Cá khô cá tẩm hóa chất... ruồi còn phải sợ

Là món ăn dân dã miệt vườn nhưng mới đây, khô cá đã làm nhiều người choáng váng khi bị phát hiện có tồn dư hoá chất trichlorfon vốn được dùng sản xuất thuốc trừ sâu và diệt côn trùng!

Không còn phải đuổi ruồi

Rất dễ tìm mua khô cá bởi món hàng thực phẩm này được bày bán rộng rãi với nhiều chủng loại trên thị trường từ chợ, siêu thị đến tiệm tạp hoá. Khi đứng trước quầy hàng ngổn ngang khô đuối, khô sặc, khô mực, khô cá tra… tôi nhớ một người bạn vốn là dân “phượt” từng thắc mắc sao trước đây ở chợ quê người ta thường treo cái quạt cũ, có gắn nilông ở cánh quạt để xua ruồi nhặng, nhưng giờ không cần nữa? Bây giờ đọc được các thông tin về khô cá được “trang bị” trichlorfon như một cách bảo quản, chống côn trùng chúng tôi mới giật mình: hoá ra vì khô ướp độc chất nên ruồi nhặng cũng sợ!

Đầu năm 2013, ở Thanh Hoá phát hiện cá nục khô có chứa trichlorfon, lưu huỳnh. Đặc biệt, cách nay chưa lâu, cơ quan chức năng đã phát hiện các cơ sở sản xuất khô cá quy mô lớn dùng trichlorfon trong quy trình sản xuất. Chỉ trong vòng một tháng, chi cục Quản lý chất lượng nông lâm và thuỷ sản (sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh An Giang) đã phát hiện khô cá tra bị nhiễm trichlorfon. Ngày 19.6, kết quả kiểm tra nhanh đã phát hiện mẫu thử dương tính với hoá chất bảo vệ thực vật và cơ quan chức năng đã tiêu huỷ 1.034kg khô cá tra nhiễm trichlorfon của cơ sở sản xuất khô cá tra tại khóm Xuân Hoà (thị trấn Tịnh Biên).

Cơ quan chức năng các cấp cần siết chặt trong kiểm tra, quản lý để giữ hương vị quê nhà cho những đặc sản miền quê này. Ảnh: Trung Dũng

Trước đó, 2,99 tấn khô cá của các hộ sản xuất ở ấp An Thái, xã Hoà Bình, huyện Chợ Mới cũng bị phát hiện nhiễm trichlorfon. Ngay từ tháng 12.2011, khi kiểm tra, cơ quan chức năng phát hiện mẫu khô của hai cơ sở sản xuất khô tại ấp An Thái có hàm lượng trichlorfon vượt 8.446,77µg/kg trong khô cá tra và 13.413µg/kg trong khô cá chim. Đến tháng 5.2013, cơ quan chức năng tiếp tục kiểm tra tám cơ sở sản xuất khô tại đây, nhưng chỉ kiểm tra được hai (sáu cơ sở bất hợp tác), phát hiện và tiêu huỷ 124kg khô cá nhiễm trichlorfon.

Trichlorfon là một loại hoá chất hữu cơ dùng làm thuốc trừ sâu và diệt các côn trùng như gián, dế, rệp, bọ chét, ruồi... Chất này còn được áp dụng trong chăn nuôi để kiểm soát ký sinh trùng của cá trong môi trường nước được chỉ định. Trichlorfon có độc tính cao, dễ dàng hấp thụ qua da, có thể gây dị ứng nặng cho da và các cơn co thắt cơ bắp bất thường. Nếu hít phải chất độc này, có nguy cơ xuất huyết đường mũi, ho, tức ngực, thở khó do co thắt ở ống phế quản. Mắt thường tiếp xúc với trichlorfon cũng sẽ bị chảy máu mắt, mờ mắt dẫn đến mù loà. Sau khi tiếp xúc với hoá chất này, cơ thể sẽ bị phản ứng trong vòng vài phút cho đến 12 giờ. Nhiễm độc nặng sẽ ảnh hưởng đến hệ thống thần kinh trung ương, nói líu lưỡi, mất phản xạ, suy nhược, mệt mỏi… Trong trường hợp nghiêm trọng có thể bài tiết không chủ động, rối loạn tâm thần, nhịp tim bất thường, bất tỉnh, co giật và hôn mê, suy hô hấp dẫn đến tử vong.

Người dân không thể tự phát hiện

Theo ông Trần Văn An, uỷ viên ban chấp hành hội Hoá học TP.HCM: “Không phải loại khô nào cũng chứa hoá chất độc hại, nhưng khó để xác định trong đó có dư lượng vượt mức hay không nếu chỉ nhìn bằng mắt, sờ bằng tay. Cơ quan chức năng các cấp cụ thể cần phải siết chặt trong kiểm tra, quản lý và xử lý nghiêm – đó là biện pháp tốt nhất để bảo vệ người dân”.

BS Ngô Dũng Cường, trưởng khoa cấp cứu – hồi sức – chống độc bệnh viện đa khoa Triều An cho biết thời gian qua bệnh viện chưa tiếp nhận trường hợp nào ngộ độc trichlorfon từ cá khô, nhưng có ghi nhận một số trường hợp ngộ độc hoá chất khác như thuốc diệt cỏ, ngộ độc quá liều thuốc và methanol trong rượu giả. Về ngộ độc hoá chất, thì mỗi loại hoá chất đòi hỏi phương pháp xử lý khác nhau: “Cách phổ biến nhất để sơ cứu nạn nhân ngộ độc hoá chất ngay tại chỗ là gây nôn. Tuy nhiên, trichlorfon là chất có thể bay hơi nên gây nôn không phải là giải pháp tốt vì nạn nhân vẫn có thể hít dạng khí của chất này ngược vào cơ thể. Cách tốt nhất là đưa đến bệnh viện sớm nhất để được súc dạ dày và làm các xét nghiệm cần thiết nhằm có giải pháp điều trị tối ưu”. BS Cường cũng lưu ý khi sơ cứu ngộ độc bằng cách gây nôn, uống nhiều nước muối là một cách khá dễ làm. Tuyệt đối không móc họng, làm nôn khi nạn nhân đã bất tỉnh vì khi mê man, thực quản có phản xạ tự đóng, nếu cố tình làm nôn, nạn nhân dễ bị ngạt bởi chính thứ họ nôn ra.