Nếu kiện việc bán... Mặt trăng thì xử thế nào?

Một quy định trong dự thảo của Bộ luật Dân sự (sửa đổi) được lấy ý kiến nhân dân là quy định “Tòa án không được từ chối giải quyết vụ việc dân sự vì lý do chưa có điều luật để áp dụng”.

Sau khi lấy ý kiến nhân dân, về cơ bản có ba loại ý kiến, trong đó đa số ý kiến nhất trí với quy định như trong dự thảo bộ luật. Theo đó, tòa án, cơ quan khác có thẩm quyền của Nhà nước không được quyền từ chối giải quyết vụ việc dân sự với lý do không có điều luật cụ thể để áp dụng. Loại ý kiến thứ hai đề nghị không quy định vấn đề này vì sẽ khó bảo đảm tính khả thi, tạo gánh nặng cho cơ quan xét xử, cơ quan khác có thẩm quyền của Nhà nước. Loại ý kiến thứ ba cho rằng, cần quy định vấn đề này trong Bộ luật Tố tụng dân sự thay vì quy định trong Bộ luật Dân sự.

Chính phủ nhất trí theo ý kiến đa số. Đồng thời, tiếp thu ý kiến nhân dân, Chính phủ đã chỉ đạo chỉnh lý quy định này trong dự thảo bộ luật theo hướng quy định cụ thể hơn về các công cụ pháp lý cũng như thứ tự sử dụng các công cụ pháp lý đó để tòa án, cơ quan khác có thẩm quyền của Nhà nước giải quyết các yêu cầu của người dân trong trường hợp chưa có điều luật để áp dụng.

Đại biểu Đỗ Văn Đương cho rằng, cần phải hết sức cân nhắc với quy định này. "Có quy định pháp luật rồi, nhưng vẫn có nhiều vụ còn xử sai, áp dụng pháp luật sai. Nếu không có quy định mà vẫn xử thì ở đây thẩm phán áp dụng lương tri, tình cảm vào xử sẽ có nhiều bất cập. Trong khi nguyên tắc pháp luật là người thẩm phán xét xử độc lập, chỉ tuân theo pháp luật" - đại biểu Đương bày tỏ.

Đại biểu Đương nêu một ví dụ khá dí dỏm: Nếu ai đó bán Mặt trăng vì cho rằng chưa ai sở hữu, lại có người kiện vì sao bán Mặt trăng thì xử thế nào?

Còn án lệ để áp dụng, theo đại biểu Đương, ở nước ta án lệ chỉ mang tính hướng dẫn, khó áp dụng.

Góp ý vào vấn đề này, đại biểu Huỳnh Ngọc Ánh (TP.HCM) cho biết, thời gian qua đã có nhiều vụ việc kiện tụng nhưng tòa án phải trả lại đơn vì không có luật điều chỉnh, nếu giờ luật quy định bắt buộc tòa án phải xử thì sẽ rất khó khăn cho những người thực thi.