GS trẻ nhất VN: Tôi vẫn mắc nợ quê hương

Trải qua hơn 20 năm với niềm đam mê nghiên cứu khoa học, đến ngày được đón nhận danh hiệu cao quý là GS, rồi đến giải thưởng Hồ Chí Minh… nhưng GS Trần Đình Hòa vẫn canh cánh nỗi lo…

Gặp GS đạt nhiều kỷ lục nhất Việt Nam

Chiều cuối năm, chúng tôi có cuộc trò chuyện thân tình với GS Trần Đình Hòa, Phó Giám đốc Viện Khoa học Thủy lợi Việt Nam (Bộ NN&PTNT), người được đặc cách GS ở độ tuổi 43, một trong những GS trẻ tuổi nhất của năm và là người đạt chức danh GS ít tuổi nhất từ trước đến nay trong lĩnh vực khoa học kỹ thuật.

GS Trần Đình Hòa kể: “Trải qua hơn 20 năm với niềm đam mê và lăn lộn với công tác nghiên cứu khoa học, ứng dụng và chuyển giao công nghệ, đến nay tôi đã chủ trì và tham gia hơn 20 đề tài nghiên cứu các cấp, các công trình nghiên cứu khoa học khác nhau.

Cụm công trình “Ngăn sông đập trụ đỡ và đập xà lan” (Giải thưởng Hồ Chí Minh năm 2012 - PV) của tôi và các đồng sự có ý nghĩa kinh tế - xã hội rất lớn. Việc hạ chìm đập xà lan di động sẽ tạo ra các "hồ chứa" bằng việc ngăn các cửa sông lớn để giữ nước ngọt, chống xâm nhập mặn, không cần thi công "cứng" gây mất đất, không phải tốn kém giải phóng mặt bằng như trước đây”.

GS Trần Đình Hòa là GS trẻ nhất VN, được phong tặng danh hiệu cao quý ở tuổi 43

Kể về công trình để đời này, GS Hòa nhớ lại những ngày đầu thực hiện. Có những lúc, cả nhóm tưởng như bế tắc hoàn toàn. Thế là hàng đêm, thức đến 2-3h sáng, ông “vò đầu bứt tai” tìm lời giải… Ai cũng đều có cùng suy nghĩ: Công trình sẽ thành công và quyết không bỏ cuộc. 

Và sau 2 năm kiên trì mày mò, cả nhóm đã hạ xà lan thành công. Kể cả sau này, khi ứng dụng thành công, mức đầu tư kinh phí giảm tới 30-40%, không phải di dời dân như trước, làm lợi rất lớn cho đất nước, nhưng lại động chạm tới nhiều vấn đề tế nhị trong xây dựng, giữa cái mới và cái cũ, khiến họ vẫn gặp không ít khó khăn.

Bên cạnh công trình đoạt giải thưởng Hồ Chí Minh, GS Hòa còn có hàng loạt công trình đạt giải thưởng như: Đồng tác giả Giải thưởng “Bông lúa vàng” Bộ NN&PTNT năm 2013; Đồng tác giả Giải ba giải thưởng Sáng tạo khoa học công nghệ Việt Nam (VIFOTECH) năm 2006 cho Công nghệ Đập Xà Lan di động;  Đồng tác giả Giải nhất “Giải thưởng Công nghệ ACECC” của Hội đồng điều phối xây dựng châu Á – Thái Bình Dương (ACECC) năm 2007, cho “Công nghệ đập Xà Lan di động”. 

Đồng tác giả: 02 bằng độc quyền sáng chế. Chủ trì và tham gia hơn 20 đề tài nghiên cứu các cấp, các công trình đề tài nghiên cứu khoa học khác.

Trong nghiên cứu khoa học hay bất cứ ngành nghề nào khác, GS Hòa quan niệm có thành công đều phải có lòng đam mê với nghề, tâm huyết với nghề, làm việc nhiệt tình có trách nhiệm. Đặc biệt trong NCKH phải hết sức trung thực, khách quan và kiên trì.

  Cụm công trình đập ngăn nước tiết kiệm cho nhà nước hàng tỷ đồng, đạt giải thưởng Hồ Chí Minh của nhóm GS Hòa

Vẫn còn mang nợ với quê hương

GS Trần Đình Hòa sinh năm 1970 trong một gia đình nông dân nghèo ở Can Lộc (Hà Tĩnh). Từ nhỏ, một buổi đi học, một buổi ông theo cha đi kéo xe, khuân vác nơi bến cảng gần nhà. Ngoài làm ruộng, bố mẹ ông phải làm thuê đủ nghề nhưng vẫn cố gắng để 6 con học đến đại học.

Đặc biệt, hầu như năm nào cũng chứng kiến cảnh hạn hán, bão lũ khiến ông trăn trở phải làm được gì đó giúp quê hương. Đấy cũng chính là lương duyên khiến ông Hòa đến với ngành Thủy lợi. Tốt nghiệp ĐH Thủy lợi năm 1992, ông về công tác tại Viện Khoa học thủy lợi (nay là Viện Khoa học thủy lợi Việt Nam).

Mặc dù tiết kiệm cho Nhà nước hàng nghìn tỉ đồng nhờ ứng dụng công nghệ này vào hàng loạt các công trình nhưng GS Trần Đình Hòa vẫn khiêm tốn cho rằng kết quả ông và đồng nghiệp có được còn rất nhỏ bé.

Đặc biệt, ông vẫn nặng lòng với suy nghĩ, làm sao để bà con nông dân bớt khổ hơn, bớt thiệt hại từ thiên tai. “Nỗi lo vì mắc nợ với quê hương Hà Tĩnh, năm nào bão lũ cũng tàn phá các tỉnh miền Trung, mà tôi chưa làm gì giúp được người nông dân quê hương mình”- GS Hòa tâm sự.

Là nhà nghiên cứu khoa học thủy lợi phải nay đây mai đó, thậm chí phải xa gia đình hàng năm trời, người phụ nữ phía sau của ông hàng ngày vẫn tiếp tục hy sinh để động viên GS Hòa đi trên con đường mình đã chọn. 

Năm 2013, ông được phong hàm GS vì có nhiều công trình nghiên cứu khoa học có giá trị. Không chỉ là vị Giáo sư trẻ tuổi nhất của năm, mà ông còn là người đạt kỷ lục ít tuổi nhất từ trước đến nay trong lĩnh vực khoa học kỹ thuật được phong hàm Giáo sư.