Mỹ: Tinh tinh "nộp đơn kiện" đòi làm người

Một tổ chức bảo vệ động vật ở Mỹ đã nộp đơn lên tòa án thay mặt một con tinh tinh đòi được công nhận quyền cơ bản của con người.

Một tổ chức bảo vệ quyền động vật ở Mỹ vừa nộp đơn trong vụ kiện đầu tiên trong lịch sử tư pháp Mỹ nhằm tìm cách bảo vệ “quyền làm người hợp pháp” cho loài tinh tinh.

Dự án phi lợi nhuận Quyền Các loài không phải Con người đã yêu cầu một tòa án ở New York phán quyết rằng một con tinh tinh 26 tuổi có tên Tommy là “một con người hợp pháp có quyền pháp lý cơ bản là không bị cầm tù”.

Họ nộp đơn kiện với mong muốn tòa án tuyên bố rằng việc “giam giữ” Tommy trong một “chiếc chuồng xi-măng nhỏ, tối tăm” ở giữa thành phố New York là vi phạm pháp luật và yêu cầu thả tự do ngay lập tức cho chú tinh tinh này để đưa chú tới một khu bảo tồn linh trưởng.

Việc giam giữ tinh tinh trong chuồng là bất hợp pháp?

Theo ông Steven Wise, chủ tịch Dự án Quyền Các loài không phải Con người, loài tinh tinh “có những khả năng nhận thức phức tạp được bảo hộ nghiêm ngặt ở con người”, thế nên “không có lý do gì những khả năng nhận thức đó không được bảo vệ ở loài tinh tinh”.

Tommy là một trong 4 con tinh tinh trên khắp thành phố New York được tổ chức này đứng ra làm người đại diện trong vụ kiện đòi quyền làm người trong tuần này.

Trong số 3 con tinh tinh khác cố Kiko, một con tinh tinh cái 26 tuổi sống tại một tư gia ở Niagara Falls, cùng 2 con tinh tinh con Hercules và Leo được sử dụng trong các nghiên cứu tại đại học Stony Brook.

Tổ chức này đã tự bỏ kinh phí ra để tìm kiếm những con tinh tinh bị nuôi nhốt này, và ông Wise biết đến trường hợp của Tommy sau khi đọc được một bài báo về những loài vật ngoại lai bị nhốt ở Gloversville, New York từ hồi tháng 10.

Khi đến nơi, ông nhận ra con tinh tinh có nguồn gốc hoang dã ở Uganda này đang trong điều kiện rất tồi tệ. Ông kể: “Nó ngồi im trong chuồng, không nhúc nhích và không thèm nhìn vào bạn. Chúng trông rất tuyệt vọng.”

Đơn kiện của tổ chức này khẳng định rằng loài tinh tinh xứng đáng có “quyền tự do cơ bản về thân thể”, và chính quyền này mà chúng ta không được nuôi nhốt loài tinh tinh để phục vụ mục đích giải trí hay nghiên cứu.

Tinh tinh xứng đáng có quyền tự do thân thể như con người

Ông Wise là một nhà hoạt động vì quyền động vật nổi tiếng ở nước Mỹ, và ông tuyên bố sẽ tiếp tục theo kiện đến cùng, đồng thời khẳng định rằng các vụ kiện của ông vẫn có cơ hội giành chiến thắng.

Giáo sư David Favre tại trường luật thuộc Đại học Bang Michigan cho rằng đây là đơn kiện đầu tiên được nộp lên tòa án nhân danh một con vật. Ông nói: “Điểm mấu chốt ở đây là con tinh tinh này có được coi là một ‘người’ được bảo hộ bởi luật pháp hay không.”

Vụ kiện này được tiến hành trong bối cảnh các cơ quan y tế Mỹ đang xem xét lại chính sách sử dụng tinh tinh trong các nghiên cứu của mình trong điều kiện công nghệ ngày càng tiến bộ. Hồi tháng 1, Viện Y tế Quốc gia Mỹ tuyên bố họ đang giảm bớt số lượng tinh tinh trong các nghiên cứu y học và chuyển số tinh tinh này về các khu bảo tồn. Người đứng đầu cơ quan này cũng gọi tinh tinh là “loài động vật rất đặc biệt” xứng đáng được “xem xét đặc biệt”.