Rau má - cây trồng mang thu nhập tốt cho người miền Trung

Hơn 10 năm trồng chuyên canh rau má, nông dân Thừa Thiên Huế, Bình Định đã thu lãi gần trăm triệu một năm và có thu nhập ổn định.

Xã Quảng Thọ, huyện Quảng Điền, Thừa Thiên Huế có tiếng là đất rau má vì ở đây có diện tích trồng rau má lớn nhất cả nước với hơn 40 hecta, mang lại thu nhập cao và ổn định cho hơn 200 hộ dân. “Ông tổ” của nghề trồng rau má tại Quảng Thọ chính là ông Cao Quảng Thiện. Hè năm 2000, khi thấy bà con trong vùng đi nhổ rau má dại đem bán có lãi, ông Thiện nảy ra ý trồng thử rau má trong vườn nhà.

Thấy rau trồng dễ, chi phí vừa phải, cho năng suất ổn định và được giá hơn bắp, sắn, lạc nên ông Thiện quyết định chuyển hẳn sang trồng rau má. Bà con trong thôn, xã thấy nhà ông Thiện trồng rau má thu lãi cao nên cũng rủ nhau làm theo. Nay tại xã Quảng Thọ đã có 2 vùng chuyên canh rau má nổi tiếng khắp Thừa Thiên Huế là thôn Phước Yên và thôn La Vân Thượng.

Ông Hồ Ngọc Thanh, nguyên chủ nhiệm HTX Quảng Thọ cho biết, từ một mô hình trồng tự phát của nông dân, nay tại Quảng Thọ đã có tới hơn 200 hộ dân chuyên trồng rau má. Sở dĩ nông dân đồng loạt chuyển từ cây trồng truyền thống sang rau má bởi đây là loại cây có sức sống khỏe, ít sâu bệnh, năng suất cao, lãi gấp 3 - 4 lần trồng lúa. Đặc biệt, với cây rau má, chỉ cần gieo giống một lần sau đó chăm bón tốt thì 10 năm sau mới phải trồng lại chứ không như các cây trồng theo mùa vụ khác.

Chăm bón tốt từ 20 đến 25 ngày, nông dân sẽ cắt được một lứa rau má với năng suất khoảng 150kg/lứa/sào. Trung bình mỗi hộ dân ở Quảng Thọ có từ 4 đến 7 sào. Giá thương lái mua rau má tại ruộng hiện nay khoảng 7.000 - 10.000 đồng/kg, vào mùa mưa bão có thể lên đến 15.000 đồng/kg. Một năm nông dân thu hoạch được chục lứa rau, cho sản lượng 1,5 tấn rau má/sào/năm. Như vậy, trừ các loại chi phí canh tác, mỗi hộ dân tại Quảng Thọ có thu nhập ngót nghét tới 80 - 90 triệu/năm nhờ trồng chuyên canh rau má.

Rau má là loại cây trồng lâu năm, cho năng suất và giá thành cao, giúp nông dân miền Trung đổi đời.

Gia đình ông Thiện có 8 sào trồng rau má, thu nhập cao nhất thôn. Những hộ bình bình như nhà ông Tùy, với 4 sào rau cũng kiếm được khoảng 40 triệu/năm, cao hơn nhiều trồng lúa hay các loại rau củ khác. Anh Hà Hùng Anh, một tư thương lái chuyên buôn rau má từ Huế vào TP.HCM cho biết, rau má là loại rau được người miền Trung và TP.HCM yêu thích, đặc biệt là vào mùa nắng nóng vì có thể chế biến thành nhiều món giải khát, món ăn ngon, bổ; rau má phơi khô làm thuốc giải độc, trà rau má có tác dụng mát gan, lợi tiểu... Giá rau má bán tại Sài Gòn có thời điểm lên tới 40.000 - 50.000/kg, rẻ nhất cũng 30.000/kg. Tính ra, dù trong quá trình vận chuyển, rau dễ vàng úa nhưng lãi cao nên nhiều người vẫn chấp nhận hư hao để kiếm lời từ loại rau này.

Mang lại thu nhập lớn cho nông dân nhưng theo phương thức canh tác thông thường, khi người dân phát hiện rau có sâu bệnh là phun thuốc bảo vệ thực vật. Vì thế, có lúc người tiêu dùng dường như không mặn mà vì nỗi lo dư lượng thuốc bảo vệ thực vật còn tồn đọng trong sản phẩm. Để giải quyết vấn đề này đồng thời tạo đầu ra ổn định cho rau má Quảng Thọ, năm 2013, HTX Quảng Thọ 2 phối hợp với Chi cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thuỷ sản tỉnh Thừa Thiên Huế mở rộng mô hình trồng rau má theo tiêu chuẩn Vietgap lên 30 hecta với 194 hộ dân tham gia. Người dân được tập huấn, hướng dẫn quy trình kỹ thuật sản xuất rau má theo hướng an toàn. Đến nay, những sản phẩm rau má tươi, sạch của nông dân Quảng Thọ đã có mặt ở thị trường thành phố Hồ Chí Minh và nhiều tỉnh, thành khác như Nha Trang, Đà Nẵng.

Ông Nguyễn Lương Trí, chủ nhiệm HTX Quảng Thọ 2, cho biết, bên cạnh sản phẩm rau má tươi an toàn được bán trên địa bàn tỉnh, HTX đã và đang từng bước quảng bá và phát triển thương hiệu "Trà rau má Quảng Thọ” với trà rau má sấy khô và trà rau má túi lọc cung cấp cho các thị trường tiềm năng như Đà Nẵng, Nha Trang, thành phố Hồ Chí Minh...  Hướng đi này được kỳ vọng sẽ giúp rau má Quảng Thọ có đầu ra ổn định và lâu dài.

Ngoài Quảng Thọ (Quảng Điền, Thừa Thiên Huế), phường Nhơn Phú, TP. Quy Nhơn (Bình Định) cũng là vùng chuyên canh rau má có tiếng ở miền Trung với hàng trăm hộ dân trồng rau má trên 2/3 diện tích trồng rau tại Quy Nhơn. Người dân ở đây cho biết, trừ các loại chi phí, nông dân Nhơn Phú thu lãi hàng trăm triệu đồng một năm. Anh Lâm, xã viên HTX nông nghiệp Nhơn Phú cho biết, các thương lái thu mua rau má với giá cao, vận chuyển đi khắp các tỉnh miền Trung và cả Nam Bộ nên có những thời điểm, người dân trồng không đủ bán, không sợ bí đầu ra.

Tại Hà Nội, rau má là thức uống ngon, bổ, rẻ của dân thủ đô đặc biệt trong những ngày hè nắng nóng. Sinh tố hoặc nước ép rau má rất đắt hàng, được bán với giá 15.000 - 20.000 đồng/cốc.