Hãy làm người tử tế

Tham dự nhiều phiên tòa liên quan đến hành vi giết người có quan hệ huyết thống, có điều kiện tìm hiểu về hoàn cảnh gia đình của các bị cáo, tác giả cảm nhận có những vụ án mà sự trừng phạt chưa hẳn là khung hình phạt dành cho tội danh mà là lương tâm của những người đang sống.

Còn nhớ bị cáo Trần Minh Công (1969, thôn Đại La, xã Hòa Sơn, H. Hòa Vang, Đà Nẵng) trong vụ án "Giết người", mà nạn nhân lại chính là mẹ ruột của mình. Phiên tòa bắt đầu bằng nước mắt và kết thúc cũng trong nước mắt. Sự nóng giận nhất thời của Công đã vĩnh viễn cướp đi mạng sống người mẹ, khiến Công trở thành tội phạm. Một phiên tòa mà cả bị cáo, bị hại đều là người trong một gia đình nên nỗi đau vì thế cũng nhiều hơn.

Hàng trăm người theo dõi phiên tòa hôm đó đều cảm nhận được sự đau khổ tận cùng của Công và những người thân. Một vị thẩm phán tham gia xét xử vụ án này chia sẻ, xét cho cùng thì bị cáo cũng là nạn nhân, cũng vì những mâu thuẫn trong gia đình không được giải quyết thấu đáo dẫn đến kết cục đau lòng. Công không có động cơ giết người, nói cách khác hành động thiếu suy nghĩ của Công đã khiến Công phải trả giá quá đắt.  Đối với bị cáo Công, án phạt 9 năm tù không đáng sợ bằng bản án lương tâm anh phải mang theo- con giết mẹ! Tại phiên tòa, những người dự khán nhận thấy tình thân của những người trong gia đình vẫn vẹn nguyên, duy chỉ có nỗi đau là dày thêm. Mất mẹ, giờ họ lại ngậm ngùi nhìn anh, em mình phải sống cảnh lao tù.

Trong một vụ án giết người khác, vụ Hồ Tấn Hoàng (1989, trú P.Thọ Quang, Q. Sơn Trà, Đà Nẵng) mang "tiếng đời" giết cậu ruột. Một luật sư tham gia bào chữa trong vụ án đã nhắc lại lời của vợ nạn nhân, "Các vị và tất cả chúng ta đây đang bào chữa, phán xét về hành vi gây tội ác của người còn sống. Còn chồng tôi đã chết rồi... Tôi mong sự phán xét từ trái tim của mỗi người...".

Có thể khi gây án, bị cáo có hành động ngông cuồng, ngang ngược và đã gây nên tội nhưng khi ra trước vành móng ngựa, bị cáo lại cho thấy nhận thức pháp luật còn rất ngây ngô. Bị cáo Hoàng thành khẩn: nếu biết bị bắt, bị phạt tù thì em sẽ cố kìm nén để không gây ra hậu quả như ngày hôm nay... Và có lẽ do bị cáo thiếu hiểu biết về luật pháp nên HĐXX đã phân tích hành vi phạm pháp của bị cáo từ nhiều góc độ về mặt pháp lý, tình cảm, quan hệ xã hội... để bị cáo nhận ra được việc làm sai của mình, đồng thời cái đích đạt được đó là định hướng cho bị cáo cũng như người dự khán cách xử lý mọi quan hệ xã hội theo đúng pháp luật.

Mỗi vụ án là một tình tiết khác nhau, có khi từ mâu thuẫn về tài sản, đất đai mà chú cháu, anh em ruột dùng hung khí để nói chuyện rồi gây thương tích, hay chỉ vì lời khuyên nhủ của người lớn mà có hành vi gây thương tích, rồi dẫn đến giết người đã xảy ra như những vụ án mà chúng ta đã theo dõi... Do đó bên cạnh việc giáo dục con cháu, học sinh thì việc nâng cao nhận thức về chấp hành pháp luật phải được thực thi một cách nghiêm minh. Bởi, với bản án 5 năm, 10 năm hay nhiều hơn thế, một phần ba cuộc đời ở tù liệu đã làm cho những kẻ thủ ác thức tỉnh lương tâm? Vấn đề là làm sao để xã hội hạn chế đến mức thấp nhất những vụ án đau lòng, đó chỉ có thể là định hướng cho mọi người có thói quen hành xử mọi việc phải đúng pháp luật. Để làm được việc này thì phải có sự chung tay giữa gia đình, nhà trường ngay từ khi con em mình đang chập chững bước vào đời. Chính  từ tâm lý đến lối sống buông thả thiếu sự chăm sóc của gia đình, sự giáo dục pháp luật hời hợt trong nhà trường là một trong những nguyên nhân sâu xa dễ làm con người vi phạm pháp luật.

Qua những phiên tòa như vừa nêu, chỉ mong sao tự mỗi người biết hành xử đúng mực trong mọi mối quan hệ. Bởi với tất cả các bị cáo khi đứng trước vành móng ngựa chịu sự trừng trị của pháp luật thì họ luôn muốn được làm người tử tế, muốn hướng về nẻo thiện. Và mong muốn nhất của mọi bị cáo sau mỗi bản án được tuyên là sự bắt đầu một cuộc sống mới, cơ hội mới cho những người lầm lỗi về với đời thường... Vậy sao mỗi chúng ta không tự răn mình hãy làm người tử tế để được sống bình thường giữa cuộc đời này.