Tháng 7/2020, một nhóm người dùng Mỹ đã đệ đơn kiện Google tại Tòa Liên bang Bắc California. Vụ kiện mang tên Rodriguez kiện Google LLC cáo buộc rằng Google tiếp tục thu thập dữ liệu hoạt động của người dùng ngay cả khi họ đã tắt hoặc tạm dừng tùy chọn Web & App Activity (WAA) và Supplemental Web & App Activity (sWAA).

Theo đơn kiện, Google âm thầm ghi lại dữ liệu từ thiết bị di động, kể cả khi người dùng sử dụng những ứng dụng không thuộc Google. Chỉ cần các app này tích hợp mã phần mềm của hãng (như Firebase SDK hay Google Mobile Ads SDK), dữ liệu vẫn bị gửi ngược về Google.

Nguyên đơn cho rằng các tùy chọn bảo mật của Google “mơ hồ và gây hiểu lầm”, khiến nhiều người tin rằng mình đã thoát khỏi sự theo dõi. Họ nhấn mạnh: “Trừ khi rời bỏ internet hoàn toàn, gần như không thể tránh được Google Analytics.”

Phía Google phản biện rằng: Dữ liệu được thu thập trong trường hợp này là ẩn danh (pseudonymous), không liên kết trực tiếp với tài khoản người dùng.

Dữ liệu được lưu trữ trong hệ thống mã hóa và tách biệt, có nhiều rào cản nội bộ.

Chính sách dịch vụ của Google đã nêu rõ một số dữ liệu vẫn có thể được thu thập cho mục đích bảo mật và quảng cáo.

Người dùng chưa chứng minh được thiệt hại cụ thể nào về tài chính hay đời sống cá nhân.

Tòa án phán quyết ra sao?

Bồi thẩm đoàn liên bang tại San Francisco xác định Google đã vi phạm hai trong ba cáo buộc:

Xâm phạm quyền riêng tư (invasion of privacy).

Xâm phạm đời tư cá nhân (intrusion upon seclusion).

Tòa bác bỏ cáo buộc thứ ba liên quan đến luật dữ liệu máy tính California (CDAFA) và cũng không coi hành vi của Google là “cố ý ác ý”, nên hãng không phải chịu thêm khoản phạt bổ sung.

Theo hồ sơ, khoảng 98 triệu người dùng có thể thuộc diện bồi thường nếu Google thất bại trong kháng cáo. Điều kiện:

Có tài khoản Google cá nhân (không phải tài khoản doanh nghiệp hoặc trẻ em dưới 13 tuổi). Từng tắt hoặc tạm dừng cài đặt “Hoạt động web & ứng dụng” từ 1/7/2016 đến 23/9/2024. Dữ liệu vẫn bị thu thập dù đã tắt tính năng này.

Nói cách khác, hàng chục triệu người dùng có thể được chia số tiền, nhưng mức bồi thường thực tế trên mỗi cá nhân có thể không lớn.

Google lập luận rằng: phần cài đặt bị kiện – “Hoạt động web & ứng dụng” – không hề cam kết sẽ chặn hoàn toàn việc thu thập dữ liệu. Theo hãng, người dùng nên hiểu rõ rằng việc tắt tính năng này không đồng nghĩa với việc ngừng bị theo dõi.

Nguyên đơn phản bác: Google cố tình dùng ngôn ngữ mơ hồ để đánh lừa, khiến người dùng nghĩ họ có quyền kiểm soát dữ liệu, trong khi thực tế không phải vậy.

Sự việc này đặt ra câu hỏi: chúng ta thực sự kiểm soát được bao nhiêu trên thế giới số?

Một thống kê cho thấy khoảng 55% website toàn cầu sử dụng Google Analytics – công cụ phân tích dữ liệu do Google cung cấp. Một số nguồn thậm chí cho rằng con số này có thể lên tới 70%.

Điều đó có nghĩa là:

Hầu như mọi website bạn truy cập đều có dấu chân Google. Dù bạn không dùng Gmail, Chrome hay thiết bị Android, Google vẫn có thể theo dõi bạn thông qua các website và ứng dụng khác.

Trừ khi ngắt kết nối hoàn toàn với internet, gần như không thể thoát khỏi “mạng lưới” này.

Vụ kiện Google một lần nữa cho thấy: dữ liệu cá nhân luôn bị mặc định thu thập, ngay cả khi bạn đã bật tính năng bảo mật.

Người dùng có thể:

Giới hạn ứng dụng: tải ít, xóa app không cần thiết.

Kiểm soát cookie và cài đặt bảo mật: tận dụng tối đa tùy chọn tắt theo dõi.

Dùng VPN: để che giấu vị trí và mã hóa hoạt động trực tuyến.

Luôn cảnh giác: ngay cả khi thông tin cá nhân bị rò rỉ, bạn vẫn có thể tránh lừa đảo nếu đủ tỉnh táo.

Vụ kiện tập thể với án phạt 425 triệu USD không khiến Google lao đao về tài chính, bởi doanh thu của hãng mỗi năm lên tới hàng trăm tỷ USD, nhưng tác động lại vô cùng sâu rộng ở nhiều khía cạnh khác.

Trước hết, phán quyết này làm tổn hại nghiêm trọng đến uy tín và niềm tin người dùng, khi nhiều người cho rằng Google đã không trung thực trong cách xử lý dữ liệu cá nhân.

Về pháp lý, đây là tiền lệ quan trọng buộc Google phải xem xét lại cách thiết kế giao diện, các tùy chọn bảo mật và cơ chế thu thập dữ liệu, đồng thời đối diện nguy cơ những vụ kiện dây chuyền ở Mỹ và nhiều quốc gia khác.

Về chiến lược kinh doanh, Google sẽ phải thận trọng hơn trong việc vận hành các công cụ quảng cáo và phân tích như Google Analytics, bởi không chỉ người dùng mà cả các nhà phát triển ứng dụng, website cũng có thể dè dặt hơn khi hợp tác.

Dù Google khẳng định sẽ kháng cáo, vụ kiện đã để lại dấu ấn lâu dài, tạo ra một tiền lệ pháp lý cho thấy các tập đoàn công nghệ không thể đơn giản viện dẫn lý do “ẩn danh dữ liệu” để tránh trách nhiệm với quyền riêng tư của khách hàng.

Trong lúc chờ đợi phán quyết cuối cùng sau kháng cáo, câu hỏi lớn nhất vẫn còn bỏ ngỏ: Liệu Big Tech có bao giờ thực sự minh bạch với người dùng, hay dữ liệu cá nhân sẽ mãi là “mỏ vàng” bị khai thác?