Đột quỵ không chừa ai: Chủ động tầm soát để phòng ngừa hiệu quả

Đột quỵ thường xảy ra bất ngờ nhưng phần lớn có thể phòng tránh nếu nhận diện sớm những yếu tố nguy cơ thầm lặng trong cơ thể, trước khi quá muộn.

Tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu là các yếu tố hàng đầu dẫn đến đột quỵ. Ảnh minh họa: Vecteezy

Tưởng khỏe nhưng đang mang “bom nổ chậm”

Theo Tổ chức Y tế Thế giới và Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ, khoảng 80% ca đột quỵ có thể phòng ngừa được nếu kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ. Đây là lời cảnh tỉnh rõ ràng rằng đột quỵ phần lớn không phải là một biến cố bất ngờ, mà là hệ quả tích tụ của những rối loạn sức khỏe âm thầm.

Tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, đái tháo đường hay rung nhĩ là những “kẻ thù giấu mặt” có thể tồn tại nhiều năm trong cơ thể mà không gây triệu chứng. Một nghiên cứu trong nước ghi nhận, khoảng 21% người trưởng thành bị tăng huyết áp, nhưng chỉ 9% biết mình mắc bệnh và chưa đến 5% được điều trị. Về đái tháo đường, nhiều nghiên cứu cho thấy hơn 50% các ca bệnh tại Việt Nam hiện vẫn chưa được chẩn đoán. Rung nhĩ - rối loạn nhịp tim làm tăng nguy cơ đột quỵ gấp 5 lần - lại thường diễn tiến âm thầm, dễ bị bỏ sót nếu không tầm soát chuyên sâu.

Bác sĩ tư vấn kết quả tầm soát sức khỏe cho người bệnh. Ảnh: BVCC

Không ít người cho rằng chỉ khi có biểu hiện bất thường mới cần đi khám. Thực tế, cảm giác “khỏe mạnh” có thể chỉ là “lớp vỏ bên ngoài” của một cơ thể đang mang mầm bệnh.

Ông H. (58 tuổi, Bình Dương) là trường hợp điển hình. Khi đi khám vì mệt và thường xuyên chóng mặt không rõ nguyên nhân, ông bất ngờ phát hiện mình đang mang cùng lúc ba yếu tố nguy cơ: tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu và đường huyết ở mức cao. Nếu không được kiểm soát, những rối loạn này có thể dẫn đến đột quỵ bất cứ lúc nào.

Sau khi được bác sĩ hướng dẫn điều chỉnh chế độ ăn uống, tăng cường vận động và kiểm tra định kỳ, các chỉ số sức khỏe của ông H. đã trở lại ổn định. Trường hợp của ông là lời nhắc rằng đột quỵ không phải lúc nào cũng xảy ra với người già yếu hay có tiền sử bệnh nặng - nó có thể đến với bất kỳ ai, ngay cả khi họ cảm thấy bản thân vẫn còn “rất khỏe”.

Theo các bác sĩ chuyên khoa Tim mạch, Bệnh viện Thuận Mỹ TDM, phần lớn người bệnh chỉ phát hiện mình gặp vấn đề về mạch máu khi đã có biểu hiện rõ ràng như méo mặt, yếu liệt hoặc nói ngọng. Khi đó, việc điều trị trở nên khó khăn hơn rất nhiều vì tổn thương đã xảy ra. Nếu được tầm soát định kỳ, phần lớn nguy cơ có thể được kiểm soát bằng các phương pháp đơn giản như điều chỉnh lối sống hoặc điều trị nội khoa, các bác sĩ cho biết.

Nhiều người mắc bệnh tim mạch dù không có triệu chứng rõ ràng. Ảnh: BVCC

Chủ động bảo vệ sức khỏe thay vì chờ bệnh bộc phát

Theo các chuyên gia, tầm soát định kỳ là cách hiệu quả để phát hiện sớm những bất thường trong hệ tuần hoàn não và tim. Các kiểm tra cơ bản như đo huyết áp, xét nghiệm đường huyết, mỡ máu, điện tâm đồ và siêu âm Doppler động mạch cảnh có thể giúp nhận diện sớm nguy cơ đột quỵ, kể cả khi chưa có biểu hiện lâm sàng.

Với người từ 40 tuổi trở lên, đặc biệt là những người có tiền sử gia đình mắc bệnh tim mạch, việc kiểm tra sức khỏe định kỳ 1-2 lần mỗi năm là điều cần thiết. Tầm soát không chỉ giúp xác định nguy cơ hiện tại, mà còn là cơ sở để theo dõi và kiểm soát sức khỏe lâu dài.

Hiểu được nhu cầu đó, Bệnh viện Thuận Mỹ TDM (P. Thủ Dầu Một, TP. HCM), thành viên Tập đoàn y khoa Hoàn Mỹ triển khai các gói tầm soát đột quỵ chuyên sâu cho đối tượng nguy cơ cao. Đây là giải pháp được thiết kế riêng để kiểm tra chuyên sâu hệ tim mạch và mạch máu não.

Gói khám bao gồm xét nghiệm sinh hóa, điện tâm đồ, siêu âm Doppler mạch cảnh và đánh giá toàn diện nguy cơ rung nhĩ, rối loạn chuyển hóa, đái tháo đường và mảng xơ vữa động mạch. Ngoài ra, người bệnh sẽ được tư vấn chuyên sâu bởi đội ngũ bác sĩ chuyên khoa Tim mạch và Nội thần kinh, giúp xây dựng kế hoạch kiểm soát nguy cơ cá nhân hóa, phù hợp với thể trạng từng người.

Phần lớn các ca đột quỵ xảy ra là do người bệnh chưa kịp lắng nghe các dấu hiệu cảnh báo sớm của cơ thể. Việc duy trì huyết áp ổn định, ăn nhiều rau xanh, hạn chế chất béo bão hòa, bỏ thuốc lá và vận động ít nhất 150 phút mỗi tuần là nền tảng để giữ cho hệ mạch máu khỏe mạnh.

Bệnh viện Thuận Mỹ TDM tại P. Thủ Dầu Một, TP. HCM. Ảnh: BVCC

Tuy nhiên, để biết chính xác cơ thể mình đang ở đâu trên bản đồ nguy cơ, tầm soát là bước không thể thiếu. Các bác sĩ khuyến cáo, đột quỵ không loại trừ ai. Nhưng nếu chủ động kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ và theo dõi sức khỏe định kỳ, nguy cơ có thể giảm đáng kể.

Thay vì chờ triệu chứng xuất hiện mới đi khám, việc chủ động kiểm tra sức khỏe định kỳ sẽ giúp mỗi người hiểu rõ thể trạng của mình và có hướng điều chỉnh kịp thời. Đây là cách đơn giản nhưng thiết thực để giảm thiểu rủi ro, tránh những biến cố sức khỏe bất ngờ trong tương lai.