Đoạn trích “Thánh Gióng tắm ở Hồ Tây” kích thích trí tưởng tượng của học sinh

Theo NXB Giáo dục, đoạn trích "Thánh Gióng đánh giặc xong nhảy xuống Hồ Tây tắm và chết trong rừng" trong sách Hướng dẫn học Tiếng Việt bị hiểu sai mục đích. Bài tập có chứa đoạn trích nhằm rèn luyện cho học sinh kĩ năng liên kết các câu trong đoạn, qua đó học hỏi cách sử dụng từ ngữ linh hoạt của nhà văn.

Sau những thông tin xung quanh đoạn trích trong cuốn Hướng dẫn học Tiếng Việt gây xôn xao, chiều nay, 17.3, NXB Giáo dục Việt Nam và GS. Nguyễn Minh Thuyết (chủ biên cuốn sách) đã có ý kiến chính thức.

Theo công văn trả lời báo chí của NXB Giáo dục Việt Nam và GS Nguyễn Minh Thuyết thì: "Bài tập (có chứa đoạn trích Thánh Gióng tắm ở Hồ Tây) được bài báo nêu nằm trong cuốn Hướng dẫn học Tiếng Việt lớp 5 của Bộ Giáo dục và Đào tạo, được lấy lại từ cuốn Tiếng Việt 5, tập hai (NXB Giáo dục, 2010, tr. 86).

Đoạn văntrong bài tập trích từ bài viết nổi tiếng của nhà văn Nguyễn Đình Thi – “Sức sống của dân Việt Nam trong ca dao và cổ tích” (Nguyễn Đình Thi toàn tập, tập IV, NXB Văn học, 2009, tr. 148).

Mục tiêu của bài tập là rèn luyện cho học sinh kĩ năng liên kết các câu trong đoạn, qua đó học hỏi cách sử dụng từ ngữ linh hoạt của nhà văn".

Cũng theo công văn: "Đoạn văn được trích thể hiện trí tưởng tượng phong phú và độc đáo của nhà văn.

Ngay ở câu mở đoạn, Nguyễn Đình Thi đã nói rõ là ông tưởng tượng ra một kết cục khác của câu chuyện: Nghe truyện Phù Đổng Thiên Vương, tôi thường tưởng tượng đến một trang nam nhi.... 

Tuy vậy, phần lớn các chi tiết trong đoạn văn đều là chi tiết có trong các truyền thuyết về Thánh Gióng. Theo cuốn Hội Gióng ở đền Phù Đổng và đền Sóc, NXB Thế Giới, Hà Nội, 2010 (tr.153-154) thì truyền thuyết dân gian trong vùng và bản thần tích Phù Đổng Thiên Vương hiện lưu trong đền Gióng ở làng Xuân Tảo (làng Cáo), xã Xuân Đỉnh, huyện Nam Từ Liêm, Hà Nội, kể rằng: Vào ngày đầu tháng tư âm lịch, trên đường đi đánh giặc Ân về, Thánh Gióng đã dừng chân, buộc ngựa vào cây đa đầu làng, ngồi nghỉ trên một phiến đá, sau đó nhảy xuống hồ tắm mát, rồi quay lên tắm lại bằng nước giếng của làng ở chân gò Con Phượng. Dân làng bảo nhau mang cơm, cà ra dâng Thánh ăn trưa. Lúc vội vàng phi ngựa lên đỉnh Sóc Sơn để bay về trời, Đức Thánh bỏ quên thanh roi sắt bên phiến đá. Để ghi nhớ công ơn Thánh Gióng, dân làng cùng nhau lập miếu thờ.”

Phía NXB kết luận: "Như vậy, chỉ có khác biệt giữa truyền thuyết với bài viết của nhà văn Nguyễn Đình Thi là theo truyền thuyết Thánh Gióng bay về trời, còn Nguyễn Đình Thi cho là tráng sĩ đã hy sinh trên đất mẹ".

Qua công văn, NXB Giáo dục khẳng định: "đoạn văn của Nguyễn Đình Thi có thể gợi cho học sinh những suy nghĩ vượt ra ngoài khuôn khổ câu chuyện dân gian các em vẫn nghe, từ đó kích thích trí tưởng tượng và tiềm năng sáng tạo của các em - một trong những nội dung nằm trong mục tiêu giáo dục của môn Ngữ văn, kể từ cấp Tiểu học".

Trước đó, trao đổi với PV Dân Việt, GS Hà Minh Đức - nguyên Viện trưởng Viện Văn học - người đã có nhiều năm nghiên cứu về nhà văn Nguyễn Đình Thi cho rằng, đoạn trích" Thánh Gióng tắm ở Hồ Tây và chết trong rừng" không ảnh hưởng đến hình tượng đẹp đẽ của Thánh Gióng nhưng nên đặt vào những không gian nghệ thuật riêng để tránh hiểu lầm. Và nếu đưa vào sách cho học sinh thì phải có chú thích rõ ràng.