Giá xăng đủng đỉnh vì chậm sửa luật

Giá xăng dầu thế giới tiếp tục giảm mạnh nhưng như bao lần khác, giá trong nước vẫn đủng đỉnh. Nguyên nhân chính là do quy định quá lạc hậu của nghị định 84 về kinh doanh xăng dầu.

Đáng nói là nhiều lần lãnh đạo các bộ ngành đã thừa nhận sự lạc hậu này nhưng việc sửa đổi vẫn trì hoãn.

Các chuyên gia trong lĩnh vực xăng dầu cho rằng việc chậm sửa đổi nghị định 84 sẽ khiến giá xăng không minh bạch, từ đó chỉ mang lại lợi ích cho một bộ phận nhỏ những người trong ngành xăng dầu, trong khi người tiêu dùng và ngay cả các đại lý bán lẻ xăng dầu cũng phải chịu thiệt.

Có thể giảm ngay 500 đồng/lít

Theo các doanh nghiệp đầu mối xăng dầu, hai tuần trở lại đây giá xăng A92 nhập khẩu tại Singapore đã có xu hướng giảm. Trong khoảng 10 ngày qua, đa số phiên giao dịch đều chốt giá ở mức 111-113 USD/thùng. Giá nhập khẩu trên khi nhập VN cộng thêm các khoản thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, các khoản phí và chi phí kinh doanh định mức... vào khoảng 22.250 đồng/lít. Với giá bán lẻ hiện nay đối với xăng A92, chênh lệch giữa giá đầu vào và đầu ra là 900 đồng/lít.

Như vậy, rõ ràng các doanh nghiệp đầu mối đã có lời. Tuy nhiên, do quy định giá cơ sở phải tính trong khoảng thời gian trung bình 30 ngày kể từ ngày chốt giá trở về trước nên một số doanh nghiệp cho rằng mới chỉ hòa vốn.

Do thực tế doanh nghiệp đầu mối đang có lãi nên đã mạnh dạn tăng mức chiết khấu cho các đại lý. Nhiều đại lý xăng dầu khẳng định chiết khấu ở mặt hàng xăng A92 đã lên tới 770 đồng/lít và dầu lên tới 850 đồng/lít.

Một số doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu cho rằng nếu nghị định 84 đã được sửa để giá bán lẻ xăng dầu trong nước diễn biến sát giá thế giới hơn thì thời điểm này, giá bán lẻ xăng A92 đã có thể giảm được khoảng 500 đồng/lít, quyền lợi với người tiêu dùng được đảm bảo và doanh nghiệp đầu mối, đại lý xăng dầu cũng không bị thiệt thòi.

Người dân đổ xăng tại cây xăng trên đường Trần Xuân Soạn, Q.7, TP.HCM tối 17/12 - Ảnh: Thuận Thắng

Không nên chần chừ

Nghị định 84 về hoạt động kinh doanh xăng dầu có hiệu lực từ tháng 12/2009. Suốt từ đó đến nay, giới kinh doanh xăng dầu, đặc biệt các đại lý, doanh nghiệp tư nhân bán lẻ xăng dầu, đã kêu than về những điểm bất hợp lý khiến quyền lợi của số đông không được đảm bảo.

Từ giữa năm 2011, trong nhiều cuộc họp liên quan đến lĩnh vực xăng dầu, lãnh đạo Bộ Tài chính, Bộ Công thương đã thừa nhận nghị định 84 có nhiều điểm lạc hậu, không còn phù hợp với tình hình thực tế, cần sửa đổi. Tuy nhiên, suốt từ đó đến nay vẫn chưa thấy bóng dáng của “nghị định 84 mới”.

Ông Phạm Quốc Tuấn, Công ty TNHH V.P.I (doanh nghiệp cung cấp nhiều dịch vụ trong ngành xăng dầu), cho rằng quy định giá cơ sở 30 ngày cản trở sự linh hoạt của thị trường xăng dầu. Theo ông Tuấn, giá cơ sở nên đưa về mức tính trung bình trong khoảng 10 ngày kể từ ngày chốt giá trở về trước.

Như vậy, giá trong nước sẽ được điều chỉnh (cả tăng và giảm) sát với giá thế giới hơn. Chu kỳ của giá xăng nhập khẩu tại Singapore cũng thường ở khoảng thời gian 10 ngày chứ không kéo dài 30 ngày.

Theo ông Tuấn, bên cạnh việc sửa khoảng thời gian tính giá cơ sở, một trong những điểm quan trọng là minh bạch giá cả bằng việc sửa lại phần chi phí định mức kinh doanh (hiện là 600 đồng/lít), tránh như hiện nay doanh nghiệp đầu mối cho biết mức 600 đồng không đủ, từ đó khó xác định họ lỗ lãi như thế nào. Việc nâng mức chi phí kinh doanh định mức sẽ phải đi kèm là mức chiết khấu cho đại lý được nâng lên, đồng thời quy định mức tối thiểu.

Hiện do không có mức quy định rõ, việc điều hành giá lại cứng nhắc khiến đại lý xăng dầu luôn ở thế bị động, phụ thuộc hoàn toàn vào doanh nghiệp đầu mối.

Theo các chuyên gia xăng dầu, bên cạnh những điểm bất hợp lý trên, nghị định 84 còn gây cản trở quyền lợi của người tiêu dùng và số đông đại lý bán lẻ xăng dầu ở điểm không có cạnh tranh. Vì thế cần sớm tăng cường tính cạnh tranh ở thị trường xăng dầu cho cả giới đại lý bán lẻ và doanh nghiệp đầu mối.

Chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong cho rằng nghị định 84 cần được sửa đổi để giải bài toán minh bạch giá xăng dầu theo nguyên tắc thị trường với mục tiêu giảm thiểu tình trạng xin - cho và khuyến khích cạnh tranh. Đi vào chi tiết, ông Phong cho rằng khi sửa nghị định 84 cần rà soát, hoàn thiện những quy định liên quan đến chỉ tiêu kỹ thuật và chi phí hoạt động của ngành xăng dầu, công khai thông tin và khuyến khích phản biện của những người am hiểu thị trường để đưa ra được chính sách quản lý, điều hành hài hòa lợi ích các bên, tạo sự đồng thuận cao trong xã hội.