Lịch vạn niên
Người Nhật dạy con: Cho đi học một mình từ nhỏ
Trong những ngày lạnh giá này, hình ảnh học sinh Nhật Bản mặc quần cộc đi học trong cái rét tê tái khiến nhiều người nước ngoài ngạc nhiên. Nhưng bố mẹ Nhật Bản còn có nhiều nguyên tắc dạy con khác mà nhiều bố mẹ Việt Nam hay các nước khác chưa chắc dám thử, như cho con tự đi học một mình từ lúc còn nhỏ.
| Cách dạy con của người Nhật thường gây ngạc nhiên cho các ông bố bà mẹ ở nước khác. Loạt bài này sẽ cùng bạn đọc tìm hiểu, lý giải những nguyên tắc dạy con đôi khi "trái khoáy" của bố mẹ người Nhật. |
Kênh truyền hình Úc SBS 2 gần đây chia sẻ bộ phim tài liệu ngắn có tựa đề “Những đứa trẻ độc lập của Nhật Bản” trên YouTube, trong đó so sánh một bé gái Nhật Bản và một bé gái người Úc, đồng thời xem xét các yếu tố xã hội dẫn đến sự khác nhau trong kỳ vọng của bố mẹ về tính độc lập của con họ ở từng nước.
Đoạn phim dài 8 phút bắt đầu bằng câu tục ngữ của người Nhật Bản “Kawaii ko ni wa tabi o saseyo”, nghĩa là “Hãy để con yêu của bạn có một cuộc hành trình”.
Cô bé Noe Ando, 7 tuổi, tự đi học hằng ngày (Ảnh: Japan Today)
Ý nghĩa của câu tục ngữ này là trẻ em cần học cách trải qua thách thức và khó khăn ngay từ giai đoạn đầu đời, cho thấy thực tế rằng trẻ em Nhật tự hòa nhập xã hội để trở nên độc lập và tự chăm sóc bản thân từ lứa tuổi nhỏ hơn nhiều so với trẻ em ở nhiều nước khác. Một ví dụ điển hình là học sinh tiểu học Nhật tự đi học mỗi ngày.
Người xem phim sau đó được gặp cô bé 7 tuổi rất dễ thương Noe Ando trong một ngày bé tự bắt tàu đi học. Cô bé thậm chí còn phải chuyển tàu ở JR Shinjuku, nhà ga đông đúc nhất thế giới tính theo lượng hành khách. Chỉ riêng việc đi bộ trong nhà ga này cũng khó khăn đối với người lớn, chưa nói đến một đứa trẻ nhỏ như vậy trong giờ cao điểm.
Việc để con 7 tuổi tự tìm đường trong hệ thống giao thông công cộng phức tạp là điều không thể tưởng tượng được đối với các ông bố bà mẹ ở nhiều nước khác, nhưng mẹ của Ando có quan điểm riêng của mình: “Bố mẹ của cháu không thể lúc nào cũng ở bên, nên cháu phải học cách tự giải quyết mọi việc. Nếu bị lạc hay bắt sai tàu, cháu sẽ phải tìm cách tự giải quyết”.
Đoàn làm phim sau đó phỏng vấn Jake Adelstein, một nhà báo điều tra người Mỹ và là chuyên gia về vấn đề tội phạm có tổ chức ở Nhật Bản. Adelstein cũng bị sốc văn hóa khi con gái 4 tuổi của anh bắt đầu tự đi bộ đi học. Từ quan sát cá nhân, nhà báo này thấy rằng xã hội và văn hóa làm việc của người Nhật cần được sắp xếp lại toàn bộ nếu các ông bố bà mẹ phải đảm trách việc đưa đón trẻ đi học mỗi ngày.
Phần tiếp theo của đoạn phim là hình ảnh gia đình Fraser ở Úc với cô con gái 10 tuổi Emily được bố lái xe đưa đi học mỗi ngày. Khi được nói rằng nếu sống ở Nhật, Emily đã phải tự đi học cách đây 4 năm, cô bé trả lời: “Điều đó thật tuyệt”. Emily đang mong được lên trung học để được tự đi học và được giao chìa khóa riêng.
Những em bé dù còn rất nhỏ nhưng tự đi học là hình ảnh thường thấy ở Nhật Bản (Ảnh: The Atlantic)
Phần cuối của phim bàn luận nhanh về những khác biệt và kỳ vọng xã hội đối với trẻ em ở Úc và Nhật Bản. Một người Úc nhận xét: “Xã hội của chúng ta mắc chứng kiêu căng thái quá về việc để trẻ em tự lo”. Người kể chuyện trong phim còn cho biết dân số Nhật Bản gấp 5 lần dân số Úc, nhưng tỷ lệ giết người chỉ bằng 1/4.
Trong bài viết đăng trên tạp chí Time vào tháng 7/2015, tác giả Maryanne Murray Buechner kể rằng, khoảng 1 năm sau khi cô chuyển đến Tokyo cùng chồng và hai con trai, cậu con trai 6 tuổi của cô biến mất khi họ đang đi trên phố. Cậu bé không bị bắt cóc, không rơi xuống hố, mà chỉ chạy khuất tầm nhìn khi mẹ không để ý.
Buechner kể, lúc đầu cô cảm thấy hơi lo lắng, vì cô đến từ New York. Nhưng cuối cùng cô cũng tìm thấy con đang đứng trước một cửa hàng tiện ích và đang khóc vì sợ. Mặc dù chưa thoát được cảm giác lo lắng cố hữu của một người nước ngoài, Buechner vẫn nói với con rằng cậu sẽ không gặp nguy hiểm gì cả, vì họ đang ở Tokyo, và rất nhiều trẻ em Nhật Bản tầm tuổi cậu tự đi khắp thành phố.
Buechner cho biết đó là một trong những điều đầu tiên chị học được về cách làm bố mẹ ở Nhật Bản, rằng đứa trẻ nào cũng được kỳ vọng phải có tính độc lập và tự lo từ khi còn rất nhỏ để tự bắt xe buýt, tàu hay đi bộ qua những con phố cực kỳ đông đúc.
Tất nhiên, để làm được như vậy cũng cần những điều kiện nhất định. Chẳng hạn, tỷ lệ tội phạm ở Nhật Bản rất thấp khiến người dân yên tâm, và các ông bố bà mẹ thường nghĩ rằng có thể tin tưởng vào cộng đồng vì họ sẽ giúp trông chừng con của mình.
_____________
Nhiều người cho rằng, sở dĩ người Nhật có thể cho con tự đi học vì xã hội Nhật Bản văn minh, giao thông tốt, không lo bị bắt cóc. Điều đó đúng, nhưng không thể phủ nhận các bố mẹ Nhật luôn muốn rèn con mình ngay từ khi còn bé đã có tính độc lập. Các bài tiếp theo sẽ dần tìm hiểu về nguyên tắc giáo dục của bố mẹ Nhật.
Mời bạn đón đọc kỳ 2: Cách chiều và phạt ngược với "Tây"
