Thanh niên dễ bị thất nghiệp hơn người già!

Báo cáo mới nhất của Tổ chức Lao động quốc tế ILO, tỷ lệ thất nghiệp trẻ trên thế giới lên đến 13% năm nay và gần bằng mức đỉnh điểm của cuộc khủng hoảng kinh tế và được dự báo sẽ không giảm trước năm 2018.

Tỷ lệ thất nghiệp trẻ toàn cầu được dự báo sẽ ở mức gần 13% trong năm 2013 – tương ứng với 73 triệu thanh niên, theo một báo cáo mới được ILO công bố tại Geneva, Thụy Sỹ. Điều đáng nói, báo cáo “Xu hướng Việc làm Toàn cầu cho Thanh niên 2013” của tổ chức này cho thấy, tỷ lệ này gần bằng đỉnh điểm của cuộc khủng hoảng kinh tế và sẽ không giảm trước năm 2018.

Nhận định của tổ chức này cho thấy, mặc dù tình hình ở các nước phát triển và đang phát triển có khác nhau, không quốc gia nào là không bị ảnh hưởng. Ngày càng nhiều thanh niên phải làm các công việc bán thời gian hoặc tạm thời. Sự khập khiễng giữa kỹ năng của người lao động và yêu cầu của thị trường đang ngày một gia tăng. Việc người lao động được đào tạo và có kỹ năng quá mức yêu cầu tồn tại song song với sự thiếu hụt giáo dục và kỹ năng cần thiết.

 Tình trạng đang diễn ra ở các quốc gia phát triển là nhiều thanh niên đã từ bỏ công cuộc tìm kiếm việc làm hoặc hạ thấp yêu cầu để làm bất cứ công việc nào có thể tìm được. Điều này sẽ còn khó khăn hơn ở khu vực Đông Nam Á và Thái Bình Dương, khi tỷ lệ thất nghiệp lên tới 13,1% trong năm 2012 và được dự báo sẽ tăng hơn 14% năm 2017.

 “Tăng trưởng không thể diễn ra nếu con người không làm việc”

Ở các quốc gia được khảo sát, hai phần ba số thanh niên hoặc thất nghiệp, hoặc có việc không thường xuyên, làm những công việc lương thấp, điều kiện không đảm bảo, thường ở nền kinh tế không chính thức. Báo cáo cho thấy sự cạnh tranh để có được những công việc khan hiếm, đẩy thanh niên không được học hành đầy đủ ở các nước đang phát triển rơi vào tình trạng dễ bị tổn thương hơn. Những thanh niên sống ở nông thôn hoặc di cư đến đô thị bị ảnh hưởng đặc biệt. Nếu không tạo ra được việc làm bền vững và tiếp cận giáo dục và đào tạo kỹ năng tốt hơn, sẽ khó tiếp tục đạt được những tiến bộ trong xóa đói giảm nghèo.

Thất nghiệp kéo dài sự phụ thuộc của thanh niên

“Những con số này cho thấy cả một thế hệ đang gặp vấn đề; hàng triệu thanh niên không có việc làm hoặc thiếu việc và giai đoạn sống phụ thuộc vào bố mẹ và nhà nước bị kéo dài”, José Manuel Salazar-Xirinachs, trợ lý Tổng Giám đốc ILO phụ trách về Chính sách cho biết. “Tăng trưởng không thể diễn ra nếu con người không làm việc” - trợ lý Tổng Giám đốc ILO cho biết.

Cuộc khủng hoảng kinh tế và xã hội toàn cầu cho thấy yêu cầu phối hợp hành động cấp bách từ các chính sách công, các công ty tư nhân, công đoàn và các bên liên quan. Trên thế giới, những thay đổi về mặt kinh tế vĩ mô, đặt việc làm, đặc biệt là việc làm cho thanh niên, lên hàng đầu, là một biện pháp cần thiết.

Đồng thời, ở cấp quốc gia, cần có một loạt các biện pháp cụ thể về việc làm cho thanh niên. Các biện pháp này bao gồm những can thiệp để thanh niên có được kỹ năng mà người sử dụng lao động cần; các doanh nghiệp vừa và nhỏ được tiếp cận với vốn vay, cho phép họ thuê thêm nhiều lao động trẻ hơn; và thanh niên có quyền, điều kiện làm việc và bảo trợ xã hội bình đẳng như những lao động trưởng thành.

Thực tập, học việc cũng là một công cụ hữu hiệu để cải thiện việc làm cho thanh niên, giảm thiểu sự khập khiễng về kỹ năng, và thúc đẩy quá trình chuyển tiếp hiệu quả từ nhà trường đến nơi làm việc. Các sáng kiến về đào tạo có tác dụng đối với thị trường lao động thường được thực hiện bởi sự hợp tác chặt chẽ giữa chính sách công, doanh nghiệp, các đối tác xã hội, người đào tạo và bản thân thanh niên.

Hệ thống dạy nghề là điểm mấu chốt

Tại Việt Nam, tỷ lệ thất nghiệp trong thanh niên cao gấp ba lần ở người trưởng thành. Gần một nửa số người thất nghiệp trong năm 2012 ở độ tuổi từ 15 đến 24. “Ngày nay, là một thanh niên trên thị trường lao động không dễ dàng chút nào”, Giám đốc ILO Việt Nam Gyorgy Sziraczki nhận định. “Không may thay, cuộc khủng hoảng kinh tế đã tác động mạnh tới thế hệ người lao động năng động nhất”.

Nhưng thất nghiệp trẻ chỉ là phần nổi của tảng băng chìm, 53% thanh niên, đang làm những công việc dễ bị tổn thương. Họ làm những công việc tự tạo hoặc giúp việc cho gia đình mình, vốn dĩ là những công việc năng suất thấp, thu nhập kém, điều kiện lao động không đảm bảo và không được bảo hiểm.

Công cuộc cải cách hệ thống giáo dục và đào tạo đang diễn ra là chìa khóa để tận dụng tài năng, năng lực và sự sáng tạo của thanh niên và phục vụ cho quá trình phát triển mạnh mẽ.

Ông Sziraczki cho biết: “Một hệ thống dạy nghề quốc gia mà có thể nâng cao khả năng tìm việc của thanh niên và đảm bảo những nhu cầu hiện tại và tương lai của doanh nghiệp, là điểm mấu chốt để tăng năng suất lao động, cải thiện sức cạnh tranh và tạo việc làm. Đã đến lúc cần thắt chặt mối liên hệ giữa giáo dục đào tạo và tăng cường xuất khẩu, đa dạng hóa nền kinh tế vào tạo thêm nhiều việc làm tốt hơn". Khai phá tiềm năng của các doanh nghiệp vừa và nhỏ, thông qua việc cắt giảm thủ tục hành chính và hỗ trợ về tài chính, là một biện pháp khác để thúc đẩy cơ hội việc làm với năng suất cao cho thanh niên.

Theo Chuyên gia về việc làm thanh niên của ILO Châu Á-Thái Bình Dương, Matthieu Cognac, cần chú ý tới khu vực nông thôn, nơi phần lớn thanh niên đang sống và làm việc. “Tư vấn về việc làm, các khóa đào tạo phát triển doanh nghiệp có thể giúp nhiều người trẻ tuổi tự mở công ty và kinh doanh”.

Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa quyết định đưa giáo trình giáo dục kinh doanh của ILO vào chương trình học phổ thông khi sửa đổi chương trình học từ năm 2015. “Giáo dục Kinh doanh” là một chương trình đào tạo cho giảng viên và giáo viên, nhằm đưa kiến thức phát triển doanh nghiệp đến với thanh thiếu niên. Chương trình này đã được áp dụng ở 50 quốc gia trên thế giới.

Theo Giám đốc ILO Việt Nam, những thách thức về việc làm cho thanh niên trong nước không thể giải quyết được nếu không có những chuyển biến về cấu trúc để thúc đẩy phát triển, những chính sách kinh tế vĩ mô và tài khóa hỗ trợ việc làm, tăng tổng cầu, cải thiện việc tiếp cận vốn và tăng hiệu quả đầu tư để không mất đi một nguồn đóng góp to lớn của độ tuổi lao động nặng động nhất này cho sự phát triển kinh tế xã hội.