Lò gạch nhả khói bủa vây làng xóm giữa Thủ đô

Đã có 3 người bỏ mạng vì ngộ độc khí lò gạch; gia cầm, gia súc, cây cối, hoa màu… cũng chết la liệt. Những làn khói độc hại từ hàng trăm lò gạch ở xã Bắc Sơn (Sóc Sơn, Hà Nội) vẫn đang bủa vây hàng nghìn người dân.

Thủ tướng Chính phủ đã có quyết định (115/2001/QĐ-TTg) đóng cửa tất cả các lò gạch thủ công, nhưng các lò gạch ở xã Bắc Sơn vẫn ngang nhiên hoạt động trái phép. Theo điều tra của PV, những lò gạch đang hoạt động trái phép này có dấu hiệu dung túng của chính quyền xã.

Làm chết 3 người, vẫn hoạt động

Lò gạch của gia đình ông Nguyễn Văn Tý (SN 1954) gây ngạt khí làm chết 3 người, sáng 15/11/2010, hàng xóm sang nhà ông Tý (thôn Lai Sơn) phát hiện ngoài sân chó, gà, vịt nằm chết la liệt.

Phía trong nhà, ông Tý cùng 4 người thân nằm bất động trên giường. Lò gạch mới đốt bốc khói nghi ngút bên mé nhà ông Tý.

Mọi người nhanh chóng đưa 5 người đến Trạm y tế xã Bắc Sơn cấp cứu. Nhưng ông Tý, anh Vũ Văn Bình (SN 1969, em vợ ông Tý) và anh Nguyễn Văn Hợp (SN 1986, con trai ông Tý) đã tắt thở. Bà Vũ Thị Mùi (SN 1957, vợ ông Tý) và anh Nguyễn Văn Chung (con rể ông Tý) thoát chết sau mấy ngày hôn mê.

Lò gạch nhà bà Mùi lại chuẩn bị đỏ lửa

Theo kết quả khám nghiệm của Công an TP Hà Nội, nguyên nhân dẫn đến cái chết của 3 người trên là do ngộ độc khí phát ra từ chính lò đốt gạch của gia đình ông Tý.

Nhắc đến buổi sáng tang tóc đó, bà Vũ Thị Mùi ứa nước mắt: “Cũng còn may tối đó chỉ có 5 người lớn được ngủ lại ngôi nhà, một số đứa con và các cháu của tôi cho đi ở chỗ khác nên thoát nạn. Tôi ra viện thì làng xóm đã đưa chồng, con trai và em trai của tôi đi chôn cất”.

Bà Vũ Thị Mùi - chủ lò gạch năm xưa, bây giờ tiếp tục mở lò gạch

Bà Mùi cho biết, hiện bà chỉ còn lại một con trai thần kinh không bình thường. Bà có đứa cháu nội mới mất vì bị vẹo cột sống, không có tiền cứu chữa.

Tại nhà bà Mùi, chúng tôi rất bất ngờ khi phát hiện cái lò gạch “tử thần” năm xưa đang hoạt động trở lại. Một số người đang lúi húi xếp những viên than tổ ong kẹp giữa những viên gạch chưa nung.

Một người cho biết, lò gạch này xếp được khoảng 2,5 vạn viên, mỗi vạn gạch cần đốt khoảng 1 tấn than tổ ong.

Thôn Lai Sơn rất rộng, nằm cách xa trụ sở UBND xã Bắc Sơn khoảng 5 km, nơi có nguồn đất sét rất tốt để làm gạch.

Một không khí ngột ngạt, khi đứng gần các lò gạch đang đỏ lửa mùi lưu huỳnh nồng nặc xộc vào mũi, gây khó thở, tức ngực.

Để tiếp cận các chủ lò, chúng tôi phải đóng giả người đi mua gạch, bởi nơi đây đã xảy ra nhiều vụ chống đối, ném gạch vào lực lượng chức năng khi xuống dỡ bỏ các lò gạch.

Con đường dẫn vào thôn Lai Sơn đầy hố sâu, ổ gà, ổ voi, nhưng các loại xe tải chở gạch vẫn rầm rập chạy qua. Hai bên đường, các lò gạch mọc lên san sát, nối đuôi nhau, đếm sơ sơ đến trăm lò.

Có lò mới đốt xong đang dỡ gạch ra, có lò đang xếp gạch vào, có lò khói bốc nghi ngút, nhân công miệt mài gánh gạch, nhào đất, trộn than... Một chủ lò gạch tên Nghị nói, giá gạch đẹp 850 đồng/viên, muốn bao nhiêu cũng có.

Ông này cho hay, mới đây có 18 công nhân làm cho một chủ lò tên Hóa suýt bỏ mạng vì ngủ trưa gần lò gạch đang đốt. Rất may, một người hàng xóm sang chơi thấy các công nhân bắt đầu có dấu hiệu ngủ li bì đã hô hoán mọi người đến cứu chữa kịp thời.

Xuất hiện lò gạch trá hình

Tại thôn Đô Tân (Bắc Sơn), chúng tôi phát hiện nhiều lò gạch kiểu mới mà theo nhiều người dân ở đây gọi là “lò úp vung”- giống như chiếc vung to úp lên trên đỉnh lò.

Lò "úp vung", theo nhiều người, là sự biến tướng của lò thủ công

Quan sát một chiếc lò úp vung đang nung gạch, khói than bay ra không khác gì lò gạch kiểu cũ, đứng xa hàng trăm mét đã nồng nặc mùi lưu huỳnh.

Tiếp cận một chủ lò gạch "úp vung" tên Tấn, người này cho biết anh mới xây chiếc lò trị giá khoảng tỉ đồng, áp dụng theo công nghệ của một trường ĐH. Anh Tấn mới làm được một mẻ, đốt được số lượng lớn hơn hàng vạn viên so với lò gạch cũ.

“Các anh trên xã nói nếu chuyển đổi sang loại lò gạch này (lò úp vung) thì sẽ được tiếp tục làm”- anh Tấn nói. Khi tôi hỏi công nghệ mới như thế nào, có bớt độc hại hơn không, chủ lò lắc đầu không biết. Còn một số người dân bức xúc nói đó là các lò trá hình, vẫn gây độc hại như các lò gạch cũ.

“Các anh muốn hỏi về công nghệ mới thì sang hỏi anh Thái, Bí thư ý. Tôi mới nhận nhiệm vụ này nên không nắm rõ” - ông Nguyễn Hữu Hoa, Phó Chủ tịch UBND xã Bắc Sơn nói.

Tuy nhiên, ông Hoa cũng cho biết, cả xã có 263 lò gạch, trong đó tập trung chủ yếu ở thôn Lai Sơn và Đô Tân. Các lò gạch mọc lên như nấm bắt đầu từ năm 2005. Riêng ở thôn Lai Sơn nhà nào cũng làm gạch, có nhà xây 2-3 lò, nên cả thôn có hơn 100 lò gạch.

Ông Hoa thừa nhận cả xã còn 51 lò đang hoạt động, trong đó có 15 lò xây mới (?). Hỏi có biết lò gạch nhà bà Mùi đang hoạt động trở lại, vị Phó Chủ tịch xã này tỏ ra ngạc nhiên: “Bà ấy làm gì có tiền mà mở lò gạch?”.

Xã chỉ đạo tiếp tục mở lò gạch?

Giải thích về việc xuất hiện hàng chục lò gạch theo công nghệ mới (lò úp vung), ông Tạ Hồng Thái (Bí thư Đảng ủy kiêm Chủ tịch UBND xã Bắc Sơn) cho biết: “Trong xã có khoảng 20 hộ dân làm thí điểm theo công nghệ mới này thôi. Họ tự nguyện làm, chứ xã chẳng chỉ đạo, giới thiệu gì cho họ. Việc lôi công nghệ mới về là do họ, không thông qua xã. Họ làm sai thì phải tự chịu trách nhiệm”.

Ông Thái cũng cho biết, các lò gạch này chưa được cấp phép, chưa có kết quả đánh giá tác động môi trường.

Thế nhưng, những lời nói trên của ông Thái lại trái ngược hoàn toàn với một văn bản do chính ông ký cách đây hơn 2 tháng.

Tại Báo cáo (số 65/BC-UBND) về kết quả thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế- xã hội 9 tháng đầu năm của xã Bắc Sơn, đã lồng vào nội dung: “Chỉ đạo chuyển đổi sản xuất vật liệu xây dựng từ gạch nung sang sản xuất gạch tuynen và sản xuất gạch theo công nghệ bách khoa tổng số 24 hộ”.

Có phải chính sự “chỉ đạo” này đã tiếp tay cho các chủ lò gạch tiếp tục mở lò trái phép, núp bóng thí điểm lò "úp vung"?

Trao đổi với PV, ông Nguyễn Trọng Đạt, Trưởng phòng Quản lý đô thị huyện Sóc Sơn tỏ ra khá bất ngờ trước việc xuất hiện nhiều lò gạch "úp vung" ở Bắc Sơn.

Ông khẳng định huyện chưa và sẽ không cấp phép cho loại hình lò gạch này hoạt động. UBND huyện Sóc Sơn đã có văn bản chỉ đạo xã Bắc Sơn cấm xây dựng lò gạch theo công nghệ “lò úp nung” từ lâu.

Dự kiến đến hết tháng 12/2012, huyện sẽ vào cuộc xóa bỏ toàn bộ lò gạch thủ công ở xã Bắc Sơn.