TTVN: Cần thay đổi từ “đầu tàu”

Chưa tới mức bi đát nhưng rõ ràng TTVN đang đi thụt lùi với ngay các nước trong khu vực.

Thất bại tại Olymopic chỉ ra rằng, những người trong cuộc không thể mãi nói suông hay “né” trách nhiệm được nữa mà cần phải hành động ngay lập tức. 

* Phải xóa tư tưởng “vui là chính”

Rất nhiều nguyên nhân dẫn đến thất bại của đoàn TTVN tại Olympic năm nay, nhưng những thất bại đó đều được nhìn thấy từ trước. TTVN cần có những thay đổi mang tính bản chất, mang tính chiến lược mang tính dài hơi, nếu không chúng ta sẽ mãi tham dự Olympic với tư tưởng vui là chính.

Sau thành công tại Asiad, TTVN đã có hẳn một chiến lược phát triển đến năm 2020-tầm nhìn 2030. Chiến lược đã vạch ra lộ trình để TTVN phát triển vững chắc. Cụ thể tại SEA Games, TTVN vẫn phải duy trì trong tốp 3, tốp 10-15 tại Asiad, đặc biệt là phấn đấu có HCV Olympic trong 10 năm tới. Đó là những mục tiêu rất cụ thể với thể thao thành tích cao. Dù có những mục tiêu mới nghe qua có vẻ khó thực hiện được, nhưng những người trong cuộc đặt ra mục tiêu đó thì họ mới có sự phấn đấu để vươn tới những đỉnh cao khó chinh phục.

Những nhà chuyên môn đều thừa nhận, chiến lược phát triển này có nhiều ưu điểm và thể hiện rõ những mặt yếu kém của TTVN. Tuy nhiên, để từ chiến lược tới thực tế là cả một câu chuyện dài, bởi những kế hoạch đôi khi vẫn chỉ là kế hoạch nằm trên bàn giấy.

Nguyên Vụ trưởng Vụ Thể thao thành tích cao (Tổng cục Thể dục thể thao) Nguyễn Hồng Minh đã chỉ ra rằng, những gì mà ngành thể thao đầu tư cho các VĐV trọng điểm thời gian qua, còn rất hời hợt. So sánh là khập khiễng nhưng so với sự đầu tư cho 1 VĐV đoạt huy chương với các nước, TTVN còn thua xa. Chỉ có đầu tư, mới mong cải thiện được thành tích và khi chúng ta chưa giải quyết được bài toán này, đừng mong thành công.

“Tôi lấy ví dụ ngay trường hợp của Hà Thanh ở môn TDDC là VĐV đầu tiên đoạt vé tham dự Olympic của đoàn TTVN nhưng kể từ đó đến nay, VĐV này không hề có HLV ngoại dẫn dắt, những chuyến tập huấn, thi đấu nước ngoài cũng không thật sự hiệu quả. Ai cũng hiểu, muốn có huy chương Olympic, Hà Thanh phải nâng độ khó của mình lên 2-3 mức nữa, nhưng không có HLV trình độ, một mình Hà Thanh có muốn cũng chẳng được. Các VĐV trọng điểm khác, dù đã được quan tâm, nhưng cũng chỉ ở mức vừa phải”, ông Minh cho biết.

Ông Nguyễn Hồng Minh đã có những chia sẻ rất sâu sắc

Đầu tư trọng điểm ở đây, theo ông Minh, chính là lựa chọn những môn mũi nhọn để tập trung, thậm chí chỉ là 2-3 môn mà TTVN được xác định có cơ hội tranh tài sòng phẳng với các đối thủ. Chỉ có như vậy, TTVN mới có những VĐV có đủ khả năng tranh chấp huy chương ở sân chơi Olympic chứ như hiện nay, chúng ta có 10 môn thể thao trọng điểm nhưng cũng lại có tới 20 môn gọi là “trọng điểm nhóm 2”.

Điều này chẳng khác gì TTVN đang cùng lúc đầu tư tới 30 môn thể thao, việc được xem là dàn trải và không tập trung được sức mạnh tốt nhất cho thể thao thành tích cao. Và việc đầu tư toàn lực nhưng cũng phải đúng hướng, hiệu quả, chính là bài toán sống còn của TTVN.

Theo ông Minh, những cường quốc thể thao thế giới và những nước giành được huy chương ở Olympic chỉ chọn từ 4-5 đến 7 môn thể thao để đầu tư. Còn một số nước trong khu vực, hầu như đã không còn xem sân chơi SEA Games là ưu tiên số 1 để tập trung toàn lực cho Olympic và họ đã có hướng đi đúng. 

* Không thể xem thường thể thao học đường

Thể thao thành tích cao luôn đòi hỏi phải có sự chuẩn bị từ cấp cơ sở, như mẫu giáo, trường học. Mục tiêu phát triển thể lực và tầm vóc của người Việt Nam, phát triển thể thao trong trường học, sẽ làm nền tảng cho thể thao thành tích cao. Đây là vấn đề mang tính xã hội rõ ràng, mang tính trọng điểm, cần được toàn xã hội tham gia. Tuy nhiên, việc xây dựng cơ sở vật chất, đào tạo giáo dục thể chất trong trường học đã được đặt ra từ cách đây 20-30 năm nhưng việc giải quyết vấn đề nàu không phải đơn giản.

Theo khảo sát cách đây khoảng 10 năm, chúng ta mới chỉ có khoảng 2m2 về sân bãi, phòng tập, bể bơi/đầu người tại các trường học. Trong thời gian tới, Việt Nam sẽ phải cố gắng tỷ lệ này đạt được 3-4 m2/đầu người. Dù vậy, mức phấn đấu này vẫn kém xa so với các nước phát triển, ví dụ như Đức con số trên là trên 11m2/đầu người.

Thực tế tại Olympic 2012, thành công của người Mỹ được thống kê, có vai trò rất lớn từ thể thao học đường. Các trường học đã giúp đoàn thể thao Mỹ đoạt hơn 80 huy chương tại Olympic London. Nổi bật nhất là Đại học Southern California (USC) với 24 huy chương các loại. Thống kê đó cho thấy, để có một nền thể thao phát triển, chúng ta phải có những chiến lược ngay từ nhà trường để tạo nên những chân đế vững chắc.

Tuy nhiên, nhìn vào các trường học Việt Nam, từ tiểu học, trung học cho tới Đại học, có bói mỏi con mắt dường như cũng khó tìm nổi một môn thể thao được áp dụng thành công rộng rãi, tạo sự ham mê tập luyện cho các học sinh, sinh viên. Trong giáo trình đào tạo thể chất ở các nhà trường Việt Nam người ta thấy môn nào cũng có, nhưng chẳng nâng cao, chẳng chuyên sâu.

Phát triển thể thao học đường sẽ giúp cho khâu đầu vào của ngành thể thao là tuyển chọn VĐV trẻ dễ dàng hơn. Điều quan trọng là các VĐV đã có sự chuyên nghiệp ngay khi bước vào tập luyện khi lên tham gia đội tuyển. Họ cũng có sự cạnh tranh tốt hơn bởi sau mỗi năm sẽ có nhiều lứa mới bổ sung ở các trường học.

Việc trắng tay ở Olympic 2012 đã để lại những vị đắng cho các nhà quản lý, các HLV VĐV của đoàn thể thao Việt Nam và họ đã có thêm nhiều bài học để chuẩn bị cho các cuộc tranh tài khác trong tương lai. Đến Olympic 2016, đã có chuyên gia đầu ngành của TTVN bày tỏ tham vọng giành HCV. Nhưng với thực tế đã có cũng như cách làm của TTVN hiện nay, người ta sẽ thấy thêm lo cho mục tiêu “giành vàng” của TTVN trong 4 năm tới.

Nhìn chung, để giúp TTVN phát triển, đã có rất nhiều ý kiến hay, chiến lược tốt. Chúng ta đã có rất nhiều bài học đau đớn trong quá khứ và cả hiện tại. Vấn đề ở chỗ, để bắt tay vào làm lại cực khó bởi ở VN vốn có tư duy nhiệm kỳ, thất bại là của chung. Người hâm mộ muốn TTVN phát triển trong tương lai, nhưng nếu không có những thay đổi từ chính các nhà quản lý, mọi thứ sẽ vẫn mãi là bài ca muôn thuở mà thôi!