Một thời nổi danh, cuối đời khốn khó

Dù sống trong khốn khó nhưng hễ lên sàn diễn, họ rạng ngời như ngày còn vàng son, vẫn ca diễn hết mình với đủ các vai từ nghèo hèn đến giàu sang quyền quý Một thời nổi danh, cuối đời khốn khó

Một đời đi hát lên xe xuống ngựa, vây quanh không biết bao nhiêu lời chúc tụng lên tới mây xanh. Thế giới màn nhung đã cho nhiều nghệ sĩ (NS) tài danh hưng phấn làm nghề nhưng cũng từ thế giới đó, họ chịu cảnh đời hẩm hiu đơn độc, khi về chiều không lo được một cuộc sống yên ổn nhưng đam mê nghề vẫn cứ cháy trong họ.

Nghệ sĩ Bo Bo Hoàng vẫn trong vai Phàn Lê Huê trên các sàn diễn

Sống bằng những đồng tiền lương thiện

NSƯT Ngọc Hương, vợ của cố soạn giả Thu An, bây giờ đi lại khó khăn vì đau khớp chân. Mỗi lần bà đi diễn phải có người dìu lên sân khấu, ra sàn diễn xin phép khán giả được ngồi hát. Dù lớn tuổi, bà vẫn giữ được chất giọng trầm buồn, não nề một thời đã làm say mê khán giả mộ điệu.

Bà đã bán căn nhà tập thể do đoàn cải lương Hương Mùa Thu cấp những năm thập niên 1980. "Bán để trả nợ và lo chữa bệnh" - bà lại khóc khi có ai đó hỏi thăm. Từ khi ông qua đời, bà sống hiu quạnh ở căn nhà thuê nằm sâu trong con hẻm đường Lê Lợi, quận Gò Vấp, TP HCM. Bà tâm sự: "Dù bệnh nhưng vẫn cố nhận sô đi hát vào những ngày cuối tuần ở các quán hát với nhau. Ngày xưa, mỗi khi đi diễn mơ đêm nào cũng được nhận những đóa hoa tươi thắm của khán giả mộ điệu để đem về chưng trên bàn phấn ngồi sung sướng ngắm. Còn bây giờ, đi hát mong được nhận nhiều cành bông nhựa, vì có bông mới có tiền của khách cho kẹp trong đó". Điều khiến bà hối tiếc là không thể giữ được căn nhà đầy kỷ niệm của ông để lại, chỉ vì nợ nần chồng chất khiến bà không thể làm khác được.

NS Diệp Tuyết Anh (vợ cũ của NSƯT Thanh Sang) cũng có cuộc đời lận đận và cơ cực. Bà không còn mái nhà để ở khi con gái và người chồng sau của bà mắc bệnh nan y. Bà đã bán nhà để trả nợ vì chữa chạy thuốc thang cho họ. Từ nhà lớn đến nhà vừa, từ nhà vừa xuống nhà tạm và ngày nay thì bà phải ở nhà thuê. Khi sàn diễn tắt đèn, bà không đủ nuôi sống bản thân và con gái nên quyết định làm thêm nghề cho thuê đồ cưới bình dân.

"Tôi mua đồ cưới của các tiệm cho thuê đồ cưới dạt ra, đem về vùng quê cho bà con nghèo thuê lại. Không có mặt bằng nên "tiệm áo cưới" của tôi là chiếc xe đạp cũ kỹ. Hễ cô dâu nào cần là tôi đạp xe đến giao, kiêm luôn cả nghề trang điểm, thậm chí hát giúp vui trong tiệc cưới. Nhờ vậy cũng đủ tiền sống qua ngày" - bà kể với nụ cười hài lòng vì dù sao cũng được sống với sàn diễn một cách lương thiện.

Tự lo cho mình

NS Bo Bo Hoàng nổi tiếng từ năm 10 tuổi trên sân khấu đoàn Thống Nhất với thương hiệu "bé Bo Bo và người khổng lồ". Thần đồng Bo Bo Hoàng với người khổng lồ cao 2,1 m Nguyễn Văn Dữ trở thành cặp đôi khiến khán giả nườm nượp kéo đến rạp mua vé để xem. Khi trưởng thành, bà là 1 trong 4 cô đào tuồng cổ trứ danh đắt sô nhất Sài Gòn: Bạch Lê, Thanh Thế, Bo Bo Hoàng, Bạch Mai.

Nhiều năm qua, khi sân khấu vắng khách, bà vẫn gắn bó với nghề và tham gia hát cúng đình là chủ yếu. Thời hoàng kim, bà không nghĩ có lúc phải đi diễn ở những nơi đèo heo hút gió với thù lao chỉ có 200.000 đồng/suất. Thế nhưng, nếu không hát thì không còn cơ hội nào để được đứng trên sàn diễn. Đến thăm bà ở một ngôi nhà nhỏ trong con hẻm trên đường Hồ Hảo Hớn, quận 1, mới biết sau khi rời sàn diễn, bà quay về đây, giam mình trong góc phòng nhỏ với lỉnh kỉnh những vật dụng làm mão, làm đai theo đơn đặt hàng của các đoàn hát. "Diễn quanh năm mà cứ khổ thì phải xoay xở để có đủ thu nhập nuôi sống bản thân theo đuổi cái nghề mà mình trót đam mê" - bà nói.

NS Trường Quang (em trai NS Trường Sơn) một thời là kép độc, nay cũng như nghệ sĩ Bo Bo Hoàng, tự nuôi sống mình bằng nghề sản xuất đạo cụ diễn cho sân khấu. Ông khoe: "Vừa được đạo diễn Hữu Luân nhờ làm cây đèn thần để sử dụng cho vở diễn Aladin và cây đèn thần nên kiếm được vài chục ngàn tiền công, đủ mua gạo cho vài ngày".

NS Hữu Huệ một thời là kép võ, nổi danh với vai Tôn Quyền trong vở Về đất Kinh Châu, cũng gặp cảnh khốn khó khi sàn diễn không còn. Ngoài các suất hát đình, ông nhận làm đạo cụ và dạy võ thuật, vũ đạo cho các diễn viên trẻ.

Dù sống trong khốn khó nhưng hễ lên sàn diễn, họ rạng ngời như ngày còn vàng son, vẫn ca hết mình, diễn hết mình với đủ các vai từ nghèo hèn đến giàu sang quyền quý. NS Hồng Sáp - người diễn vai mẹ Cám nổi tiếng trên sân khấu Huỳnh Long, nay làm trang phục cho các đoàn hát và đóng các vai phụ của điện ảnh, phim truyền hình - nói: "Đi hát mà than thì sẽ nghèo cái nghiệp nên phải vui vẻ để còn được tổ đãi ngộ cho ra sân khấu hát thật hay. Tụi tôi nghèo vật chất nhưng giàu tinh thần lắm!".