Đại gia châu Âu & 3 trung vệ: Kim chỉ nam bằng vàng

Sau thành công của Chelsea và Juventus ở mùa này với việc sử dụng sơ đồ 3 trung vệ, không ít đội đã thử học theo như Tottenham, MU, Man City, Arsenal. Đó có thể là một xu hướng mới hấp dẫn.

Video trận Chelsea - Middlesbrough:

Thời của 3 trung vệ

Sơ đồ chiến thuật sử dụng 3 trung vệ thực sự không hẳn là hoàn toàn mới trong bóng đá. Những đội hình chiến thuật 3-4-3 hay 3-5-2 đã từng được áp dụng và phát triển từ khá sớm ở Serie A từ cách đây nhiều mùa giải bởi hầu hết các đội bóng ở giải đấu này.

Người Ý đã đi đầu trong việc truyền bá sơ đồ 3 trung vệ

Thế nhưng trong giai đoạn mà 4-3-3 với đỉnh cao là Barcelona (và ĐT TBN) cùng Tiki-taka thăng hoa, việc những mẫu cầu thủ phù hợp với kiểu sơ đồ này ra lò liên tục và tạo ra một xu thế cho hầu hết các CLB lớn của bóng đá châu Âu là một điều dễ hiểu.

Tuy nhiên, bất cứ một trào lưu nào cũng chỉ có “thời” của nó. Hiện tại 4-3-3 dù vẫn đang được sử dụng phổ biến, đã không còn là một công thức chiến thắng hữu hiệu như trước đây, khi mà xu thế mới cho việc sử dụng đội hình 3 trung vệ, cùng với xu hướng của lối chơi phòng ngự phản công nở rộ và tiến triển khá nhanh.

Xu thế này khởi đầu từ chính nơi mà nó đã được “thai nghén”, Serie A. Antonio Conte lần đầu xuất ngoại và ông cũng “xuất khẩu” cách mạng chiến thuật mới này đến với Premier League qua Chelsea. Kể từ đó đến nay, thành công của Chelsea đã chứng minh cho tương lai của đội hình này.

Conte thực ra không phải là người đầu tiên truyền bá 3-5-2 hay 3-4-3 ra bên ngoài Serie A, đã từng có một số HLV từ giải đấu này đem sơ đồ 3 trung vệ xuất ngoại và áp dụng thử cách đây vài năm. Thế nhưng khởi điểm của họ đều ở những CLB nhỏ hoặc chưa ổn định về mặt nhân sự, lại trong giai đoạn đang là đỉnh cao của 4-3-3 (hoặc 4-2-3-1) thế nên mọi chuyện đã chậm tiến.

Chỉ đến khi Conte có mặt ở Chelsea và giúp đội bóng này hồi sinh trở thành đội bóng hàng đầu cạnh tranh cho chức vô địch Premier League, câu chuyện mới sang trang mới. Nhưng ông chắc chắn không nằm ngoài quy luật “Thiên thời – Địa lợi – Nhân hòa” để đạt đến thành công này.

Thiên thời – Địa lợi – Nhân hòa

Ở Premier League nói riêng và bóng đá châu Âu nói chung mùa này, sau nhiều thành công của Leicester City và Atletico Madrid ở mùa trước, cũng như ĐT BĐN tại EURO 2016, tư duy chiến thuật phòng ngự trở thành lẽ sống với niềm tin mãnh liệt hơn bao giờ hết của những đội bóng nhỏ và vừa.

Bởi vậy, những bài vở phòng ngự và đặc biệt là phản công đã được các đội bóng này chuẩn bị rất kỹ càng, được xây chắc với niềm tin mãnh liệt hơn cho nó, giống như cách mà Leicester và Atletico đã làm. Họ cũng tìm trên thị trường chuyển nhượng nhiều mẫu cầu thủ tấn công thiên về tốc độ và sự tinh quái thay vì thể hình và không chiến, và những đội bóng nhỏ thành công trong mùa này đều là những đội bóng đã theo kịp xu hướng chơi bóng về kỹ thuật và tốc độ.

MU với nhân sự không quá nổi bật đã áp dụng được tốt với sơ đồ 3-5-2

Với kỹ năng phản công của các đối thủ nhỏ tiến triển nhiều như vậy, các đội bóng lớn cần có những thay đổi để ứng phó được, và người đầu tiên áp dụng được điều này chính là Chelsea của Conte. Sau thất bại 3-0 trước Arsenal đều từ những tình huống phản công vỗ mặt với sơ đồ gồm 4 hậu vệ đều khá chậm chạp, Conte đã tỉnh ngộ và lèo lái Chelsea trên "con thuyền" mới 3-4-3 và hầu như trở thành một cỗ máy chiến thắng hoàn hảo sau đó với 13 trận thắng liên tiếp ở Premier League.

Ngoài ra, không chỉ có Chelsea, đội bóng đã đi đầu trong cách mạng chiến thuật này là Juventus cũng đã có được những bước tiến đáng kể khi bổ sung được những nhân sự phù hợp hơn. Họ vững chãi tiến bước ở giải quốc nội Serie A và rửa mối hận với Barca cách đây 2 năm rất thuyết phục để trở thành ứng viên hàng đầu cho chức vô địch Champions League mùa này. Thực chất Juventus từ trước đến nay không hẳn luôn sử dụng 3-5-2, họ vẫn thường linh hoạt thay đổi chiến thuật và sẵn sàng sử dụng cả 4-3-3 khi cần với tần xuất tương đương nhau.

Bất cứ một hệ thống chiến thuật nào cũng cần những mắt xích quan trọng, những con người phù hợp với nó. Và thời điểm hiện tại, cùng với giai đoạn tới đây của bóng đá rất có thể là thời cơ không thể tốt hơn cho sơ đồ 3 trung vệ.

Đầu tiên, mùa giải này chứng kiến việc không còn nhiều trung vệ chất lượng ở độ tuổi  dày dạn kinh nghiệm như những mùa giải trước nữa (Pepe, Terry, Kompany, Mascherano, Mertersacker... đều gặp nhiều vấn đề tuổi tác). Giai đoạn chuyển giao thế hệ đang cho ra lò nhiều hậu vệ trẻ hơn với tư duy chơi bóng tiến bộ nhưng chưa có nhiều kinh nghiệm. Bởi vậy, xếp họ vào đá cặp với các đàn anh trong một sự bọc lót cho nhau với 3 người, tốt hơn 2 người như trước.

Thế nhưng đổi lại, ngày nay các trung vệ cũng dần phát triển kỹ năng chơi bóng hoàn hảo hơn trước nhiều, bao gồm cả việc kiểm soát bóng, chuyền bóng ngắn dài, bởi vậy cách chơi pressing của nhiều đội bóng nhỏ ngay từ trên phần sân đối phương, vốn vẫn thường gây áp lực tốt với 2 trung vệ trước đây, giờ có thể dễ dàng được giải tỏa với 3 trung vệ.

Thêm nữa, việc liên kết công thủ thì vẫn được thực hiện tốt giữa tuyến trên cùng và tuyến dưới cùng, không cần một cầu thủ tiền vệ phòng ngự “lạc trôi” ở khu vực giữa sân cần rất nhiều kỹ năng kiểm soát bóng, thay vì sa đà vào lối chơi thể lực, mà nếu không làm tốt được có thể là tử huyệt của đội bóng.

Ở các đội bóng lớn ưu tiên lối chơi kiểm soát bóng trong những trận cầu lớn, các trung vệ luôn là mấu chốt quan trọng chẳng kém so với các vị trí còn lại, nếu không muốn nói là có phần nhỉnh hơn. Họ thường là người cầm bóng nhiều nhất, chuyền nhiều nhất bên cạnh trọng trách phòng ngự, đôi khi còn có thể quyết định trận đấu khi lên tham gia tấn công. Bởi vậy, thêm một người là san sẻ bớt gánh nặng của 2 người.