Chương trình mới: Mơ hồ vai trò người thầy

Dự thảo chương trình giáo dục phổ thông còn nhiều điều trăn trở về vai trò của người thầy - nhân tố quyết định sự thành bại của bất kỳ một cuộc cải cách giáo dục nào

Dự thảo chương trình giáo dục phổ thông tổng thể mà Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) vừa công bố có những thay đổi đáng kể trong việc tích hợp, lồng ghép các môn học theo hướng tăng thực hành, tăng cường hoạt động trải nghiệm sáng tạo cũng như phát huy tối đa năng lực người học. Chân dung lứa học sinh mới với 6 phẩm chất và 10 năng lực thật sự là giấc mơ quá hoàn hảo về những người chủ tương lai của đất nước.

Khó gồng gánh cùng lúc nhiều môn

Tuy nhiên, vấn đề cốt lõi mà lại khá mơ hồ trong dự thảo là công tác chuẩn bị đội ngũ giáo viên đã, đang và sẽ thực hiện như thế nào để kịp thời đáp ứng yêu cầu đổi mới. Giáo viên là những người trực tiếp tiếp cận chương trình mới và bằng tài năng sư phạm chuyển tải tinh thần đổi mới đến học sinh. Thế nhưng, nhìn vào dự thảo thì chúng ta dễ dàng thấy đội ngũ giáo viên ở các cấp học hiện nay chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới.

Xét riêng ở cấp THCS, dự thảo công bố việc tích hợp các môn vật lý, hóa học, sinh học thành môn khoa học tự nhiên hay tích hợp thành môn lịch sử và địa lý, kết hợp âm nhạc - mỹ thuật thành môn học nghệ thuật. Câu hỏi đặt ra là: Một giáo viên có thể nào vừa am hiểu lịch sử vừa chuyên sâu địa lý? Bao nhiêu người vừa có tài năng hội họa vừa hát hay, đàn giỏi, có cảm thụ âm nhạc tốt? Đòi hỏi một người thầy “3 trong 1” - giỏi đều lý, hóa, sinh với kho kiến thức chuyên môn vững vàng có khả thi không?

Thời gian để chuẩn bị nguồn giáo viên đáp ứng yêu cầu đổi mới, đặc biệt là các môn học mới, quá gấp gáp Ảnh: TẤN THẠNH

Nhìn nhận một cách thẳng thắn vào thực tế hiện nay ở các trường phổ thông, ngoài một bộ phận giáo viên thật sự chắc tay nghề thì không ít người dù chỉ đứng lớp một môn học vẫn còn khá non chuyên môn. Bây giờ ép giáo viên phải “gánh”, “cõng” thêm khối lượng kiến thức khổng lồ của môn học được tích hợp e là quá tầm tay.

Cần chuẩn bị kỹ lưỡng, chuyên sâu

Đó là chúng ta chỉ mới bàn về kiến thức trong khi giảng dạy một môn học không chỉ là việc truyền thụ tri thức. Phương pháp chuyên ngành, năng lực thực hành, khả năng ứng dụng... của mỗi môn học lại có những đặc trưng riêng. Người thầy phải là những nhà sư phạm chứ không phải người truyền thụ tri thức, có như thế mới đáp ứng được tinh thần của công cuộc đổi mới là tiếp cận năng lực người học.

Bên cạnh đó, dự thảo còn đưa ra 3 phần nội dung giáo dục mới, đó là hoạt động trải nghiệm sáng tạo, chuyên đề học tập và giáo dục địa phương. Nguồn nhân lực cho các môn học mới này sẽ được chuẩn bị ra sao và từ lúc nào?

Nếu bắt đầu đào tạo mới để có thể triển khai thực hiện từ năm 2018 như dự thảo đề ra thì không đủ thời gian, nhân lực, vật lực. Nếu lấy đội ngũ giáo viên cũ hiện nay bồi dưỡng thêm và cho đứng lớp thì có phần khiên cưỡng, chỉ sợ tình trạng dạy học “cưỡi ngựa xem hoa” sẽ xảy ra.

Dù phương pháp dạy học mới khẳng định vị thế trung tâm của người học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh nhưng vai trò tổ chức, hướng dẫn hoạt động học của người thầy không thể nào xem nhẹ. Bởi lẽ, khâu then chốt, quyết định sự thành bại của bất kỳ cuộc cải cách, đổi mới giáo dục nào chính là đào tạo người thầy. Vì vậy, bài toán về chất lượng giáo viên cần được xem xét, nhìn nhận một cách kỹ lưỡng và chuyên sâu hơn.

Vạn sự khởi đầu nan, dự thảo chương trình phổ thông tổng thể chắc chắn sẽ vấp phải nhiều ý kiến trái chiều từ dư luận. Vấn đề là các nhà giáo dục, những người có trách nhiệm trong việc triển khai thực hiện công cuộc cải cách này cần có tinh thần cầu thị để lắng nghe góp ý của dư luận và điều chỉnh tích cực. Đó là niềm mong mỏi lớn của xã hội về một nền giáo dục Việt Nam chất lượng, tiên tiến.