Với thế hệ cha mẹ 8x, 7x, tiết kiệm là ưu tiên số một, thì với 9x và Gen Z, “hạnh phúc tức thì” lại là kim chỉ nam trong chi tiêu. Theo một khảo sát toàn cầu của McKinsey, hơn 60% Gen Z cho biết họ sẵn sàng chi tiền cho trải nghiệm thay vì tích cóp dài hạn. Điều này lý giải vì sao các dịch vụ giải trí, du lịch, ăn uống và làm đẹp bùng nổ trong những năm gần đây, bất chấp biến động kinh tế.

Ngọc Anh, 27 tuổi, một nhân viên truyền thông ở Hà Nội, thừa nhận cô có thể nhịn mua một chiếc váy hàng hiệu, nhưng sẽ không bỏ lỡ cơ hội đặt vé xem concert của thần tượng K-pop. “Mỗi lần đi concert, tôi thấy mình được sống trọn vẹn với tuổi trẻ. Đó không chỉ là tiêu tiền, mà là mua ký ức”, cô chia sẻ.

Trên TikTok, câu nói “Tiền có thể kiếm lại, thanh xuân thì không” trở thành slogan của không ít bạn trẻ khi lý giải lý do chi tiêu “hết mình”.

Trên mạng xã hội, dễ bắt gặp hình ảnh Gen Z sẵn sàng xếp hàng từ sáng để mua ly cà phê ở một thương hiệu nổi tiếng, hay đặt tour du lịch “ngẫu hứng” chỉ sau vài cú click. Báo cáo năm 2024 của Deloitte cho thấy 72% người trẻ trong độ tuổi 20–30 ưu tiên chi tiêu cho du lịch và giải trí, cao hơn hẳn so với thế hệ Millennials ở cùng độ tuổi trước đây.

Nhiều 9x, gen Z dành phần lớn tiền để đi du lịch cùng gia đình và bạn bè thay vì đầu tư xe sang.  Một ví dụ điển hình là Billie Eilish – ngôi sao Gen Z của làng nhạc thế giới. Dù mới 23 tuổi, cô từng tiết lộ rằng phần lớn thu nhập ban đầu không đổ vào bất động sản hay xe sang, mà được dành để tổ chức các chuyến đi, trải nghiệm cùng bạn bè và gia đình. Sự lựa chọn ấy phản ánh đúng tâm thế: trải nghiệm chính là “tài sản vô hình” mà người trẻ muốn tích lũy. Với Billie, đó là cách “đầu tư vào ký ức” – một lối nghĩ đồng điệu với hàng triệu bạn trẻ trên khắp thế giới.

Tại Việt Nam, ăn uống và làm đẹp là hai “hạng mục vui vẻ” chiếm nhiều ngân sách nhất của giới trẻ. Báo cáo của một ứng dụng giao đồ ăn năm 2024 cho biết, gần 50% đơn hàng thuộc về khách hàng Gen Z. Trong khi đó, thị trường mỹ phẩm Việt Nam tăng trưởng trung bình 10–15%/năm, phần lớn nhờ sức mua từ người trẻ.

Không ít Gen Z coi việc “ăn ngon” là liều doping hạnh phúc mỗi ngày. Trên các diễn đàn, câu khẩu hiệu vui “Ăn một bữa ngon bằng cả tuần làm việc có động lực” được chia sẻ hàng nghìn lần.

Nếu như những năm 2000, giới trẻ Việt coi việc ra ngoài ăn nhà hàng là “xa xỉ”, thì giờ đây, cà phê cuối tuần hay bữa brunch cùng bạn bè đã thành nếp sinh hoạt quen thuộc. Các ứng dụng giao đồ ăn ghi nhận khách hàng Gen Z chiếm tới gần 50% tổng số đơn đặt hàng trong năm qua. Họ cũng là nhóm chi mạnh tay cho mỹ phẩm, skincare – không chỉ để đẹp hơn mà còn để… vui hơn.

Người mẫu Hailey Bieber từng chia sẻ rằng, skincare không chỉ là công việc giữ hình ảnh, mà còn là niềm vui nhỏ mỗi ngày. ‘Tôi cảm thấy mình đang làm gì đó cho chính bản thân, không chỉ cho người khác’, cô nói. Lời tâm sự ấy phản chiếu thói quen chung của nhiều bạn trẻ: làm đẹp không còn là xa xỉ, mà là một phần của lối sống cân bằng tinh thần.

Chi tiêu cho niềm vui cũng đi kèm hệ lụy. Khảo sát của Visa năm 2024 cho thấy gần 40% Gen Z ở châu Á – Thái Bình Dương thường xuyên lo lắng vì tiêu quá thu nhập. Dù vậy, họ vẫn khó cắt giảm chi phí giải trí vì sợ… mất kết nối.

Tất nhiên, tiêu cho niềm vui cũng đặt ra một nghịch lý. Khi Gen Z sẵn sàng chi mạnh cho trải nghiệm, nhiều người lại đối diện với áp lực tài chính sớm hơn. Một khảo sát của Visa năm 2024 cho thấy gần 40% Gen Z ở châu Á – Thái Bình Dương cảm thấy lo lắng vì chi tiêu vượt quá thu nhập, nhưng vẫn khó cắt giảm những khoản dành cho vui chơi và giải trí.

Tú Minh, 25 tuổi, nhân viên IT tại TP.HCM, chia sẻ anh thường “cháy ví” ngay từ giữa tháng vì các buổi tụ tập bạn bè và vé xem phim. “Tôi biết là mình cần tiết kiệm, nhưng nếu không tham gia, tôi lại thấy mình bị bỏ lỡ niềm vui của tuổi trẻ”, Minh nói.

Rõ ràng, với Gen Z và 9x, tiêu tiền cho niềm vui không phải sự bốc đồng, mà là lựa chọn có ý thức. Họ không chỉ muốn làm việc để sống, mà muốn sống trọn vẹn từng khoảnh khắc.

Có lẽ, công thức hợp lý nhất cho thế hệ trẻ hôm nay không phải “sống hết mình” hay “tích cóp cật lực”, mà là biết đâu là điểm dừng. Bởi tiền bạc có thể quay lại, nhưng niềm vui chỉ thực sự đáng giá khi nó không để lại vết nứt trong hành trình tương lai.

Điều dễ thấy là, với Gen Z và 9x, niềm vui không còn là phần thưởng hiếm hoi mà trở thành nhu cầu thường nhật. Cách họ tiêu tiền phản ánh một triết lý mới: hạnh phúc không chờ đợi, mà phải tận hưởng ngay. Song, bài toán cân bằng giữa tận hưởng và tích lũy vẫn là thách thức lớn.