Cấm lạm thu đầu năm học: Loạt địa phương vào cuộc

00:00 / 0:00

Chuẩn

Tốc độ đọc

Đến hẹn lại lên, câu chuyện lạm thu, vận động tài trợ trái quy định đầu năm học lại "nóng" trên các diễn đàn, gây bức xúc dư luận. Nhằm chấn chỉnh tình trạng này, nhiều tỉnh, thành đã đồng loạt siết chặt thu chi đầu năm học 2025-2026 và cấm tuyệt đối lạm thu.

Năm học 2025-2026 được coi là một bước ngoặt lớn khi Nghị quyết 217/2025/QH15 của Quốc hội chính thức có hiệu lực, miễn toàn bộ học phí cho học sinh mầm non, phổ thông công lập. Chính phủ cũng ban hành Nghị định 238/2025/NĐ-CP về miễn, giảm, hỗ trợ học phí. Thay đổi này được kỳ vọng sẽ giảm gánh nặng tài chính cho hàng triệu gia đình, đồng thời mở ra cơ hội học tập bình đẳng hơn.

Tuy nhiên, song song với việc miễn học phí, áp lực về các khoản thu dịch vụ, hỗ trợ hoạt động giáo dục lại gia tăng. Để khắc phục triệt để tình trạng lạm thu, nhiều địa phương đã vào cuộc với chỉ đạo quyết liệt và các biện pháp kiểm soát chặt chẽ:

Quy định "mức trần" chi tiết cho từng khoản thu

Sở GD&ĐT Thanh Hóa vừa ban hành văn bản hướng dẫn chi tiết, quy định rõ ràng "mức trần" cho các khoản dịch vụ hỗ trợ hoạt động giáo dục tại cơ sở công lập.

Cụ thể, tiền bán trú không vượt quá 140.000 đồng/tháng, phí thuê khoán nấu ăn tối đa 75.000 đồng. Các khoản thu khác cũng được giới hạn: nước uống 12.000 đồng/tháng, vệ sinh trường lớp 15.000 đồng/tháng. Ngay cả dịch vụ trông giữ phương tiện giao thông cũng có mức trần cụ thể, từ 20.000 đồng (xe đạp) đến 40.000 đồng/tháng (xe máy, xe điện).

Sở GD&ĐT Thanh Hóa đặc biệt yêu cầu các trường phải thành lập ban kiểm tra, lập dự toán kinh phí mua sắm đồ dùng học sinh bán trú và thỏa thuận, thống nhất với cha mẹ học sinh (CMHS) về mức thu, đảm bảo mức thu phù hợp.

Cấm tuyệt đối lợi dụng danh nghĩa Ban đại diện CMHS để lạm thu

Điểm chung trong chỉ đạo của nhiều địa phương như Thanh Hóa, Đồng Tháp, Lâm Đồng là siết chặt việc sử dụng quỹ Ban đại diện CMHS và nghiêm cấm lợi dụng danh nghĩa phụ huynh để thu các khoản trái quy định.

Một buổi họp phụ huynh đầu năm học. Ảnh minh hoạ

Các sở GD&ĐT viện dẫn Thông tư 55/2011/TTBGDĐT, nghiêm cấm Ban đại diện CMHS quyên góp cho các mục đích không phục vụ trực tiếp cho hoạt động của Ban, bao gồm:Bảo vệ cơ sở vật chất, an ninh nhà trường; trông coi phương tiện giao thông của học sinh; Vệ sinh lớp học, vệ sinh trường; Khen thưởng cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên nhà trường; Mua sắm máy móc, trang thiết bị, đồ dùng dạy học; Sửa chữa, nâng cấp, xây dựng mới các công trình của nhà trường.

Sở GD&ĐT tỉnh Thanh Hóa nhấn mạnh, những khoản chi phục vụ trực tiếp học sinh như đồ dùng học tập, đồng phục... phụ huynh sẽ tự quyết định, nhà trường không được phép đứng ra thu hộ. Các quỹ khuyến học, quỹ ban đại diện cha mẹ học sinh, quỹ đoàn, đội, hội chữ thập đỏ đều phải thực hiện theo đúng điều lệ, nghiêm cấm lợi dụng danh nghĩa phụ huynh để quyên góp cho mục đích khác.

Sở GD&ĐT tỉnh Lâm Đồng còn lưu ý bảo hiểm tai nạn là khoản tự nguyện, phụ huynh làm việc trực tiếp với cơ quan bảo hiểm, nhà trường không được tổ chức thu hộ.

Công khai, minh bạch và xử lý trách nhiệm người đứng đầu

Tại Hải Phòng, Sở GD&ĐT yêu cầu các trường nghiêm túc thực hiện, mọi khoản thu phải có căn cứ pháp lý, công khai danh mục, mức thu, đối tượng, thời điểm và phương thức. Các trường không được đặt ra khoản thu ngoài quy định, không gộp nhiều khoản, cũng không thu trước nhiều kỳ.

Sở GD&ĐT tỉnh Đồng Tháp quán triệt việc nghiêm cấm lợi dụng danh nghĩa "tự nguyện" để thu ngoài quy định. Các khoản thu dịch vụ (đồng phục, bán trú, vệ sinh...) phải được công khai, minh bạch, triển khai trên tinh thần tự nguyện và chỉ thực hiện sau khi biên chế lớp đã ổn định.

Điểm mấu chốt được các địa phương nhấn mạnh là trách nhiệm của người đứng đầu. Sở GD&ĐT Hải Phòng và lãnh đạo TP.HCM đều khẳng định, người đứng đầu cơ sở giáo dục phải chịu trách nhiệm toàn diện về việc thu, chi. Nếu để xảy ra lạm thu hoặc thu chi trái quy định, thủ trưởng đơn vị sẽ bị xử lý trách nhiệm trước pháp luật.

Tại Hà Nội, UBND Phường Hoàn Kiếm cũng yêu cầu các trường công khai số điện thoại đường dây nóng để phụ huynh, học sinh kịp thời phản ánh các hiện tượng thu chi không đúng.

Lập đoàn kiểm tra, siết chặt quản lý vận động tài trợ

Tại TP.HCM, ngoài việc tạm thời chưa thu học phí chờ Nghị quyết HĐND thành phố, Sở GD&ĐT đã ban hành kế hoạch kiểm tra chuyên đề công tác thu chi đầu năm học bắt đầu từ hôm nay (29/9) đến 31/10. Đoàn kiểm tra sẽ tập trung rà soát việc thực hiện các khoản thu dịch vụ, chế độ miễn giảm học phí, đặc biệt là việc vận động, tiếp nhận, quản lý và sử dụng các nguồn viện trợ, tài trợ theo Thông tư 16/2018.

Sở GD&ĐT TP.HCM cũng có hướng dẫn bổ sung quy định về vận động tài trợ: Không ủy quyền cho Ban đại diện CMHS chủ trì tổ chức vận động tài trợ; Không quy định mức tài trợ bình quân, tối thiểu; Không tập trung vận động vào cha mẹ học sinh có con đang học tại trường. Việc kiểm tra này nhằm kịp thời chấn chỉnh tình trạng thu các khoản thu không đúng quy định và đề xuất xử lý nghiêm trách nhiệm người đứng đầu nếu để xảy ra sai phạm.