Cấp phòng tham nhũng tới 19 triệu USD, vì sao?

“Chúng ta phải xem lại cơ chế quản lý kinh tế, kiểm soát doanh nghiệp, chứ sao lại để một cán bộ như Giang Kim Đạt, chức vụ không cao, chỉ là Trưởng phòng một đơn vị thuộc Vinashin thôi mà lại có thể dễ dàng tham nhũng đến gần 19 triệu USD. Đây là điều không thể chấp nhận được”, ông Phạm Anh Tuấn, Phó trưởng Ban Nội chính Trung ương trao đổi với báo chí sáng 16/7.

 Ụ nổi 83M nằm chết tại Cảng Đồng Nai - Tang vật trong vụ án Dương Chí Dũng (Vinalines) làm thất thoát hàng triệu USD. Ảnh: Nguyễn Linh

Tham nhũng quá dễ

Vừa qua Bộ Công an đã bắt được bị can Giang Kim Đạt, nguyên Quyền Trưởng phòng Kinh doanh của Công ty TNHH MTV vận tải Viễn Dương Vinashin, thuộc Tập đoàn Vinashin. Cơ quan điều tra phát hiện bị can Đạt chiếm đoạt gần 19 triệu USD và chuyển rất nhiều tiền tham ô, tham nhũng ra nước ngoài. Ông bình luận gì về vụ việc trên?

Ban Nội chính T.Ư đánh giá rất cao cơ quan An ninh điều tra (Bộ Công an) trong xử lý vụ Vinashin nói chung và vụ Giang Kim Đạt tham ô 18,6 triệu USD nói riêng. Tôi hy vọng đây là tiền đề, là “phát súng” đột phá trong chuyện thu hồi tài sản tham nhũng (TSTN). Không phải chỉ trong phá án, tố tụng mà trong thanh tra cũng phải nghĩ chuyện thu hồi TSTN. Trong kiểm tra Đảng cũng phải nghĩ đến chuyện thu hồi TSTN. Có thể không chứng minh được hành vi tham nhũng theo luật pháp đầy đủ, vì hành vi ẩn, nhưng cái thiệt hại hay có dấu hiệu chiếm đoạt thì có thể chứng minh được, phải tìm mọi cách thu hồi về.

Đối với vụ Giang Kim Đạt, dư luận rất đồng tình ủng hộ những việc làm của Cơ quan An ninh điều tra. Nếu chúng ta không kiên trì, kiên quyết làm thì sao xã hội biết được rằng, một cán bộ rất ít tuổi thôi, cấp chỉ là Trưởng phòng, sống chìm như thế mà lại có thể dễ dàng tham nhũng, tham ô một khối tài sản quá lớn. Đây là điều không thể chấp nhận được. Nhưng tôi nghĩ đấy có lẽ chưa phải là duy nhất đâu.

 Ông Phạm Anh Tuấn, Phó trưởng Ban Nội chính Trung ương

Trong vụ việc trên, có rất nhiều tài sản đã được Giang Kim Đạt chuyển ra nước ngoài, vậy làm sao có thể thu hồi lại được, thưa ông?

Đúng là hiện nay mắc ở việc, giữa Việt Nam và quốc gia đó có ký kết hiệp định tương trợ tư pháp hay không. Nếu đã ký thì trong đó sẽ có nội dung kê biên, phong tỏa tài khoản, tài sản của đối tượng tham nhũng. Rất may là hiện nay số quốc gia tham gia Công ước về chống tham nhũng của Liên Hợp Quốc là tương đối nhiều. Do đó, việc kê biên tài sản hoặc phong tỏa tài sản của Giang Kim Đạt ở nước ngoài, đặc biệt là Singapore tôi nghĩ là không khó. Tôi cho rằng chúng ta phải kiên quyết thu hồi.

Nhiều tài sản Giang Kim Đạt chiếm đoạt có dấu hiệu chuyển hóa cho người thân đứng tên. Đây cũng là thực trạng khiến cho việc thu hồi TSTN gặp khó khăn. Có giải pháp gì để ngăn chặn việc này không, thưa ông?

Đây là thủ đoạn tương đối phổ biến của những người tham nhũng. Họ chả dại gì mà trực tiếp tham gia các giao dịch hay đứng tên các giao dịch, tài sản. Bởi nếu có chức vụ, mà đứng tên thì anh phải kê khai tài sản. Nếu đứng tên mình thì tài sản nó lộ liễu quá, người ta sẽ đặt dấu hỏi ngay rằng: với thu nhập chính thức thì anh lấy đâu ra mua khối tài sản đó? Cho nên việc đứng tên người thân, người quen, hay tẩu tán nó, biến hóa tài sản dưới nhiều hình thức khác nhau, về mặt chủ quan chúng ta đều cảm nhận được điều đó. Tuy nhiên, để kết luận rằng, nó có đúng là tài san được hình thành từ nguồn tài sản tham nhũng không thì phải trải qua quy trình pháp lý rất chặt chẽ. Chúng ta muốn chống tham nhũng quyết liệt, nhưng chúng ta cũng phải thận trọng, không để xảy ra oan sai.

Kiểm soát doanh nghiệp còn lỏng

Qua vụ việc Giang Kim Đạt, có thể thấy  rằng, cơ chế kiểm soát thu nhập, kiểm soát tài sản có nhiều kẽ hở, thưa ông?

Ở đây có 2 góc độ cần phân tích. Thứ nhất, chúng ta phải xem lại cơ chế quản lý kinh tế xã hội, quản lý các doanh nghiệp như thế nào mà để cho một cán bộ chức vụ không cao, nhưng lại tham nhũng được một số lượng tài sản lớn như thế. Thứ hai, thì đúng là cơ chế kiểm soát thu nhập, công khai minh bạch tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn đang còn có những bất cập. Tuy nhiên, tôi cho rằng, cái chính vẫn là cơ chế kiểm soát doanh nghiệp còn thiếu chặt chẽ, dẫn đến cán bộ tham ô một cách dễ dàng số tiền lớn, có thể xóa đói giảm nghèo được cho biết bao nhiêu địa phương.

Trước những bất cập trên, Ban Nội chính có những giải pháp gì để tham mưu, xây dựng các cơ chế nhằm bịt các lỗ hổng về cơ chế kiểm soát thu nhập, cũng như tăng hiệu quả trong việc thu hồi TSTN, thưa ông?

Chúng tôi cũng đang nghiên cứu để sao cho việc thu hồi TSTN được hiệu quả. Tại phiên họp thứ 7, của Ban Chỉ đạo Phòng chống tham nhũng T.Ư vừa qua, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã có kết luận rõ ràng về việc này. Theo đó, thời gian tới cần hoàn thiện pháp luật hình sự. Cụ thể, Bộ luật Hình sự cần có chế định về thu hồi TSTN. Nếu chúng ta quy định thành một chế định đầy đủ thì sẽ tạo điều kiện cho việc thực hiện tốt hơn, thuận lợi hơn.

Thứ hai, Tổng Bí thư cũng chỉ đạo rất rõ, yêu cầu các cơ quan chức năng một mặt chứng minh tội phạm, nhưng mặt khác phải tập trung thu hồi TSTN, để đảm bảo việc thu hồi cao nhất. Mục đích, động cơ của tội tham nhũng là nhằm chiếm đoạt tài sản. Chúng ta phải tìm mọi cách để thu hồi được tài sản về cho Nhà nước, cho xã hội. Nếu chỉ có đi chứng minh hành vi phạm tội mà không chú ý đúng mức thu hồi tài sản thì mục tiêu đấu tranh chống tham nhũng mới đạt một nửa.