc sẽ còn yêu cháu hơn!"

Cám ơn đã cho tôi cơ hội để nói lên những lời rất nôm na chân thành như vậy. Có gì mong được sự chia sẻ của mọi người...!

Cảm ơn nhạc sỹ An Thuyên về những chia sẻ!