Gỏi cá trích miền quê biển Xuyên Mộc

Sinh ra và lớn lên trên miền biển Xuyên Mộc (Bà Rịa- Vũng Tàu). Xa quê đã lâu, nay tôi mới có dịp trở lại quê nhà, trước là thăm lại quê hương, sau là có dịp thưởng thức món gỏi cá trích nổi tiếng.

Tuổi thơ của tôi khôn lớn từng ngày trong nắng gió với vịnh biển hiền hòa xanh ngát một màu nhưng cũng dữ dội với những cơn thịnh nộ, cuồng dâng của sóng biển vào những mùa giông tố và cũng gắn liền với những con tàu đánh cá, các loại hải sản cá, mực, tôm, cua do ngư dân đánh bắt về.

Biển xanh quê tôi dạt dào sóng vỗ

Tôi còn nhớ như in, cứ mỗi lần tàu cập bến, mẹ và những phụ nữ quê tôi hối hả ra biển lựa cá, những loại cá lớn có giá trị kinh tế cao thì đem bán, còn những loại cá nhỏ thì phân loại ra làm nước mắm hoặc phơi khô. Có những loại cá nhỏ nhiều vảy, nhiều xương như cá mạo, cá lẹp. Lúc bấy giờ, mẹ tôi thích lựa mua mớ cá trích còn tươi xanh để về làm món gỏi cho cả nhà ăn.

Chuyển cá trích từ tàu cá vào bờ

Mẹ tôi cho hay, thịt cá trích ngọt, dai và không tanh rất hợp với món gỏi cá trích. Song, để giữ vị ngọt thanh của cá, món gỏi luôn được chế biến từ cá tươi mới vớt lên từ biển (phải là cá từ các tàu đánh bắt gần bờ, còn tàu đánh bắt xa bờ thì cá phải qua ướp đá không thể làm nên món gỏi cá hấp dẫn) và phải là loại cá có thịt chắc. 

Cá trích thường được chọn làm nguyên liệu vì đáp ứng được mọi yêu cầu chế biến và được đánh bắt quanh năm (chỉ trừ những ngày biển động). 

Cá trích tươi xanh

Để chế biến món gỏi, mẹ chọn những con cá trích tươi xanh bằng khoảng 2 ngón tay cạo sạch vảy, cắt bỏ đầu, đuôi và lườn cá, rửa cá cho sạch để ráo. 

Dùng dao thái mỏng lược lấy 2 miếng phi lê, 1 chén dấm nuôi nhúng cá sơ qua để ráo, vắt nước cốt chanh ướp cho cá chín tái, vắt sơ qua để khi cho gia vị cá không bị ướt. 

Sau đó trộn thịt cá với hành tím thái mỏng và tỏi phi, hành phi; thính gạo rang vàng xay vừa nhỏ; gừng, riềng thái sợi nhỏ; ớt, tiêu, muối, đường, bột ngọt, đậu phụng rang giã dập trộn đều cho thấm gia vị.

Món gỏi cá trích ở Xuyên Mộc quê tôi

Quê tôi, ở bên bờ sông Ray nên có nhiều loại đọt cây để ăn với gỏi cá trích tạo nên hương vị rất đặc trưng như đọt non các loại cây: điều, xoài, ổi, cùng với các loại rau sống trồng trong vườn như các loại rau thơm, đọt đinh lăng, dưa leo, chuối chát, búp chuối…

Mẹ tôi cũng rất khéo tay làm món nước mắm chua ngọt khá ngon với nước mắm ngon Phan Thiết cùng với mì chính, tỏi, ớt, chanh, đường…Đi học về bụng đang đói, sẵn món gỏi mẹ vừa làm xong , anh em chúng tôi tha hồ dùng bánh tráng cuốn rau sống kèm gỏi cá và không quên rắc thêm vài sợi dừa nạo rồi cuốn lại chấm vào nước mắm chua ngọt mà tha hồ thưởng thức. 

Vị ngọt của cá, vị mát của rau, vị bùi của thính, vị thơm của gia vị và nhất là mùi thơm, chát đặc trưng của “rau rừng” hòa quyện hương vị của “cá trích” ở biển khơi, tan trong vòm miệng làm cho anh em chúng tôi có một cảm giác rất ngon nhưng khó tả được thành lời. Lúc bấy giờ, cha tôi không thể thiếu một ly rượu nếp “đưa cay” thì không có gì cha tôi thích thú bằng.

Giờ đây, xa quê hương đã lâu với bao bận bịu mưu sinh cùng những nỗi lo toan trong cuộc sống đời thường nơi đất khách quê người, nhưng tôi vẫn không bao giờ quên món gỏi cá trích quê nhà do chính bàn tay mẹ hiền chế biến lúc tôi còn thơ bé đã ấp ủ trong tôi suốt cả cuộc đời.