Hà Nội có bao nhiêu sông chảy qua?

Theo Cổng thông tin điện tử Hà Nội, thành phố được hình thành từ châu thổ sông Hồng và nổi tiếng với danh xưng “Thành phố sông hồ”. Các con sông lớn nhỏ đã chảy qua, bồi đắp phù sa, tạo nên vùng đất phì nhiêu.

Hiện nay, có 7 con sông chính chảy qua Hà Nội: Sông Hồng, sông Đuống, sông Đà, sông Nhuệ, sông Cầu, sông Đáy, sông Cà Lồ. Ngoài ra, trong nội đô còn có 2 sông nhỏ là sông Tô Lịch và sông Kim Ngưu, vốn là nhánh của sông Hồng.

Như vậy, tổng cộng có 9 con sông chảy qua Hà Nội.

Sông Đáy từng được gọi là sông Hát hay Hát Giang, gắn liền với nhiều sự kiện lịch sử, đặc biệt là khởi nghĩa Hai Bà Trưng. Quãng sông Đáy từng nhận nước từ sông Hồng ở khu vực Hát Môn (huyện Phúc Thọ cũ), nay đã bị bồi lấp.

Hiện sông Đáy dài khoảng 240km, là một trong những con sông lớn của miền Bắc, chảy qua Hà Nội, Hòa Bình, Hà Nam, Ninh Bình, Nam Định.

Hầu hết các hồ ở Hà Nội là dấu tích của những khúc sông cổ. Hồ Gươm (hồ Hoàn Kiếm) vốn là một phân lưu của sông Hồng.

Thời Lê Trung Hưng, hồ được chia làm hai: Tả Vọng và Hữu Vọng. Hồ Hữu Vọng từng là nơi thao diễn thủy quân, về sau gọi là hồ Thủy Quân, nhưng đã bị lấp thời Pháp thuộc. Hồ còn lại chính là hồ Hoàn Kiếm ngày nay.

Theo GS. Trần Quốc Vượng trong Hà Nội như tôi hiểu (2005), kinh thành Thăng Long - Hà Nội xưa được bao bọc bởi một “tứ giác nước” hình thành từ sông Hồng, sông Tô Lịch và sông Kim Ngưu.

Sông Hồng: Chảy từ phía Bắc sang phía Đông kinh thành.

Sông Tô Lịch: Phân lưu của sông Hồng, nối liền hai phía Đông - Tây, đồng thời là tuyến giao thương quan trọng.

Sông Kim Ngưu: Nhánh của sông Tô Lịch, chảy ở phía Nam kinh thành.

Nhờ hệ thống sông này, Thăng Long vừa là trung tâm chính trị vừa là thương cảng sầm uất.

Sông Đuống là một phân lưu của sông Hồng, dài 65km, tách ra từ xã Ngọc Thụy (Gia Lâm, Hà Nội) rồi chảy về phía Đông, qua Bắc Ninh và đổ vào sông Thái Bình.

Đoạn sông Đuống chảy qua Hà Nội dài khoảng 17,5km. Điểm đặc biệt là sông Đuống chia tỉnh Bắc Ninh thành hai phần Nam và Bắc. Ngoài tên gọi chính, sông Đuống còn được biết đến với những tên khác như Thiên Đức, Đông Ngàn, Bắc Giang.

Theo Báo Nhân Dân, cái tên Tô Lịch đã xuất hiện từ rất sớm trong huyền sử Việt Nam. Các sách cổ như Việt điện u linh (Lý Tế Xuyên, thế kỷ XIV) và Lĩnh Nam chích quái (Trần Thế Pháp, cuối thời Trần) đều chép về ngôi làng Long Đỗ (hay Long Độ), nơi có vị trưởng làng tên Tô Lịch, sống vào khoảng cuối thế kỷ III-IV. Ông được nhân dân tôn kính vì có nhiều công lao, nên sau khi mất, tên ông được đặt cho làng và từ đó gắn liền với tên con sông, đồng thời trở thành Tô Lịch giang thần - tức thần sông Tô.

Nhà sử học Lê Văn Lan cũng cho rằng: Tô Lịch vốn là tên người, sau trở thành tên sông và thần sông. Thần Tô Lịch - Long Đỗ thực chất là một, bởi nơi ông sinh sống chính là làng Long Đỗ. Khi vua Lý Thái Tổ định đô Thăng Long, thần Long Đỗ đã hiển linh phù trợ cho việc xây dựng kinh thành. Vì thế, nhà vua phong ông là Quốc đô Thành hoàng Đại vương, được thờ tại Đền Bạch Mã (phố Hàng Buồm, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội).

Như vậy, tên gọi sông Tô Lịch gắn liền với thần Tô Lịch - Long Đỗ, vị thành hoàng bảo trợ cho kinh thành Thăng Long.

Hiện nay, Hà Nội có 7 sông chảy qua địa phận, gồm sông Hồng, sông Đuống, sông Đà, sông Nhuệ, sông Cầu, sông Đáy, sông Cà Lồ. Ngoài ra, 3 sông Tô Lịch, Kim Ngưu, sông Tích chảy trong nội thành.