Đoán tỷ số
Lịch
Theo BBC, văn bản này - được gọi là “Thông báo số 62 năm 2025” - nêu chi tiết hàng loạt biện pháp hạn chế mới đối với việc xuất khẩu đất hiếm. Động thái này giúp Bắc Kinh siết chặt quyền kiểm soát nguồn cung khoáng sản chiến lược và nhắc nhở Tổng thống Mỹ Donald Trump rằng Trung Quốc vẫn đang nắm đòn bẩy lớn trong cuộc chiến thương mại.
Nhắm vào “Gót chân Asin” của Mỹ
Các quan chức cấp cao Mỹ không đánh giá cao mức độ tin cậy của Trung Quốc trong vai trò là đối tác. Ảnh: Bloomberg
Theo BBC, Trung Quốc gần như độc quyền toàn cầu trong khâu “chế biến” đất hiếm - nhóm khoáng sản thiết yếu để sản xuất nhiều mặt hàng công nghệ cao, từ điện thoại thông minh cho đến máy bay chiến đấu.
Theo quy định trong văn bản mới, các công ty nước ngoài phải được chính phủ Trung Quốc phê duyệt nếu muốn xuất khẩu sản phẩm có chứa dù chỉ một lượng nhỏ đất hiếm, đồng thời phải khai báo mục đích sử dụng cụ thể.
Đáp trả, ông Trump tuyên bố xem xét áp thêm 100% thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc và kiểm soát xuất khẩu phần mềm chiến lược.
“Đây là cuộc đối đầu giữa Trung Quốc và phần còn lại của thế giới. Họ vừa chĩa súng vào chuỗi cung ứng và nền công nghiệp của toàn thế giới – và chúng tôi sẽ không để yên”, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent nói.
Đáp lại, một người phát ngôn Bộ Thương mại Trung Quốc ngày 16/10 phản bác: “Ngay sau các cuộc đối thoại kinh tế và thương mại Trung – Mỹ ở Madrid hồi tháng 9, bất chấp việc chúng tôi nhiều lần khuyên ngăn, trong 20 ngày, phía Mỹ vẫn đưa ra 20 biện pháp nhằm kiềm chế Trung Quốc”.
Cùng tuần đó, hai nền kinh tế lớn nhất thế giới tiếp tục áp phí cảng mới lên tàu của nhau, làm căng thẳng thương mại bùng trở lại sau nhiều tháng tạm yên kể từ thỏa thuận đình chiến hồi tháng 5.
Giới chức hai bên dự kiến Tổng thống Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình sẽ gặp nhau cuối tháng này. Theo các chuyên gia, việc hạn chế xuất khẩu đất hiếm giúp Trung Quốc giành lợi thế rõ rệt trên bàn đàm phán sắp tới.
“Các biện pháp này sẽ ‘gây sốc cho cả hệ thống’, khi đánh thẳng vào điểm yếu trong chuỗi cung ứng của Mỹ”, ông Naoise McDonagh, giảng viên kinh doanh quốc tế tại Đại học Edith Cowan (Úc), nhận định. “Thời điểm Trung Quốc tung ra động thái này đã phá vỡ lịch trình đàm phán mà Mỹ mong muốn”.
Vì sao đất hiếm quan trọng đến vậy?
Đất hiếm là vật liệu không thể thiếu trong công nghệ hiện đại, từ tấm pin năng lượng mặt trời, xe điện đến thiết bị quân sự.
Ví dụ, một chiếc tiêm kích tàng hình F-35 của Mỹ cần hơn 400 kg đất hiếm cho lớp phủ tàng hình, động cơ, radar và nhiều linh kiện khác.
Theo chuyên gia Natasha Jha Bhaskar (làm việc tại công ty tư vấn chiến lược Newland Global Group - trụ sở ở Úc), Trung Quốc hiện nắm 70% sản lượng kim loại đất hiếm dùng để sản xuất nam châm trong động cơ xe điện.
Bà Marina Zhang, nhà nghiên cứu tại Đại học Công nghệ Sydney (Úc), cho biết Bắc Kinh đã đầu tư nhiều năm để thống trị công nghệ chế biến đất hiếm, đào tạo đội ngũ chuyên gia đông đảo và xây dựng mạng lưới phát triển và nghiên cứu vượt xa các đối thủ.
Mỹ khó thoát khỏi thế phụ thuộc
Dù Mỹ và nhiều nước đang nỗ lực phát triển nguồn cung thay thế, họ vẫn còn rất xa mới bắt kịp Trung Quốc.
Úc được xem là đối thủ tiềm năng của Trung Quốc nhờ sở hữu trữ lượng lớn, nhưng cơ sở hạ tầng chế biến còn kém phát triển, khiến chi phí sản xuất cao.
“Ngay cả khi Mỹ và toàn bộ đồng minh coi việc chế biến đất hiếm là dự án cấp quốc gia, tôi cho rằng họ vẫn cần ít nhất 5 năm mới có thể đuổi kịp Trung Quốc”, bà Marina nhận định.
Theo BBC, các biện pháp mới của Bắc Kinh được xem là mở rộng chính sách kiểm soát công bố hồi tháng 4, từng khiến nguồn cung toàn cầu rơi vào khủng hoảng.
Theo số liệu chính thức, xuất khẩu đất hiếm của Trung Quốc tháng 9 giảm hơn 30% so với cùng kỳ năm trước.
Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng nền kinh tế Trung Quốc không chịu nhiều thiệt hại, vì đất hiếm chỉ chiếm chưa tới 0,1% GDP trị giá 18.700 tỷ USD/năm của nước này.
“Giá trị kinh tế của đất hiếm nhỏ, nhưng giá trị chiến lược lại khổng lồ”, giáo sư Sophia Kalantzakos (Đại học New York, Mỹ) nhận định.
“Chúng mang lại cho Bắc Kinh đòn bẩy mạnh hơn trong các cuộc đàm phán với Washington”.
Cánh cửa đàm phán vẫn mở
Theo giới chuyên gia, cánh cửa đàm phán Mỹ - Trung vẫn mở. Ảnh: Getty
Dù chỉ trích Trung Quốc “phản bội”, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Bessent vẫn để ngỏ khả năng thương lượng: “Tôi tin Trung Quốc vẫn sẵn sàng đối thoại, và tôi lạc quan rằng căng thẳng có thể được hạ nhiệt”.
Theo Giáo sư Kalantzakos, động thái này cho thấy Bắc Kinh đang “xếp lại đội hình” để chuẩn bị cho vòng đàm phán thương mại sắp tới với Mỹ.
“Hạn chế xuất khẩu đất hiếm là đòn bẩy hiệu quả nhất ngay lúc này để Trung Quốc gây áp lực lên Washington”, chuyên gia Bhaskar nói.
Tuy vậy, chuyên gia Jiao Yang (Đại học Quản lý Singapore) cho rằng dù Bắc Kinh chiếm ưu thế trước mắt, Washington vẫn có lựa chọn chiến lược.
Chẳng hạn, Mỹ có thể giảm thuế quan – điều hấp dẫn với Bắc Kinh trong bối cảnh xuất khẩu Trung Quốc sang Mỹ giảm 27% so với năm ngoái.
Mỹ cũng có thể áp thêm các biện pháp hạn chế thương mại nhằm kìm hãm lĩnh vực công nghệ Trung Quốc. Thực tế, Nhà Trắng đã ngăn Trung Quốc mua chip tiên tiến của Nvidia, khiến ngành bán dẫn của Bắc Kinh gặp khó.
Nhưng theo giảng viên McDonagh (Úc), tác động của biện pháp này chỉ ở mức hạn chế.
“Các lệnh trừng phạt có thể khiến Trung Quốc chậm lại, nhưng không thể ‘bóp nghẹt’ hoàn toàn họ”, ông McDonagh nói. “Ngược lại, nếu Trung Quốc cắt nguồn cung đất hiếm, cả thế giới sẽ tê liệt. Đó mới là khác biệt lớn nhất”.
Nguồn: [Link nguồn]
-18/10/2025 13:50 PM (GMT+7)
