Đường trong nước ngọt thành mỡ trong gan như thế nào?

Đường ngày càng được liệt vào hạng kẻ thù tồi tệ nhất của cơ thể, tên ác quỷ trong chế độ ăn uống cần phải tránh bằng bất cứ giá nào.

TS Kimber Stanhope, Đại học California Davis cho biết sự khác biệt giữa đường tìm thấy trong tinh bột (carbohydrate), và đường trong các loại nước ngọt có gas

Đầu năm nay báo cáo của Tổ chức y tế thế giới đề nghị một người nên dung nạp năng lượng không quá 10% từ đường trong thức ăn và thức uống hàng ngày. Nghĩa là khoảng 50g hoặc 12 muỗng cà phê mỗi ngày. Tuy nhiên, cơ quan này khuyên rằng mọi người hãy nhắm đến mục tiêu không quá 5% – 25g hoặc sáu muỗng càphê – để gặt hái được những lợi ích tốt nhất cho sức khoẻ.

Nhưng tại sao đường lại tác hại đến như vậy?

Nhằm cố gắng giải thích rõ ràng hơn về cách thức nhiều loại đường khác nhau chuyển hoá trong cơ thể, TS Kimber Stanhope, Đại học California Davis cho biết sự khác biệt giữa đường tìm thấy trong tinh bột (carbohydrate), và đường trong các loại nước ngọt có gas.

Đầu năm nay một nghiên cứu do đại học UC Davis công bố cho thấy rằng đồ uống được làm ngọt bằng xirô bắp có lượng đường fructoz đậm đặc theo các mức từ thấp đến cao làm gia tăng đáng kể nguy cơ gây ra bệnh tim mạch, thậm chí khi đường ấy được nam hay nữ khoẻ mạnh tiêu thụ chỉ trong hai tuần.

“Toàn bộ các loại ngũ cốc mà chúng ta ăn và gọi là “carb” (bột đường) gần như là đường glucoz thuần tuý và đường ấy đi vào trong máu thật chậm vì phải có thời gian để các enzyme trong ruột chặt chúng ra bằng hết,” bà nói.

Glucoz từ ruột đi vào tĩnh mạch cửa, TS Stanhope nói tiếp. Từ đó, điểm dừng đầu tiên của nó là gan.

“Nếu gan cần năng lượng, nó sẽ kéo glucoz vào,” bà giải thích. Nhưng khi gan đã có đủ năng lượng hầu hết glucoz sẽ bỏ qua gan và được chuyển giao cho phần còn lại của cơ thể,” TS Stanhope trình bày.

Bất kỳ phần nào khác của cơ thể cần năng lượng đều có thể thu hút glucoz như là nhiên liệu. Tuy nhiên, cách mà cơ thể sử dụng fructoz lại rất khác thường. Fructoz có trong nhiều loại thức uống, và dưới dạng xirô bắp fructoz đậm đặc. Nó cũng bắt đầu cuộc hành trình khắp cơ thể từ ruột, và được chuyển giao trực tiếp cho gan ngay lần đầu tiên.

Tuy nhiên, TS Stanhope nói, có một enzyme hoạt động trong gan thường xuyên “trực chiến”. Và nó sẽ nắm lấy bất kỳ fructoz nào rơi vào tay nó, kể cả khi gan đã đầy đủ năng lượng. Hậu quả là, ngược lại với glucoz, fructoz nằm luôn trong gan. Nếu gan cần năng lượng, nó trở thành nhiên liệu. Và bất kỳ lượng fructoz dư thừa nào cũng đều tích trữ trong gan. TS Stanhope giải thích: “Vì vậy, cuối cùng chúng ta bị quá thừa fructoz trong gan, và do đó nó được tích trữ dưới dạng mỡ.” 

Lượng mỡ trong gan càng tăng có nghĩa là mỡ vào trong máu càng nhiều. Điều đó làm tăng lượng cholesterol và triglyceride trong máu – có thể gây ra hội chứng chuyển hoá. Triglyceride, cùng với cholesterol, là một thước đo quan trọng đối với sức khoẻ của tim. Chúng là một loại mỡ tìm thấy trong máu. Khi chúng ta ăn, cơ thể chuyển đổi bất kỳ calo nào mà nó không ưu tiên sử dụng thành triglyceride. Triglyceride được trữ trong các tế bào mỡ của bạn. Các hormone sau đó giải phóng triglyceride thành năng lượng giữa các bữa ăn. Nhưng nếu bạn ăn nhiều calo hơn mức bạn đốt bạn có khả năng làm tăng mức triglyceride trong máu cùng với cholesterol và các loại mỡ khác. “Mức cholesterol và triglyceride tăng lên là những nhân tố nguy cơ đối với bệnh tim mạch,” TS Stanhope lưu ý.

Hội chứng chuyển hoá là một thuật ngữ chung cho một loạt vấn đề gồm tăng huyết áp, đường huyết cao và dư mỡ bụng (mỡ nội tạng) và cholesterol bất thường, và điều đó làm tăng nguy cơ bệnh tim, đái tháo đường và đột quỵ.

TS Stanhope nói thêm: “Còn có một vấn đề nữa, chúng tôi tin rằng mỡ trong gan làm giảm khả năng làm nhiệm vụ của insulin, và điều đó làm tăng nguy cơ đái tháo đường.

“Một vấn đề khác nữa là khi insulin của bạn hoạt động không tốt, điều đó cũng làm cho fructoz trở thành mỡ nhiều hơn và làm tăng lượng mỡ gan đưa vào máu.

“Một vấn đề khác nữa là nhóm người tiêu thụ fructoz có xu hướng tăng cân trong khoang bụng, đó là cái mà chúng tôi gọi là mỡ nội tạng và làm cho chúng ta có hình trái táo.”