Chuyện 2 làng “sát vách” trai gái trăm năm không lấy nhau: Cọc gỗ cắt duyên đôi lứa

Để ghi nhớ việc bị cướp ruộng đất, người dân làng Quang Ốc đã lập lời thề truyền kiếp răn đe con cháu mình không thông gia với người làng Nội Rối.

Cuộc họp truy tìm kẻ trộm sổ điền

Theo ông Trần Đại Cải (SN 1952), thủ từ đình làng Quang Ốc thuộc xã Bắc Lý, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam, dù quan phủ đã phân xử 100 mẫu ruộng đang tranh chấp thuộc về làng Nội Rối với lý do ai đóng thuế thì thuộc về người ấy. Thế nhưng người dân làng Quang Ốc vẫn không phục nên đã đắp một bờ đất ngay trong đêm để phân rõ ranh giới hai làng.

Chuyện 2 làng “sát vách” trai gái trăm năm không lấy nhau: Cọc gỗ cắt duyên đôi lứa - 1

Ban thờ phía trong đình làng Quang Ốc hướng về phía làng Nội Rối.

“Cũng trong ngày hôm ấy, các vị chức sắc trong làng đã tổ chức một cuộc họp khẩn cấp để truy ra người động tay chân với cuốn sổ điền của làng Quang Ốc. Trước giờ, cuốn sổ điền vẫn do ông trưởng bạ làng Quang Ốc giữ gìn, đồng thời chịu trách nhiệm tập trung tiền thuế người làng đóng để nộp lên cho quan phủ. Sau một hồi tra xét mới làm rõ nguyên nhân là con gái ông trưởng bạ đánh cắp mang sang nhà chồng, gây tổn hại đến ruộng đất của làng”, ông Cải kể lại.

Để không có chuyện tương tự xảy ra, các vị chức sắc trong làng đã lập lời thề: “Từ nay người làng Quang Ốc sẽ không lấy người làng Nội Rối. Nếu ai vi phạm sẽ chết một đời cha, ba đời con”. Sau đó, để chứng minh cho lời thề này được lập ra và sẽ không có ai vi phạm, mọi người có mặt trong cuộc họp đã huy động toàn bộ người dân làng Quang Ốc di chuyển đình từ vị trí trung tâm làng đến khu vực ranh giới giữa hai làng, mặt hướng về phía làng Nội Rối. Ngoài ra, lời thề này còn được thể hiện bằng một cọc gỗ được các cụ cao niên, người có chức sắc trong làng đóng vào trong một cây cột gỗ dùng để kiến tạo đình làng Quang Ốc ngày nay.

“Đến tận bây giờ, cọc gỗ đại diện cho lời thề vẫn còn trong cột đình làng nhưng cụ thể là cột nào trong số kiến tạo nên đình thì cũng chẳng ai biết. Hơn nữa, là vấn đề liên quan đến tâm linh nên không có người nào mạo hiểm đi tìm hiểu cả”, ông Cải cho hay.

Chưa cặp đôi nào từ 2 làng đăng ký kết hôn

Câu chuyện về nguyên nhân trai, gái hai làng Quang Ốc và làng Nội Rối không kết hôn với nhau đã qua khoảng 400 năm nay, tuy nhiên đó đã trở thành sự thật cho việc hai làng không bao giờ thông gia đến tận thời điểm hiện tại.

Ông Trần Đại Cải cho hay từ khi lời thề được thành lập đến nay, chỉ có duy nhất một trường hợp là ông Kim Văn Bồi, người làng Quang Ốc làm rể làng Nội Rối. Ông Bồi và vợ nên duyên với nhau trong thời kháng chiến, khi ông Bồi làm du kích tham gia cách mạng.

“Bờ đất được người dân làng Quang Ốc đắp trong đêm để phân rõ giới hạn hai làng đã không còn nữa. Sau thời kỳ kháng chiến, đất nước ta tiến vào thời kỳ độc lập, bờ đất này đã được phá đi để quy hoạch địa chính, đất đai là tài sản của Nhà nước, không còn chuyện phân chia đất làng này, làng kia nữa mà do chính quyền xã, hợp tác xã chịu trách nhiệm quản lý”, ông Cải nói.

Liên quan đến vấn đề này, trao đổi với PV, ông Trần Ngọc Lưu, Chủ tịch UBND xã Bắc Lý cho biết đây là sự việc hoàn toàn có thật giữa hai làng Quang Ốc và làng Nội Rối. Từ lâu nay, trai, gái hai làng đã không qua lại, kết hôn với nhau. UBND xã Bắc Lý chưa tiếp nhận một trường hợp đăng ký kết hôn nào mà hai bên là người làng Quang Ốc và làng Nội Rối.

Chuyện 2 làng “sát vách” trai gái trăm năm không lấy nhau: Cọc gỗ cắt duyên đôi lứa - 2

Cọc gỗ minh chứng cho lời thề vẫn là “bí ẩn” bên trong các cột đình.

“Chỉ có duy nhất một trường hợp là ông Kim Văn Bồi, trai làng Quang Ốc lấy vợ là người làng Nội Rối từ thời kỳ kháng chiến. Ở lứa tuổi 50, 60 chúng tôi cho đến lớp trẻ bây giờ chưa có ai ở hai làng mà kết thông gia với nhau cả”, ông Lưu thông tin.

Nói về nguồn gốc lời thề được làng Quang Ốc lập nên, dùng cọc gỗ đóng vào trong cột đình, ông Lưu cho hay ở xã Bắc Lý, câu chuyện này đã trở thành một tích xưa được các cụ cao niên biết rõ.

“Trong làng Nội Rối cũng có lưu truyền tích xưa này và người dân hai làng coi đây chỉ là một nét văn hóa của làng quê. Nội dung câu chuyện đại khái là hai ông trưởng bạ chơi thân với nhau, con gái ông trưởng bạ làng Quang Ốc gả cho con trai trưởng bạ làng Nội Rối, cô này đã trộm sổ điền của bố đẻ mang sang cho bố chồng để sửa lại sổ, lấy đất làm ăn. Tuy nhiên, ông bố chồng đã sửa lại sổ điền, cắt nhiều đất hơn khiến hai làng xảy ra tranh chấp, xô xát, cuối cùng làng Nội Rối thắng kiện. Sau này, người làng Quang Ốc mới lập lời thề không thông gia với làng Nội Rối và kéo dài đến tận bây giờ”, ông Lưu cho hay.

Theo ông Lưu, lời thề của làng Quang Ốc lập nên đã trở thành một tích xưa tại vùng quê Bắc Lý, dù hai làng không thông gia với nhau nhưng không ảnh hưởng gì đến nếp sống sinh hoạt thường ngày. Trong cuộc sống bình thường, người dân hai làng vẫn kết bạn, chung sống và giúp đỡ nhau.