Bệnh truyền nhiễm diễn biến phức tạp, trẻ hay ốm do thiếu những chất này

Theo chuyên gia truyền nhiễm, đa phần, số ca mắc bệnh truyền nhiễm trở nặng rơi vào trẻ nhỏ dưới 5 tuổi.

Bệnh truyền nhiễm hiện nay diễn biến phức tạp

Thời gian gần đây liên tiếp gia tăng tỷ lệ trẻ mắc các bệnh lý nhiễm trùng. Tháng 6, 7, bệnh cúm A ở trẻ gia tăng bất thường vào mùa hè trong khi đây là bệnh lý thường xuất hiện vào mùa đông xuân.

Trao đổi với PV, GS.TS Nguyễn Văn Kính – Phó Chủ tịch thường trực Tổng Hội y học Việt Nam, nguyên là Chủ tịch Hội Truyền nhiễm Việt Nam và Giám đốc Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương cho biết: Bệnh truyền nhiễm hiện nay diễn biến phức tạp, không theo mùa. Người ta không gọi là bệnh truyền nhiễm chung chung nữa, mà người ta phân loại ra là bệnh truyền nhiễm mới nổi và bệnh truyền nhiễm tái nổi.

Bác sĩ thăm khám cho trẻ.

Trước đây, bệnh cúm thường vào giữa mùa đông, nhưng hiện nay, giữa mùa hè cúm cũng xuất hiện. Đặc biệt, trong giai đoạn COVID -19, trẻ phải cách ly ở nhà, không đi tiêm vắc xin nhắc lại đầy đủ khi mắc bệnh truyền nhiễm nên thường có diễn biến nặng. Đa phần, số ca mắc bệnh truyền nhiễm trở nặng rơi vào trẻ nhỏ dưới 5 tuổi.

Theo GS Nguyễn Văn Kính, trong khi các bệnh truyền nhiễm diễn biến phức tạp, tình trạng kháng thuốc kháng sinh đang là nỗi lo chung của cả thế giới. Tốc độ nghiên cứu và bào chế thuốc kháng sinh thế hệ mới hiện không theo kịp so với mức độ gia tăng của các vi khuẩn kháng thuốc.

Vì vậy, tăng cường miễn dịch cho trẻ là giải pháp phòng chống bệnh truyền nhiễm đang gia tăng hiện nay trong đó dinh dưỡng là một trong những yếu tố then chốt.

Trên góc độ dinh dưỡng, TS.BS Phan Bích Nga – Trưởng khoa Khám Trẻ em (Viện Dinh dưỡng Quốc gia), Phó Chủ tịch Hội dinh dưỡng Nhi khoa cho biết, khả năng tăng cường miễn dịch được chi phối bởi một số yếu tố nhưng quan trọng nhất là yếu tố về dinh dưỡng bởi các vitamin, khoáng chất tham gia vào hệ thống miễn dịch cơ thể đặc biệt là vi chất sắt và kẽm có vai trò vô cùng quang trọng. Tuy nhiên thống kê của Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho thấy, tỷ lệ trẻ em thiếu sắt, kẽm ở Việt Nam đang ở mức cao.

Dấu hiệu nhận biết trẻ thiếu sắt và kẽm

Theo TS.BS Phan Bích Nga, trẻ thiếu sắt thường đi đôi với thiếu kẽm. Sắt giúp chống lại sự tấn công của virus, vi khuẩn. Bởi vậy, khi cơ thể trẻ bị thiếu sắt thì hệ miễn dịch sẽ suy giảm. Hàng rào bảo vệ cơ thể trở nên lỏng lẻo và tạo cơ hội cho virus, vi khuẩn hoành hành, gây bệnh.

Kẽm cũng tham gia vào tăng sinh các hóc môn tăng trưởng giúp dài xương. Trẻ thiếu kẽm dẫn tới nhẹ cân, suy dinh dưỡng, thấp còi và nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng, các bệnh do virus tăng cao hơn.

TS.BS Phan Bích Nga cho hay, tỷ lệ thiếu sắt ở trẻ em Việt Nam nhất là trẻ dưới 5 tuổi vẫn đang tồn tại ở mức cao. Tỷ lệ trẻ thiếu kẽm cũng còn ở mức cao trong khi đó, trẻ em lại là đối tượng có hệ miễn dịch còn non yếu và là đối tượng rất dễ bị tổn thương.

Để bổ sung sắt, kẽm giúp trẻ có hệ miễn dịch khỏe mạnh, phòng tránh các bệnh nhiễm trùng, TS.BS Phan Bích Nga cho biết, cần phải đảm bảo đầy đủ trong tất cả các giai đoạn của cuộc đời kể từ khi còn trong bào thai.

Khi mang thai, bà mẹ cần ăn uống đầy đủ và bổ sung thêm viên sắt như khuyến cáo. Trẻ mới sinh ra trong 6 tháng đầu nên cho trẻ bú sữa mẹ hoàn toàn.

Trong quá trình cho con bú, mẹ cần ăn uống đầy đủ dinh dưỡng và bà mẹ nên được bổ sung đa vi chất cũng như bổ sung sắt để phục hồi cơ thể.

Để đảm bảo đủ nhu cầu sắt và kẽm, trẻ phải bú mẹ với 1 lượng rất lớn, quá khả năng của cả mẹ và con. Do đó, sau 6 tháng với chế độ ăn hàng ngày thông thường thì trẻ khó đáp ứng đủ nhu cầu kẽm và sắt.

Sau 6 tháng, khi trẻ ăn dặm, các bà mẹ cần cho con ăn đủ dinh dưỡng bằng chế độ ăn hằng ngày. Kẽm và sắt có nhiều thực phẩm như thịt bò, trứng, thủy hải sản như hàu, sò, ghẹ, và một số loại rau lá xanh…

TS.BS Phan Bích Nga lưu ý, nhiều người thường lầm tưởng, khi cho trẻ ăn các thực phẩm giàu sắt và kẽm, cơ thể sẽ hấp thu được 100% nhưng thực tế khả năng hấp thu sắt từ thực phẩm chỉ 5-15%, còn kẽm là 10-30%.

Hơn nữa, sắt và kẽm chủ yếu có trong đạm động vật như trứng, thịt bò, ghẹ, hàu.. Trong khi ở giai đoạn bắt đầu ăn dặm thì trẻ mới chỉ tập ăn với lượng nhỏ nên khó nạp đủ các vi chất. Bên cạnh đó, sắt và kẽm còn bị ức chế hấp thu bởi thực phẩm giàu chất phytate có nhiều trong các món giàu chất xơ như ngũ cốc nguyên hạt. Chính vì vậy, sau 6 tháng, tỷ lệ thiếu kẽm và sắt ở trẻ khá cao.

Một số biểu hiện cho thấy liên quan nhiều đến thiếu sắt, kẽm:

Thèm ăn, liếm, hoặc nhai các đồ không phải thực phẩm (đất, giấy, bìa cứng…)

Suy giảm đề kháng, trẻ dễ ốm vặt;

Da tái, da xanh, niêm mạc nhợt;

Móng tay, móng chân mỏng;

Lưỡi khô, dễ bị sung viêm;

Mệt mỏi, hay ngáp vặt, buồn ngủ, học tập thiếu tập trung, dễ cáu gắt;

Tóc móng giòn dễ gẫy, móng tay có những khía, hoặc vạch trắng;

Rối loạn giấc ngủ;

Kém hấp thu, chậm tăng cân;

Chậm phát triển chiều cao;

Dễ mắc các bệnh về da mẩn ngứa và dị ứng.